Soạn văn 11 kết nối tri thức ngắn nhất bài 5: Củng cố, mở rộng
Soạn bài Củng cố mở rộng sách ngữ văn 11 tập 1 kết nối tri thức ngắn gọn nhất. Nhằm giúp học sinh giảm bớt thời gian soạn bài nhưng vẫn đảm bảo nắm đủ ý, baivan giới thiệu các em tổ hợp bài soạn cực ngắn, siêu ngắn và ngắn nhất. Từ đó, học sinh có thêm lựa chọn bài soạn phù hợp với của mình. Soạn “Củng cố mở rộng” cực ngắn - baivan.
[toc:ul]
I. Câu hỏi trong bài học
Câu 1: Tổng hợp những thông tin cơ bản về hai vân bàn kịch đã học trong bài (Sóng hay không sống - đó là vấn đề, Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài) theo gợi ý sau: tình huống, nhân vật, xung đột, thông điệp.
Câu 2: Tìm đọc các vở bị kịch khác: chỉ ra tình huống, nhân vật, xung đột và thông điệp chính trong các tác phẩm mà bạn đã đọc.
Câu 3: Tìm hiểu thêm về các nhân vặt, sự kiện lịch sử được nhắc tới trong đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài. Yếu tổ lịch sử đã được Nguyễn Huy Tưởng sử dụng như thể nào và có vai trò gì trong tác phẩm?
Câu 4: Thu thập, phân tích và đánh giá các thông tin về một trong số các vấn đề gợi ý sau:
- Nghệ thuật thời Phục hưng;
- Kiến trúc thành Thăng Long;
- Lịch sử Việt Nam thế kỉ XVI - XVII.
Câu 5: Xác định một đề tài nghiên cứu, xây dựng đề cương cho để tài đó (dựa trên các thông tin đã tìm được) và trình bày đế cương nghiên cứu của bạn.
II. Soạn bài siêu ngắn: Củng cố mở rộng
Câu 1: Tổng hợp những thông tin cơ bản về hai vân bàn kịch đã học trong bài (Sóng hay không sống - đó là vấn đề, Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài) theo gợi ý:
| Văn bản | Sống hay không sống – đó là vấn đề | Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài |
| Tình huống | Hăm-lét trở về hoàng cung, tìm cách trả thù những kẻ độc ác bằng cách giả ngốc, chịu sự giám sát của mọi người. | Phản quân nổi lên, dân chúng vùng dậy, Vũ Như Tô và Đan Thiềm bị đuổi giết, Cửu Trùng Đài bị phàn quân và dân phá đốt. |
| Nhân vật | Hăm-lét, Hoàng Hậu, Vua, Ô-phê-li-a, Pô-lô-ni-út, Rô-den-cran | Vũ Như Tô, Nguyễn Vũ, Đan Thiềm, đám nội giám, cung nữ, Lê Trung Mại, Kim Phượng, quân khởi loạn, Ngô Hạch |
| Xung đột | Hăm –lét băn khoăn không biết lên lựa chọn gánh vác trách nhiệm, hay lựa chọn sống thoải mái theo ý bản thân mà mặc sự đời. Cuối cùng, chàng đã chọn gánh vác trách nhiệm. | Vũ Như Tô không biết mình sai ở đâu, vẫn nghĩ Cửu Trùng Đài là một cái gì đó đúng đắn và tốt đẹp. Khi hắn nhận ra, cái lý tưởng, tác phẩm cao đẹp của mình lại khiến nhiều người đau khổ như vậy, hắn đã chọn cái chết cùng với sự sụp đổ của Cửu Trùng Đài. |
| Thông điệp | Con người đôi khi có thể tìm thấy hạnh phúc trong bất hạnh, vượt lên trên hoàn cảnh một cách tự nhiên và không bị trói buộc. | Nghệ thuật và đời sống phải luôn gắn liền với nhau, và nghệ thuật luôn phải phục vụ đời sống. Đó mới chính là giá trị chân chính của nghệ thuật. |
Câu 2: Tìm đọc các vở bị kịch khác: Vở kịch: Hồn Trương Ba da hàng thịt
- Tình huống: Do sự tắc trách của Nam Tào đã khiến Trương Ba bị chết oan. Vì muốn sửa sai, Nam Tào đã để Trương Ba- một người tao nhã nhập vào xác của một anh hàng thịt - một người thô kệch vừa mới chết ở làng bên.
- Nhân vật: Trương Ba, vợ anh hàng thịt, lí trưởng, Nam Tào…
- Xung đột: từ khi nhập vào xác của anh hàng thịt, Trương Ba không được sống nhu là chính mình ngày xưa và ông không muốn sống cuộc sống như vậy.
- Thông điệp chính: Sự sống thật sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên, hài hòa giữa thể xác và tâm hồn.
Câu 3:
- Tìm hiểu thêm về các nhân vật, sự kiện lịch sử được nhắc tới trong đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài:
- Nhân vật:
+ Vũ Như Tô: kiến trúc sư kiêm đốc công theo lệnh của Lê Tương Dực xây dựng tòa lầu Cửu Trùng Đài
+ Lê Tương Dực: Hoàng đế thứ 9 của triều Lê Sơ
+ Trịnh Duy Sản: nhà chính trị, tướng lĩnh quân phiệt dưới thời Lê Sơ
+ Trần Cảo: thủ lĩnh quân Đại Việt cuối thời Lê Sơ
+ Nguyễn Hoằng Dụ: tướng nhà Lê Sơ
- Yếu tổ lịch sử đã được Nguyễn Huy Tưởng sử dụng và có vai trò trong tác phẩm: Ông dựa vào những nhân vật có thật, viết lên một câu truyện có phần được xoa dịu đi so với lịch sử thực tiễn, vừa tái hiện một thời đại của lịch sử, vừa mang ý nghĩa phê phán nhân văn sâu sắc. Ông phê phán thói ăn chơi, sa đọa của vua quan cuối triều Lê Sơ, bỏ bê việc nước dẫn đến quân phản loạn có cơ hội để làm loạn, phê phán sự xa rời nghệ thuật với thực tế của Vũ Như Tô, vì muốn xây dựng một công trình để đời mà khiến người dân rơi vào bể khổ, đau đớn.
Câu 4:
* Kiến trúc thành Thăng Long
Trải qua thời gian và những biến cố của lịch sử, thành Thăng Long đã có nhiều thay đổi, biến dạng, nhưng đến nay vẫn còn thấy được cả di tích trên mặt đất, dưới lòng đất, di tích lịch sử cách mạng, di tích khảo cổ, di tích kiến trúc nghệ thuật,… tạo thành hệ thống các di tích được đánh giá là quan trọng bậc nhất trong hệ thống các di tích đô thị cổ, trung, cận, hiện đại của nước ta. Hiện tại, trong khu vực trung tâm Thành cổ Thăng Long - Hà Nội còn lại 5 điểm di tích nổi trên mặt đất phân bố theo trục Bắc – Nam, còn gọi là “Trục chính tâm”, “Trục ngự đạo”, gồm có: Kỳ Đài, Đoan Môn, nền điện Kính Thiên, Hậu Lâu, Bắc Môn, tường bao và kiến trúc cổng hành cung thời Nguyễn, di tích nhà và hầm D67, các công trình kiến trúc Pháp…
Kinh thành Thăng Long từ thời Lý được xây dựng theo cấu trúc ba vòng thành, gọi là “tam trùng thành quách”: vòng thành ngoài là La thành hay Đại La thành, vòng thành giữa là Hoàng thành (thời Lý - Trần - Lê gọi là Thăng Long thành, thời Lê còn gọi là Hoàng thành) và vòng thành trong cùng gọi là Cấm thành (hay Cung thành). Cấm thành từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 18 hầu như không thay đổi và còn bảo tồn cho đến nay hai vật chuẩn rất quan trọng: Thứ nhất là nền điện Kính Thiên xây dựng thời Lê sơ (1428) trên nền điện Càn Nguyên (sau đổi tên là điện Thiên An) thời Lý, Trần. Đó vốn là vị trí của núi Nùng (Long Đỗ - Rốn Rồng), được coi là tâm điểm của Cấm thành và Hoàng thành, nơi chung đúc khí thiêng của non sông đất nước theo quan niệm phong thuỷ cổ truyền, mà di tích hiện còn là nền điện với bậc thềm và lan can đá chạm rồng thế kỷ 15. Thứ hai là cửa Đoan Môn, cửa Nam của Cấm thành thời Lý - Trần - Lê. Trên vị trí này hiện nay vẫn còn di tích cửa Đoan Môn thời Lê.
Câu 5:
Đề tài: Trình bày nghiên cứu về kinh thành Thăng Long.
* Dàn ý
a) Mở bài
- Lời dẫn vào vấn đề
- Giới thiệu về kinh thành Thăng Long
b) Thân bài
- Sự kiện lịch sử ý nghĩa gắn với hoàng thành Thăng Long
- Vị trí của hoàng thành Thăng Long
- Kiến trúc tử cung và cung điện của hoàng thành
- Sự kiện văn hóa tiêu biểu tại đây
c) Kết bài
- Khẳng định giá trị văn hóa to lớn đối với dân tộc của kinh thành Thăng Long.
III. Soạn bài ngắn nhất: Củng cố mở rộng
Câu 1:
| Văn bản | Sống hay không sống – đó là vấn đề | Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài |
| Tình huống | Hăm-lét trở về hoàng cung, tìm cách trả thù những kẻ độc ác bằng cách giả ngốc, chịu sự giám sát của mọi người. | Phản quân nổi lên, dân chúng vùng dậy, Vũ Như Tô và Đan Thiềm bị đuổi giết, Cửu Trùng Đài bị phàn quân và dân phá đốt. |
| Nhân vật | Hăm-lét, Hoàng Hậu, Vua, Ô-phê-li-a, Pô-lô-ni-út, Rô-den-cran | Vũ Như Tô, Nguyễn Vũ, Đan Thiềm, đám nội giám, cung nữ, Lê Trung Mại, Kim Phượng, quân khởi loạn, Ngô Hạch |
| Xung đột | Hăm –lét băn khoăn không biết lên lựa chọn gánh vác trách nhiệm, hay lựa chọn sống thoải mái theo ý bản thân mà mặc sự đời. Cuối cùng, chàng đã chọn gánh vác trách nhiệm. | Vũ Như Tô không biết mình sai ở đâu, vẫn nghĩ Cửu Trùng Đài là một cái gì đó đúng đắn và tốt đẹp. Khi hắn nhận ra, cái lý tưởng, tác phẩm cao đẹp của mình lại khiến nhiều người đau khổ như vậy, hắn đã chọn cái chết cùng với sự sụp đổ của Cửu Trùng Đài. |
| Thông điệp | Con người đôi khi có thể tìm thấy hạnh phúc trong bất hạnh, vượt lên trên hoàn cảnh một cách tự nhiên và không bị trói buộc. | Nghệ thuật và đời sống phải luôn gắn liền với nhau, và nghệ thuật luôn phải phục vụ đời sống. Đó mới chính là giá trị chân chính của nghệ thuật. |
Câu 2: Vở kịch: Hồn Trương Ba da hàng thịt
- Tình huống: Do sự tắc trách của Nam Tào đã khiến Trương Ba bị chết oan. Vì muốn sửa sai, Nam Tào đã để Trương Ba- một người tao nhã nhập vào xác của một anh hàng thịt - một người thô kệch vừa mới chết ở làng bên.
- Nhân vật: Trương Ba, vợ anh hàng thịt, lí trưởng, Nam Tào…
- Xung đột: từ khi nhập vào xác của anh hàng thịt, Trương Ba không được sống nhu là chính mình ngày xưa và ông không muốn sống cuộc sống như vậy.
- Thông điệp chính: Sự sống thật sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên, hài hòa giữa thể xác và tâm hồn.
Câu 3:
- Nhân vật:
+ Vũ Như Tô: kiến trúc sư kiêm đốc công theo lệnh của Lê Tương Dực xây dựng tòa lầu Cửu Trùng Đài
+ Lê Tương Dực: Hoàng đế thứ 9 của triều Lê Sơ
+ Trịnh Duy Sản: nhà chính trị, tướng lĩnh quân phiệt dưới thời Lê Sơ
+ Trần Cảo: thủ lĩnh quân Đại Việt cuối thời Lê Sơ
+ Nguyễn Hoằng Dụ: tướng nhà Lê Sơ
- Ông dựa vào những nhân vật có thật, viết lên một câu truyện có phần được xoa dịu đi so với lịch sử thực tiễn, vừa tái hiện một thời đại của lịch sử, vừa mang ý nghĩa phê phán nhân văn sâu sắc. Ông phê phán thói ăn chơi, sa đọa của vua quan cuối triều Lê Sơ, bỏ bê việc nước dẫn đến quân phản loạn có cơ hội để làm loạn, phê phán sự xa rời nghệ thuật với thực tế của Vũ Như Tô, vì muốn xây dựng một công trình để đời mà khiến người dân rơi vào bể khổ, đau đớn.
Câu 4:
* Kiến trúc thành Thăng Long
Trải qua thời gian và những biến cố của lịch sử, thành Thăng Long đã có nhiều thay đổi, biến dạng, nhưng đến nay vẫn còn thấy được cả di tích trên mặt đất, dưới lòng đất, di tích lịch sử cách mạng, di tích khảo cổ, di tích kiến trúc nghệ thuật,… tạo thành hệ thống các di tích được đánh giá là quan trọng bậc nhất trong hệ thống các di tích đô thị cổ, trung, cận, hiện đại của nước ta. Hiện tại, trong khu vực trung tâm Thành cổ Thăng Long - Hà Nội còn lại 5 điểm di tích nổi trên mặt đất phân bố theo trục Bắc – Nam, còn gọi là “Trục chính tâm”, “Trục ngự đạo”, gồm có: Kỳ Đài, Đoan Môn, nền điện Kính Thiên, Hậu Lâu, Bắc Môn, tường bao và kiến trúc cổng hành cung thời Nguyễn, di tích nhà và hầm D67, các công trình kiến trúc Pháp…
Kinh thành Thăng Long từ thời Lý được xây dựng theo cấu trúc ba vòng thành, gọi là “tam trùng thành quách”: vòng thành ngoài là La thành hay Đại La thành, vòng thành giữa là Hoàng thành (thời Lý - Trần - Lê gọi là Thăng Long thành, thời Lê còn gọi là Hoàng thành) và vòng thành trong cùng gọi là Cấm thành (hay Cung thành). Cấm thành từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 18 hầu như không thay đổi và còn bảo tồn cho đến nay hai vật chuẩn rất quan trọng: Thứ nhất là nền điện Kính Thiên xây dựng thời Lê sơ (1428) trên nền điện Càn Nguyên (sau đổi tên là điện Thiên An) thời Lý, Trần. Đó vốn là vị trí của núi Nùng (Long Đỗ - Rốn Rồng), được coi là tâm điểm của Cấm thành và Hoàng thành, nơi chung đúc khí thiêng của non sông đất nước theo quan niệm phong thuỷ cổ truyền, mà di tích hiện còn là nền điện với bậc thềm và lan can đá chạm rồng thế kỷ 15. Thứ hai là cửa Đoan Môn, cửa Nam của Cấm thành thời Lý - Trần - Lê. Trên vị trí này hiện nay vẫn còn di tích cửa Đoan Môn thời Lê.
Câu 5: Trình bày nghiên cứu về kinh thành Thăng Long.
* Dàn ý
a) Mở bài
- Lời dẫn vào vấn đề
- Giới thiệu về kinh thành Thăng Long
b) Thân bài
- Sự kiện lịch sử ý nghĩa gắn với hoàng thành Thăng Long
- Vị trí của hoàng thành Thăng Long
- Kiến trúc tử cung và cung điện của hoàng thành
- Sự kiện văn hóa tiêu biểu tại đây
c) Kết bài
- Khẳng định giá trị văn hóa to lớn đối với dân tộc của kinh thành Thăng Long.
IV. Soạn bài cực ngắn: Củng cố mở rộng
Câu 1:
| Văn bản | Sống hay không sống – đó là vấn đề | Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài |
| Tình huống | Hăm-lét trở về hoàng cung, tìm cách trả thù những kẻ độc ác bằng cách giả ngốc, chịu sự giám sát của mọi người. | Phản quân nổi lên, dân chúng vùng dậy, Vũ Như Tô và Đan Thiềm bị đuổi giết, Cửu Trùng Đài bị phàn quân và dân phá đốt. |
| Nhân vật | Hăm-lét, Hoàng Hậu, Vua, Ô-phê-li-a, Pô-lô-ni-út, Rô-den-cran | Vũ Như Tô, Nguyễn Vũ, Đan Thiềm, đám nội giám, cung nữ, Lê Trung Mại, Kim Phượng, quân khởi loạn, Ngô Hạch |
| Xung đột | Hăm –lét băn khoăn không biết lên lựa chọn gánh vác trách nhiệm, hay lựa chọn sống thoải mái theo ý bản thân mà mặc sự đời. | Vũ Như Tô không biết mình sai ở đâu, vẫn nghĩ Cửu Trùng Đài là một cái gì đó đúng đắn và tốt đẹp. Khi hắn nhận ra, cái lý tưởng, tác phẩm cao đẹp của mình lại khiến nhiều người đau khổ như vậy, hắn đã chọn cái chết cùng với sự sụp đổ của Cửu Trùng Đài. |
| Thông điệp | Con người đôi khi có thể tìm thấy hạnh phúc trong bất hạnh. | Nghệ thuật và đời sống phải luôn gắn liền với nhau, và nghệ thuật luôn phải phục vụ đời sống. |
Câu 2: Vở kịch: Hồn Trương Ba da hàng thịt
- Do sự tắc trách của Nam Tào đã khiến Trương Ba bị chết oan. Vì muốn sửa sai, Nam Tào đã để Trương Ba- một người tao nhã nhập vào xác của một anh hàng thịt - một người thô kệch vừa mới chết ở làng bên.
- Trương Ba, vợ anh hàng thịt, lí trưởng, Nam Tào…
- Từ khi nhập vào xác của anh hàng thịt, Trương Ba không được sống nhu là chính mình ngày xưa và ông không muốn sống cuộc sống như vậy.
- Sự sống thật sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên, hài hòa giữa thể xác và tâm hồn.
Câu 3:
+ Vũ Như Tô: kiến trúc sư kiêm đốc công theo lệnh của Lê Tương Dực xây dựng tòa lầu Cửu Trùng Đài
+ Lê Tương Dực: Hoàng đế thứ 9 của triều Lê Sơ
+ Trịnh Duy Sản: nhà chính trị, tướng lĩnh quân phiệt dưới thời Lê Sơ
+ Trần Cảo: thủ lĩnh quân Đại Việt cuối thời Lê Sơ
+ Nguyễn Hoằng Dụ: tướng nhà Lê Sơ
- Ông dựa vào những nhân vật có thật, viết lên một câu truyện có phần được xoa dịu đi so với lịch sử thực tiễn, vừa tái hiện một thời đại của lịch sử, vừa mang ý nghĩa phê phán nhân văn sâu sắc.
Câu 4:
* Kiến trúc thành Thăng Long
Trải qua thời gian và những biến cố của lịch sử, thành Thăng Long đã có nhiều thay đổi, biến dạng, nhưng đến nay vẫn còn thấy được cả di tích trên mặt đất, dưới lòng đất, di tích lịch sử cách mạng, di tích khảo cổ, di tích kiến trúc nghệ thuật,… tạo thành hệ thống các di tích được đánh giá là quan trọng bậc nhất trong hệ thống các di tích đô thị cổ, trung, cận, hiện đại của nước ta. Hiện tại, trong khu vực trung tâm Thành cổ Thăng Long - Hà Nội còn lại 5 điểm di tích nổi trên mặt đất phân bố theo trục Bắc – Nam, còn gọi là “Trục chính tâm”, “Trục ngự đạo”, gồm có: Kỳ Đài, Đoan Môn, nền điện Kính Thiên, Hậu Lâu, Bắc Môn, tường bao và kiến trúc cổng hành cung thời Nguyễn, di tích nhà và hầm D67, các công trình kiến trúc Pháp…
Kinh thành Thăng Long từ thời Lý được xây dựng theo cấu trúc ba vòng thành, gọi là “tam trùng thành quách”: vòng thành ngoài là La thành hay Đại La thành, vòng thành giữa là Hoàng thành (thời Lý - Trần - Lê gọi là Thăng Long thành, thời Lê còn gọi là Hoàng thành) và vòng thành trong cùng gọi là Cấm thành (hay Cung thành). Cấm thành từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 18 hầu như không thay đổi và còn bảo tồn cho đến nay hai vật chuẩn rất quan trọng: Thứ nhất là nền điện Kính Thiên xây dựng thời Lê sơ (1428) trên nền điện Càn Nguyên (sau đổi tên là điện Thiên An) thời Lý, Trần. Đó vốn là vị trí của núi Nùng (Long Đỗ - Rốn Rồng), được coi là tâm điểm của Cấm thành và Hoàng thành, nơi chung đúc khí thiêng của non sông đất nước theo quan niệm phong thuỷ cổ truyền, mà di tích hiện còn là nền điện với bậc thềm và lan can đá chạm rồng thế kỷ 15. Thứ hai là cửa Đoan Môn, cửa Nam của Cấm thành thời Lý - Trần - Lê. Trên vị trí này hiện nay vẫn còn di tích cửa Đoan Môn thời Lê.
Câu 5: Trình bày nghiên cứu về kinh thành Thăng Long.
* Dàn ý
a) Mở bài
- Lời dẫn vào vấn đề
- Giới thiệu về kinh thành Thăng Long
b) Thân bài
- Sự kiện lịch sử ý nghĩa gắn với hoàng thành Thăng Long
- Vị trí của hoàng thành Thăng Long
- Kiến trúc tử cung và cung điện của hoàng thành
- Sự kiện văn hóa tiêu biểu tại đây
c) Kết bài
- Khẳng định giá trị văn hóa to lớn đối với dân tộc của kinh thành Thăng Long.