Soạn mới giáo án Hóa học 11 CTST bài 13: Hydrocarbon không no

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 13: HYDROCARBON KHÔNG NO

1. MỤC TIÊU
2. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Nêu được khái niệm về alkene và alkyne, công thức chung của alkene, alkyne; đặc điểm liên kết, hình dạng phân tử của ethylene, acetylene.
• Gọi tên một số alkene, alkyne đơn giản (C2-C5), tên thông thường của một vài alkene, alkyne thường gặp.
• Nêu được khái niệm và xác định được đồng phân hình học (cis – trans) trong một số trường hợp đơn giản.
• Nêu được đặc điểm về tính chất vật lí (nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, tỉ khối, tính tan) của một số alkene, alkyne.
• Trình bày được các tính chất hóa học của alkene, alkyne: phản ứng cộng hydrogen, cộng halogen (bromine), cộng hydrogen halide (HBr) và cộng nước; quy tắc Markovnikov (Mac-cop-nhi-cop); phản ứng trùng hợp của alkene; phản ứng của alk-1-yne với dung dịch AgNO₃ trong NH₃, phản ứng oxi hóa hoàn toàn (phản ứng cháy), phản ứng oxi hóa không hoàn toàn (phản ứng làm mất màu dung dịch KMnO₄ của alkene, alkyne).
• Thực hiện được thí nghiệm điều chế và thử tính chất của ethylene và acetylene (phản ứng cháy, phản ứng với nước bromine, phản ứng mất màu thuốc tím); mô tả các hiện tượng thí nghiệm và giải thích được tính chất hóa học của alkene, alkyne.
• Trình bày được ứng dụng của các alkene và acetylene trong thực tiễn; phương pháp điều chế alkene, acetylene trong phòng thí nghiệm (phản ứng dehydrate hóa alcohol điều chế alkene, từ calcium carbide điều chế acetylene) và trong công nghiệp (phản ứng cracking điều chế alkene, điều chế acetylene từ methane).

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Tự chủ và tự học: Chủ động, tích cực tìm hiểu về các loại hydrocarbon không no đơn giản, phổ biến trong đời sống
• Giao tiếp và hợp tác: Hoạt động nhóm và cặp đôi một cách hiệu quả theo đúng yêu cầu của GV, đảm bảo các thành viên trong nhóm đều được tham gia và trình bày báo cáo.
• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thảo luận với các thành viên trong nhóm nhằm giải quyết các vấn đề trong bài học để hoàn thành nhiệm vụ học tập.

Năng lực hóa học:

• Nhận thức hoá học:
  • Nêu được khái niệm, công thức chung của alkene, alkyne; đặc điểm liên kết, hình dạng phân tử của ethylene, acetylene.
  • Gọi tên một số alkene, alkyne đơn giản (C2-C5), tên thông thường của một vài alkene, alkyne thường gặp.
  • Nêu được khái niệm và xác định được đồng phân hình học (cis – trans) trong một số trường hợp đơn giản.
  • Nêu được đặc điểm về tính chất vật lí (nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, tỉ khối, tính tan) của một số alkene, alkyne.
  • Trình bày được các tính chất hóa học của alkene, alkyne: phản ứng cộng hydrogen, cộng halogen (bromine), cộng hydrogen halide (HBr) và cộng nước; quy tắc Markovnikov (Mac-cop-nhi-cop); phản ứng trùng hợp của alkene; phản ứng của alk-1-yne với dung dịch AgNO₃ trong NH₃, phản ứng oxi hóa hoàn toàn (phản ứng cháy), phản ứng oxi hóa không hoàn toàn (phản ứng làm mất màu dung dịch KMnO₄ của alkene, alkyne).
• Tìm hiểu thế giới tự nhiên dưới góc độ Hoá học:
  • Thực hiện được thí nghiệm điều chế và thử tính chất của ethylene và acetylene (phản ứng cháy, phản ứng với nước bromine, phản ứng mất màu thuốc tím);
  • Mô tả các hiện tượng thí nghiệm và giải thích được tính chất hóa học của alkene, alkyne.
• Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học:
  • Trình bày và giải thích được ứng dụng của các alkene và acetylene trong thực tiễn;
  • Phương pháp điều chế alkene, acetylene trong phòng thí nghiệm (phản ứng dehydrate hóa alcohol điều chế alkene, từ calcium carbide điều chế acetylene) và trong công nghiệp (phản ứng cracking điều chế alkene, điều chế acetylene từ methane).

3. Phẩm chất

• Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.
• Cần thận, trung thực và thực hiện an toàn trong quá trình làm thực hành.
• Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập hoá học

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC
2. Đối với giáo viên

• SGK, SGV, SBT.
• Tranh ảnh, video thí nghiệm liên quan đến bài học (nếu cần).
• Dụng cụ hóa chất để thực hiện các thí nghiệm trong SGK.

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT.
• Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học và dụng cụ học tập (nếu cần) theo yêu cầu của GV.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
2. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho học sinh và từng bước làm quen bài học.
3. Nội dung: GV đưa ra câu hỏi khởi động, HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi.
4. Sản phẩm học tập: HS trả lời được câu hỏi theo ý kiến cá nhân.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

GV cho HS quan sát các hình ảnh, yêu cầu xác định: “Khí X là khí gì? Nêu những hiểu biết của em về khí X”.

GV dẫn dắt vào bài mới.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS lắng nghe câu hỏi, suy nghĩ, thảo luận đưa ra các dự đoán.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS đưa ra các câu trả lời.

Bước 4: Kết luận, nhận định

Đáp án: ethylene (C₂H₄)

Thông tin mở rộng:

Nguyên nhân làm trái cây chín đã được các nhà khoa học phát hiện từ lâu, một trong những chất tham gia vào quá trình làm chín trái cây trong tự nhiên đó là ethylene (C₂H₄). Ethylene là một hormon thực vật ở dạng khí, hormone này được hình thành ngay từ trong cây, với vai trò chính kích thích gây chín, làm già hóa và rụng hoa quả.

Người ta thường dùng ethylene ở dạng khí để xử lý trái cây cho mau chín. Mới đây giáo sư Bhesh Bhandari và các cộng sự tại trường đại học Queensland Úc đã biến khí ethylene thành dạng bột cho phép làm chín trái cây trong quá trình vận chuyển về siêu thị. Với 40g bột ethylene đủ để làm chín khoảng 20 tấn xoài. Cách sử dụng có thể phun hoặc bôi lên trái cây.

Tuy nhiên khi sử dụng  dư thừa ethylene có ảnh hưởng đến hệ thần kinh, làm xót mắt, da, phổi, trí nhớ, có thể đưa đến tình trạng thiếu oxy trong cơ thể. Cách sử dụng đúng ethylene là sử dụng với liều lượng hợp lý, sau đó thì thổi bay hết đi.

- GV nhận xét câu trả lời của HS, mở rộng kiến thức, dẫn dắt vào bài học: “Ethylene  là một trong các hydrocarbon không no. Hydrocarbon không no là gì? Chúng có cấu tạo, tính chất và ứng dụng trong những lĩnh vực nào?” – Bài 13 Hydrocarbon không no

1. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
2. KHÁI NIỆM VỀ ALKENE VÀ ALKYNE

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm alkene và alkyne

1. Mục tiêu: Nêu được khái niệm về alkene và alkyne, công thức chung của alkene và alkyne.
2. Nội dung: GV hướng dẫn HS, HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận trả lời CH thảo luận 1 trang 74.
3. Sản phẩm học tập:

• Khái niệm về alkene và alkyne,
• Công thức chung của alkene và alkyne
• Câu trả lời cho CH thảo luận 1 SGK trang 74.

1. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm liên kết hình dạng phân tử của ethylene và acetylene

1. Mục tiêu: Nêu được đặc điểm liên kết, hình dạng phân tử của ethylene, acetylene.
2. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, quan sát hình 13.1 và 13.2, trả lời CH thảo luận 2 SGK trang 75
3. Sản phẩm học tập:

• Đặc điểm liên kết hình dạng phân tử của ethylene và acetylene
• Câu trả lời cho CH thảo luận 2 SGK trang 75

1. Tổ chức hoạt động:

2. DANH PHÁP ALKENE VÀ ALKYNE

Hoạt động 3: Tìm hiểu cách gọi tên alkene và alkyne theo danh pháp thay thế

1. Mục tiêu:

• Trình bày được quy tắc gọi tên Hydrocarbon không no theo danh pháp thay thế
• Gọi tên một số alkene, alkyne đơn giản (C2-C5), tên thông thường của một vài alkene, alkyne thường gặp.

1. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, trả lời CH thảo luận 3, 4 SGK trang 75, 76
2. Sản phẩm học tập:

• Cách gọi tên Hydrocarbon không no theo danh pháp thay thế và thực hành gọi tên một số alkene, alkyne đơn giản
• Câu trả lời cho CH thảo luận 3, 4 SGK trang 75, 76

1. Tổ chức hoạt động:

3. ĐỒNG PHÂN HÌNH HỌC

Hoạt động 4: Tìm hiểu khái niệm và xác định đồng phân hình học

1. Mục tiêu: Nêu được khái niệm và xác định được đồng phân hình học (cis – trans) trong một số trường hợp đơn giản.
2. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, quan sát hình 13.3, 13.4 trả lời CH thảo luận 5, 6 SGK trang 76
3. Sản phẩm học tập:

• Khái niệm đồng phân hình học.
• Câu trả lời cho CH thảo luận 5, 6 SGK trang 76

1. Tổ chức hoạt động:

4. TÍNH CHẤT VẬT LÍ

Hoạt động 5: Tìm hiểu tính chất vật lí của alkene và alkyne

1. Mục tiêu: Nêu được đặc điểm về tính chất vật lí (nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, tỉ khối, tính tan) của một số alkene, alkyne.
2. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, quan sát bảng 13.1 và 13.2, thảo luận nhóm, trả lời CH thảo luận 7 SGK trang 77
3. Sản phẩm học tập:

• Tính chất vật lí của alkene và alkyne
• Câu trả lời cho CH thảo luận 7 SGK trang 77

1. Tổ chức hoạt động:

-----------------Còn tiếp-----------------