Soạn văn 8 ngắn nhất bài: Hành động nói (tt)

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học:

Luyện tập

Bài tập 1: Trang 71 sgk Ngữ Văn 8 tập hai

Tìm các câu nghi vấn trong bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn. Cho biết những câu ấy được dùng để làm gì. Vị trí của mỗi câu nghi vấn trong từng đoạn văn có liên quan như thế nào đến mục đích nói của nó?

Bài tập 2: Trang 71 sgk Ngữ Văn tập hai

Nhiều người có nhận xét là trong các bài nói, bài viết của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường kêu gọi chiến sĩ, đồng bào bằng những câu trần thuật. Hãy tìm những câu trần thuật có mục đích cầu khiến trong các đoạn trích dưới đây của Người và cho biết hình thức diễn đạt ấy có tác dụng như thế nào trong việc động viên quần chúng.

a) Vì vậy, nhiệm vụ thiêng liêng của toàn dân ta lúc này là phải nâng cao tinh thần quyết chiến quyết thắng, quyết tâm giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến tới hòa bình thống nhất Tổ quốc.

Hề còn một tên xâm lược trên đất nước ta, thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu, quét sạch nó đi.

Đồng bào và chiến sĩ miền Nam anh hùng, dưới ngọn cờ vẻ vang của Mặt trận Dân tộc Giải phóng liên tục tấn công, liên tục nổi dậy, kiên quyết tiến lên, giành lấy thắng lợi hoàn toàn.

Quân và dân miền Bắc quyết ra sức thi đua yêu nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội và làm tròn nghĩa vụ của mình đối với đồng bào miền Nam ruột thịt.

(Lời kêu gọi cả nước tiến lên đánh thắng giặc Mĩ xâm lược)

b) Cuối cùng, tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, cho Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng.

[...] Điều mong muốn cuối cùng của tôi là: Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới.

(Di chúc)

Bài tập 3: trang 72 sgk Ngữ Văn 8 tập hai

Tìm các câu có mục đích cầu khiến trong đoạn trích sau. Mỗi câu ấy thể hiện quan hệ giữa các nhân vật và tính cách nhân vật như thế nào?

Dề Choắt trả lời tôi bằng một giọng rất buồn rầu:

- Thưa anh, em cũng muốn khôn nhưng khôn không được. Đụng đến việc là em thở rồi, không còn hơi sức đâu mà đào bới nữa [...]. Hay bây giờ em nghĩ thế này...Song anh có cho phép em mới dám nói...

Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:

- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.

Dề Choắt nhìn tôi mà rằng:

- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang...

Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:

- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!

Tôi về, không một chút bận tâm.

(Tô Hoài, Dế Mèn phưu lưu kí)

Bài tập 4: Trang 72 sgk Ngữ Văn 8 tập hai

Trong các cách hỏi đường dưới dây, em nên dùng những cách nào để hỏi người lớn?

a) Bác có biết bưu điện ở đâu không ạ?

b) Bác làm ơn chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu ạ.

c) Bưu điện ở đâu, hả bác?

d) Chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu với!

e) Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ?

Bài tập 5: Trang 73 sgk Ngữ Văn 8 tập 2

Trong quán ăn, một người nói với người bên cạnh: "Anh có thể chuyển giúp tôi lọ gia vị không ạ?". Theo em, trong những hành động dưới đây, người nghe nên chọn hành động nào?

a) Lẳng lặng đưa lọ gia vị cho người kia

b) Trả lời người kia: "Có chứ ạ. Cái lọ ấy không nặng đâu mà!"

c) Đưa lọ gia vị cho người kia và nói: "Mời anh" (Hoặc "Mời chị", "Mời bác",...)

II. Soạn bài siêu ngắn: Hành động nói (tt)

Luyện tập

Bài tập 1: Các câu nghi vấn trong bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn:

• Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước, đời nào không có? - Mục đích nói: Trình bày (Khẳng định tấm gương trung quân liệt quốc, anh hùng dân tộc thời nào cũng có)
• Lúc bấy giờ, dẫu các người không muốn vui vẻ phỏng có được không? - Mục đích nói: Điều khiển (Đánh đuổi được giặc rồi thì các ngươi có muốn không vui cũng không được)
• Vì sao vậy? - Mục đích nói: Hỏi
•  Nếu vậy, rồi đây sau khi giặc giã dẹp yên, muôn đời để thẹn, há còn mặt mũi nào đứng trong trời đất nữa? - Mục đích nói: Điều khiển (Không còn mặt mũi nào đứng trong trời đất nếu hèn hạ. Hãy hành động đi!)

Vị trí của các câu: Đứng cuối một đoạn văn, sau khi đã đưa ra các dẫn chứng, phân tích hành động, thiệt - hơn. 

Bài tập 2: Những câu trần thuật có mục đích cầu khiến trong các đoạn trích:

• Đoạn a: Câu 1,2,4
• Đoạn b: Câu 2

Tác dụng:  không tạo cảm giác áp bức, bắt buộc mà gợi sự giản dị, gần gũi như đang trò chuyện để đánh động vào tấm lòng yêu nước của con dân Việt Nam.

Bài tập 3: Các câu cầu khiến trong đoạn trích:

• ...Anh đào giúp em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang... (Dế Choắt)
• Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. (Dế Mèn)

Mỗi câu đều cho ta thấy được tính cách và mối quan hệ của các nhân vật trong câu chuyện ấy:

• Tính cách:

o Dế Mèn là một kẻ kiêu căng, hống hách, ngạo mạn, không coi ai ra gì và không có tình thương với đồng loại, với những kẻ yếu đuối hơn mình. 

o Dế Choắt là một người sức khỏe không được tốt, tính tình hiền lành, an phận

• Mối quan hệ giữa Dế Mèn và Dế Choắt:

o Dế Choắt với Dế Mèn: Yếu thế hơn, muốn nhờ vả, cầu cạnh nên tìm cách nói khó để được Dế Mèn giúp đào một cái ngách sang tổ của Dế Mèn

o Dế Mèn với Dế Choắt: Dế Mèn tự cho mình là bề trên, khỏe mạnh hơn nên trịch thượng, khinh thường Dế Choắt. Dế Choắt còn chưa nói hết câu, Dế Mèn đã tỏ vẻ khinh thường, mắng xối xả rồi bỏ về không thèm bận tâm.

Bài tập 4: Em có thể dùng các cách (a),(b),(e) để hỏi người lớn

Bài tập 5: Người nghe nên chọn hành động (c):  Đưa lọ gia vị cho người kia và nói: "Mời anh" (Hoặc "Mời chị", "Mời bác",...)

III.Soạn bài ngắn nhất: Hành động nói (tt)

Luyện tập

Bài tập 1: Các câu nghi vấn:

1. Từ xưa các bậc …. đời nào không có?  - ( Trình bày)
2. Lúc bấy giờ… có được không? -  (Điều khiển)
3. Vì sao vậy? – (Hỏi)
4. Nếu vậy, rồi đây sau khi ….đứng trong trời đất nữa? – ( Điều khiển)

=>Vị trí của các câu: Đứng cuối một đoạn văn, sau khi đã đưa ra các dẫn chứng, phân tích hành động, thiệt - hơn. 

Bài tập 2: Câu trần thuật: Đoạn a: Câu 1,2,4. / Đoạn b: Câu 2 => Không tạo cảm giác áp bức, bắt buộc mà gợi sự giản dị, gần gũi như đang trò chuyện.

Bài tập 3: Các câu cầu khiến trong đoạn trích:

- “...Anh đào giúp em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang... (Dế Choắt)

- Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. (Dế Mèn)

Mỗi câu đều cho ta thấy:

1. Tính cách:

- Dế Mèn: Kiêu căng, hống hách, ngạo mạn, không coi ai ra gì và không có tình thương với đồng loại, với những kẻ yếu đuối hơn mình. 

- Dế Choắt: sức khỏe không được tốt, tính tình hiền lành, an phận

2. Mối quan hệ:

o Dế Choắt - Dế Mèn: Yếu thế hơn, muốn nhờ vả, cầu cạnh nên tìm cách nói khó để được Dế Mèn giúp đào một cái ngách sang tổ của Dế Mèn

o Dế Mèn - Dế Choắt: Dế Mèn tự cho mình là bề trên, khỏe mạnh hơn nên trịch thượng, khinh thường Dế Choắt. Dế Choắt còn chưa nói hết câu, Dế Mèn đã tỏ vẻ khinh thường, mắng xối xả rồi bỏ về không thèm bận tâm.

Bài tập 4:Dùng các cách (a),(b),(e) để hỏi người lớn

Bài tập 5: Nên chọn hành động (c)

IV. Soạn bài cực ngắn: Hành động nói(tt)

Luyện tập

Bài tập 1: Các câu nghi vấn:

1. Từ xưa các bậc …. đời nào không có?  

=> Trình bày

2. Lúc bấy giờ… có được không? 

=> Điều khiển

3. Vì sao vậy? 

=> Hỏi

4. Nếu vậy, rồi đây sau khi ….đứng trong trời đất nữa? 

=> Điều khiển

Vị trí : cuối một đoạn văn, sau khi đã đưa ra các dẫn chứng, phân tích hành động, thiệt - hơn. 

Bài tập 2: (a) Câu 1,2,4. /(b)  Câu 2 => Câu trần thuật

 => Không tạo cảm giác áp bức, bắt buộc mà gợi sự giản dị, gần gũi như đang trò chuyện.

Bài tập 3: Các câu cầu khiến trong đoạn trích:

1. “...Anh đào giúp em …. em chạy sang... (Dế Choắt)

2. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. (Dế Mèn)

Mỗi câu đều cho ta thấy:

Tính cách:

1. Dế Choắt: sức khỏe không được tốt, tính tình hiền lành, an phận

2. Dế Mèn: Kiêu căng, hống hách, ngạo mạn, không coi ai ra gì và không có tình thương với đồng loại, với những kẻ yếu đuối hơn mình. 

Mối quan hệ:

1. Dế Mèn - Dế Choắt: Dế Mèn tự cho mình là bề trên, khỏe mạnh hơn nên trịch thượng, khinh thường Dế Choắt. Dế Choắt còn chưa nói hết câu, Dế Mèn đã tỏ vẻ khinh thường, mắng xối xả rồi bỏ về không thèm bận tâm.

2. Dế Choắt - Dế Mèn: Yếu thế hơn, muốn nhờ vả, cầu cạnh nên tìm cách nói khó để được Dế Mèn giúp đào một cái ngách sang tổ của Dế Mèn

Bài tập 4: (a),(b),(e) để hỏi người lớn

Bài tập 5: Chọn (c)