Soạn văn 11 cực chất bài: Phong cách ngôn ngữ chính luận

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học

Câu 1: Phân biệt khái niệm nghị luận và chính luận.

Câu 2: Vì sao có thể khẳng định đoạn văn sau đây thuộc phong cách chính luận?

Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước

(Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)

Câu 3: Phân tích bài "Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến" của Chủ tịch Hồ Chí Minh (Ngữ Văn 10, tập một, tr.23) để chứng minh: Lời văn trong văn bản giản dị, dễ hiểu, ngắn gọn nhưng diễn đạt nội dung phong phú, lập luận vững chắc.

(Gợi ý: Phân tích mặt diễn đạt của văn bản qua các luận điểm:

- Tình thế nào buộc chúng ta phải chiến đấu??

- Chúng ta chiến đấu bằng vũ khí gì?

- Niềm tin tất thắng của chúng ta.)

II. Soạn bài siêu ngắn: Phong cách ngôn ngữ chính luận

Câu 1: Phân biệt khái niệm nghị luận và chính luận

Câu 2: Đoạn văn "Dân ta có một lòng yêu nước nồng nàn... lũ bán nước và lũ cướp nước" là đọan văn chính luận bởi vì:

  Thể loại của văn bản: bình luận xã hội.

  Mục đích viết văn bản:  trình bày, đánh giá một vấn đề mang tính thời sự, chính trị: tinh thần yêu nước của nhân dân ta.

  Ngôn ngữ: từ ngữ chính trị: yêu nước, truyền thống, dân, Tổ quốc, xâm lăng, bán nước, cướp nước…

Câu 3: Phân tích bài "Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến" của Chủ tịch Hồ Chí Minh để chứng minh: Lời văn trong văn bản giản dị, dễ hiểu, ngắn gọn nhưng diễn đạt nội dung phong phú, lập luận vững chắc.

"Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến" của Chủ tịch Hồ Chí Minh có lời văn trong văn bản giản dị, dễ hiểu, ngắn gọn nhưng diễn đạt nội dung phong phú, lập luận vững chắc:

• Tình thế buộc ta phải kháng chiến: Ta đã nhân nhượng nhưng thực dân Pháp càng lấn tới vì chúng có ý đồ cướp nước ta một lần nữa.
• Chúng ta chiến đấu bằng: bất kì người Việt Nam nào với bất kì phương tiện gì cũng có thể dùng làm vũ khí đều phải đứng lên chống Pháp 
• Niềm tin tất thắng của quân dân ta: kháng chiến nhất định thắng lợi.

Khẳng định: 

• Tình yêu nước và tinh thần chiến đấu của nhân dân ta hết sức mãnh liệt. 
• Những lời kêu gọi chiến đấu được Bác thể hiện qua ngôn từ giản dị, cho mọi tần lớp nhân dân đề hiểu được và hưởng ứng lời kêu gọi của kháng chiến.

III. Soạn bài ngắn nhất: Phong cách ngôn ngữ chính luận

Câu 1: Phân biệt khái niệm nghị luận và chính luận

Về khái niệm:

  Nghị luận: Thao tác tư duy, phương tiện biểu đạt, một kiểu bài làm văn trong nhà trường

  Chính luận: Một phong cách ngôn ngữ do cách thức sử dụng ngôn ngữ hình thành những đặc trung, độc lập với các phong cách ngôn ngữ khác

Về phạm vi sử dụng:

  Nghị luận: Tất cả mọi lĩnh vực

  Chính luận: Trình bày quan điểm về một vấn đề chính trị

Câu 2: Đoạn văn thuộc phong cách chính luận vì:

Văn bản thuộc thể loại bình luận xã hội với mục đích trình bày, đánh giá một vấn đề mang tính thời sự, chính trị (tinh thần yêu nước của nhân dân ta) và dùng những từ ngữ chính trị (yêu nước, truyền thống, dân, Tổ quốc).

Câu 3: Phân tích bài "Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến" của Chủ tịch Hồ Chí Minh để chứng minh: Lời văn trong văn bản giản dị, dễ hiểu, ngắn gọn nhưng diễn đạt nội dung phong phú, lập luận vững chắc.

Gợi ý phân tích:

Tình thế buộc ta phải kháng chiến vì “đã nhân nhượng nhưng thực dân Pháp càng lấn tới”.  Chúng ta chiến đấu bằng bất kì người Việt Nam nào với bất kì phương tiện gì cũng có thể dùng làm vũ khí đều phải đứng lên chống Pháp. Niềm tin tất thắng của quân dân ta: kháng chiến nhất định thắng lợi.

=> Dùng từ ngữ giản dị: đàn ông, đàn bà, người già, người trẻ; vũ khí: súng, gươm, cuốc, thuổng, gậy gộc

=> Những lời kêu gọi chiến đấu được Bác thể hiện qua ngôn từ giản dị, cho mọi tần lớp nhân dân đề hiểu được và hưởng ứng lời kêu gọi của kháng chiến.

IV. Soạn bài cực ngắn: Phong cách ngôn ngữ chính luận

Câu 1: Phân biệt khái niệm nghị luận và chính luận như sau:

- Nghị luận: là Thao tác tư duy, phương tiện biểu đạt, một kiểu bài làm văn trong nhà trường. Sử dụng trong mọi lĩnh vực.

- Chính luận là phong cách ngôn ngữ do cách thức sử dụng ngôn ngữ hình thành những đặc trung, độc lập với các phong cách ngôn ngữ khác. Sử dụng để trình bày quan điểm về một vấn đề chính trị.

Câu 2: Trong đoạn văn "Dân ta có một lòng yêu nước nồng nàn... lũ bán nước và lũ cướp nước" sử dụng:

- Thể loại bình luận xã hội, trình bày, đánh giá một vấn đề mang tính thời sự, chính trị => tinh thần yêu nước

- Từ ngữ chính trị => truyền thống, dân, Tổ quốc, xâm lăng, bán nước, cướp nước

=> Đây là đọan văn chính luận 

Câu 3: "Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến" của Chủ tịch Hồ Chí Minh có lời văn trong văn bản giản dị, dễ hiểu, ngắn gọn nhưng diễn đạt nội dung phong phú, lập luận vững chắc.

Phân tích:

  “Ta đã nhân nhượng nhưng thực dân Pháp càng lấn tới vì chúng có ý đồ cướp nước ta một lần nữa”  => Tình thế buộc ta phải kháng chiến

  Từ ngữ giản dị: đàn ông, đàn bà, người già, người trẻ; vũ khí: súng, gươm, cuốc, thuổng, gậy gộc... khi đứng lên chống Pháp => Chiến đấu bằng bất kì người Việt Nam nào với bất kì phương tiện gì

  “Kháng chiến nhất định thắng lợi” => Niềm tin tất thắng của quân dân ta:

=> Qua những luận điểm trên ta có thể thấy tình yêu nước và tinh thần chiến đấu của nhân dân ta hết sức mãnh liệt cùng lời kêu gọi được Bác thể hiện qua ngôn từ giản dị, cho mọi tần lớp nhân dân đề hiểu được