Soạn văn 11 cực chất bài: Ôn tập phần làm văn

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học

Câu 1: Trong văn bản Về luân lí xã hội ở nước ta, Phan Châu Trinh vận dụng chủ yếu các thao tác lập luận nào? Hãy phân tích và đánh giá hiệu quả của việc vận dụng khi sử dụng các thao tác lập luận ấy.

Câu 2: Khi phân tích nội dung câu cách ngôn "Thất bại là mẹ thành công", anh (chị) bắt đầu phân tích từ đâu, dựa trên cơ sở và sử dụng những ví dụ có thật nào để làm sáng tỏ?

Câu 3: Phân tích tác dụng của việc vận dụng thao tác lập luận bác bỏ trong đoạn văn sau và thử viết một đoạn văn bác bỏ với chủ đề tự chọn.

[...] Thử nghĩ mà xem, con người không biết sợ cái gì trên đời này cả, liệu có phải là con người không? Cái gì cũng "vô úy", cũng tỏ thái độ sắt thép, nghĩa là không biết mềm lòng trước bất cứ một cái gì, đấy là loài quỷ sứ chứ đâu phải là người. "Chữ người tử tù" của Nguyễn Tuân dạy cho ta hiểu rằng, muốn nên người phải biết kính sợ ba điều này: cái tài, cái đẹp và cái thiên tính tốt của con người (thiên lương). Vậy, kẻ nào không biết sợ cái gì hết là loài quỷ sứ. Loại người này, thực ra rất hiếm hoi, hay nói đúng hơn, không thể có được. Những loại người sau đấy thì chắc không ít: sợ rất nhiều thứ, nhất là quyền thế và đồng tiền, nhưng đối mặt với cái tài, cái đẹp, cái thiên lương thì lại không biết sợ, thậm chí sẵn sàng lăng mạ, giày xéo. Đấy là hạng người hèn hạ nhất, thô bỉ nhất, đồi bại nhất. 

(Nguyễn Đăng Mạnh, Con đường đi vào thế giới nghệ thuật của nhà văn, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2006)

II. Soạn bài siêu ngắn: Ôn tập phần làm văn

Câu 1: Trong văn bản Về luân lí xã hội ở nước ta Phan Châu Trinh vận dụng chủ yếu các thao tác lập luận:

  Thao tác lập luận bác bỏ

  Thao tác lập luận phân tích

  Thao tác lập luận bình luận

Tác dụng: 

  Khiến cho bài nghị luận có cái nhìn đa chiều về thực trạng đen tối của xã hội Việt Nam khi không có đoàn thể.

  Tăng sức thuyết phục với người đọc.

Câu 2: Chúng ta có thể đi phân tích từ những lí do để người ta có câu nói đó:

•   Mỗi lần thất bại người ta rút ra được những bài hoc kinh nghiệm quý giá.
•   Thất bại mà không nản chí cũng là một cách rèn luyện bản lĩnh cho con người.
•   Từ thất bại mà người ta có thể nảy sinh những ý tưởng, cách thức hoàn thành công việc tốt hơn dự định ban đầu.

Dựa vào dẫn chứng trong đời sống thực tế để chứng minh những lí do đã nêu ở trên.

Trong quá trình phân tích có thể lồng vào thao tác bác bỏ quan niệm sai lầm (sợ thất bại nên không dám làm hoặc bi quan chán nản khi thất bại, không biết rút ra bài học sau mỗi lần thất bại ...)

Câu 3: Trong đoạn văn trên, tác giả đã sử dụng thao tác lập luận bác bỏ: 

  Bác bỏ những hiện tượng, sự thật sai trái.

  Liên tiếp sử dụng những câu văn phủ định để khẳng định chủ đề, tư tưởng của tác phẩm. 

  Tác giả đã đưa ra hai hạng người và phủ nhận sự tồn tại (không nên có) của chúng:

• Hạng người thứ nhất là những kẻ không biết sợ là gì
• Hạng người thứ hai là những kẻ sợ rất nhiều thứ, nhất là quyền thế và đồng tiền

Đoạn văn sử dụng thao tác lập luận bác bỏ:

Không phải ai sinh ra cũng đã được sống trong cảnh giàu sang, sung sướng, trong cảnh nhung lụa, gấm hoa. Có rất ít người có được may mắn như thế. Còn phần lớn con người ta sinh ra trong một gia đình bình thường, thậm chí có những gia đình không được nhìn nhận như những gia đình bình thường. Nhưng sinh ra ở đâu, trong hoàn cảnh thế nào không quan trọng. Điều quan trọng nhất là chúng ta sống như thế nào. Có những người sinh ra trong giàu sang, được tạo mọi điều kiện tốt nhất nhưng họ lại không thể trở thành một người tử tế. Bởi trong thế giới giàu sang, họ bị những thứ hào nhoáng, lung linh của nó che mắt, khiến họ không còn đủ tỉnh táo để nhận ra hệ lụy đằng sau đó. Kết quả là họ lao vào những cuộc ăn chơi, sa đọa thâu đêm suốt sáng. Họ trở thành những kẻ ăn không ngồi rồi, tiêu tiền như nước mà không biết cách để kiếm ra nó. Vì vậy, dù có được thừa hưởng một số tiền kếch sù trong tài khoản chỉ vài tháng hoặc vài năm sau họ đã thành kẻ trắng tay, không có nổi một đồng trong túi. Nhưng có những con người kém may mắn hơn, họ sinh ra trong nghèo khó, thiệt thòi đủ thứ, không có điều kiện tốt nhất nhưng họ không hề bị quật ngã bởi số phận. Trái lại, họ lựa chọn cách đối mặt và vươn lên, mạnh mẽ như loài cỏ dại với sức sống bền bỉ, bất diệt. Đa số họ đều thành công và chiến thắng được chính mình trên đường đời của họ. Vì thế mà, đừng bao giờ đổ lỗi cho hoàn cảnh đã biến bạn trở thành con người thế nào. Chỉ có chính bạn chấp nhận mình là con người thế nào mà thôi!

III. Soạn bài ngắn nhất: Ôn tập phần làm văn

Câu 1: Phan Châu Trinh vận dụng chủ yếu các thao tác lập luận trong văn bản Về luân lí xã hội ở nước ta là thao tác lập luận bác bỏ, thao tác lập luận phân tích và thao tác lập luận bình luận.

Tác dụng: Khiến cho bài nghị luận có cái nhìn đa chiều về thực trạng đen tối của xã hội Việt Nam khi không có đoàn thể, sắc bén và tăng sức thuyết phục với người đọc.

Câu 2: Phân tích nội dung câu cách ngôn "Thất bại là mẹ thành công" dựa vào dẫn chứng trong đời sống thực tế để chứng minh các lập luận như “rút ra được những bài hoc kinh nghiệm quý giá sau mỗi lần thất bại”; “không nên nãn chí, rèn luyện bản lĩnh”; “từ thất bại mà người ta có thể nảy sinh những ý tưởng, cách thức hoàn thành công việc tốt hơn”.

=> Lồng thao tác bác bỏ quan niệm sai lầm để chứng minh lập luận trên:

- Sợ thất bại nên không dám làm hoặc bi quan chán nản khi thất bại.

- Không biết rút ra bài học sau mỗi lần thất bại.

Câu 3: Tác dụng của việc vận dụng thao tác lập luận bác bỏ để phủ định những loại người không biết sợ, sợ nhiều thứ không đáng sợ. Cũng là một cách để ông khẳng định giá trị của cái tài, cái đẹp, cái thiên lương (bản tính tốt đẹp) của con người.

=> để khẳng định chủ đề, tư tưởng của tác phẩm

Đoạn văn sử dụng thao tác lập luận bác bỏ:

Chắc hẳn trong chúng ta phần lớn sinh ra trong một gia đình bình thường, thậm chí có những gia đình không được nhìn nhận như những gia đình bình thường. Chúng ta rất ít người có được may mắn khi vừa sinh ra đã được một cuộc sống sung sướng nhung lụa, gấm hoa. Có những người sinh ra trong giàu sang, được tạo mọi điều kiện tốt nhất nhưng họ lại không thể trở thành một người tử tế. Điều quan trọng nhất là chúng ta sống như thế nào. Trong thế giới giàu sang, họ bị những thứ hào nhoáng, lung linh của nó che mắt, khiến họ không còn đủ tỉnh táo để nhận ra hệ lụy đằng sau đó. Kết quả là họ lao vào những cuộc ăn chơi, sa đọa thâu đêm suốt sáng. Họ trở thành những kẻ ăn không ngồi rồi, tiêu tiền như nước mà không biết cách để kiếm ra nó. Vì vậy, dù có được thừa hưởng một số tiền kếch sù trong tài khoản chỉ vài tháng hoặc vài năm sau họ đã thành kẻ trắng tay, không có nổi một đồng trong túi. Nhưng có những con người kém may mắn hơn, họ sinh ra trong nghèo khó, thiệt thòi đủ thứ, không có điều kiện tốt nhất nhưng họ không hề bị quật ngã bởi số phận. Trái lại, họ lựa chọn cách đối mặt và vươn lên, mạnh mẽ như loài cỏ dại với sức sống bền bỉ, bất diệt. Đa số họ đều thành công và chiến thắng được chính mình trên đường đời của họ. Hãy tập chấp nhận số phận của mình khi sinh ra và đừng bao giờ đổ lỗi cho hoàn cảnh đã biến bạn trở thành con người thế nào mà hãy biến hoàn cảnh ấy thành động lực để phấn đấu tốt hơn.

IV. Soạn bài cực ngắn: Ôn tập phần làm văn

Câu 1: Tác giả Phan Châu Trinh vận dụng các thao tác lập luận bác bỏ, phân tích và bình luận để ta thấy cái nhìn đa chiều về thực trạng đen tối của xã hội Việt Nam

=> Điều này làm tăng sức thuyết phục với người đọc

Câu 2: Phân tích nội dung câu cách ngôn "Thất bại là mẹ thành công" theo trình tự như sau:

- Phân tích từ những lí do để người ta có câu nói đó -> dẫn chứng trong đời sống thực tế để chứng minh những lí do đã nêu ở trên -> lồng vào thao tác bác bỏ quan niệm sai lầm về câu nói trên

Câu 3: Trong đoạn văn trên, tác giả đã sử dụng thao tác lập luận bác bỏ

=>  Để khẳng định chủ đề, tư tưởng của tác phẩm: bác bỏ những hiện tượng, sự thật sai trái bằng cách đưa ra hai hạng người và phủ nhận sự tồn tại của chúng. Và cũng là cách khẳng định giá trị của cái tài, cái đẹp, cái thiên lương (bản tính tốt đẹp) của con người.

Đoạn văn sử dụng thao tác lập luận bác bỏ

Dừng bao giờ đổ lỗi cho hoàn cảnh đã biến bạn trở thành con người thế nào, hãy chấp nhận mình là con người thế nào và lấy đó làm động lực vươn lên trong cuộc sống.  Có những người sinh ra trong giàu sang, được tạo mọi điều kiện tốt nhất nhưng họ lại không thể trở thành một người tử tế. Bởi trong thế giới giàu sang, họ bị những thứ hào nhoáng, lung linh của nó che mắt, khiến họ không còn đủ tỉnh táo để nhận ra hệ lụy đằng sau đó. Kết quả là họ lao vào những cuộc ăn chơi, sa đọa thâu đêm suốt sáng. Họ trở thành những kẻ ăn không ngồi rồi, tiêu tiền như nước mà không biết cách để kiếm ra nó. Vì vậy, dù có được thừa hưởng một số tiền kếch sù trong tài khoản chỉ vài tháng hoặc vài năm sau họ đã thành kẻ trắng tay, không có nổi một đồng trong túi. Nhưng có những con người kém may mắn hơn, họ sinh ra trong nghèo khó, thiệt thòi đủ thứ, không có điều kiện tốt nhất nhưng họ không hề bị quật ngã bởi số phận. Trái lại, họ lựa chọn cách đối mặt và vươn lên, mạnh mẽ như loài cỏ dại với sức sống bền bỉ, bất diệt. Đa số họ đều thành công và chiến thắng được chính mình trên đường đời của họ.