[toc:ul]
Trong văn bản Về luân lí xã hội ở nước ta Phan Châu Trinh vận dụng chủ yếu các thao tác lập luận:
Tác dụng: Khiến cho bài nghị luận có cái nhìn đa chiều về thực trạng đen tối của xã hội Việt Nam khi không có đoàn thể, sắc bén và tăng sức thuyết phục với người đọc
Chúng ta có thể đi phân tích từ những lí do để người ta có câu nói đó:
Dựa vào dẫn chứng trong đời sống thực tế để chứng minh những lí do đã nêu ở trên.
Trong quá trình phân tích có thể lồng vào thao tác bác bỏ quan niệm sai lầm (sợ thất bại nên không dám làm hoặc bi quan chán nản khi thất bại, không biết rút ra bài học sau mỗi lần thất bại ...)
Tác giả đã sử dụng phép lập luận bác bỏ đê phủ định những loại người không biết sợ, sợ nhiều thứ không đáng sợ. Cũng là một cách để ông khẳng định giá trị của cái tài, cái đẹp, cái thiên lương (bản tính tốt đẹp) của con người.
Đoạn văn sử dụng thao tác lập luận bác bỏ
Không phải ai sinh ra cũng đã được sống trong cảnh giàu sang, sung sướng, trong cảnh nhung lụa, gấm hoa. Có rất ít người có được may mắn như thế. Còn phần lớn con người ta sinh ra trong một gia đình bình thường, thậm chí có những gia đình không được nhìn nhận như những gia đình bình thường. Nhưng sinh ra ở đâu, trong hoàn cảnh thế nào không quan trọng. Điều quan trọng nhất là chúng ta sống như thế nào. Có những người sinh ra trong giàu sang, được tạo mọi điều kiện tốt nhất nhưng họ lại không thể trở thành một người tử tế. Bởi trong thế giới giàu sang, họ bị những thứ hào nhoáng, lung linh của nó che mắt, khiến họ không còn đủ tỉnh táo để nhận ra hệ lụy đằng sau đó. Kết quả là họ lao vào những cuộc ăn chơi, sa đọa thâu đêm suốt sáng. Họ trở thành những kẻ ăn không ngồi rồi, tiêu tiền như nước mà không biết cách để kiếm ra nó. Vì vậy, dù có được thừa hưởng một số tiền kếch sù trong tài khoản chỉ vài tháng hoặc vài năm sau họ đã thành kẻ trắng tay, không có nổi một đồng trong túi. Nhưng có những con người kém may mắn hơn, họ sinh ra trong nghèo khó, thiệt thòi đủ thứ, không có điều kiện tốt nhất nhưng họ không hề bị quật ngã bởi số phận. Trái lại, họ lựa chọn cách đối mặt và vươn lên, mạnh mẽ như loài cỏ dại với sức sống bền bỉ, bất diệt. Đa số họ đều thành công và chiến thắng được chính mình trên đường đời của họ. Vì thế mà, đừng bao giờ đổ lỗi cho hoàn cảnh đã biến bạn trở thành con người thế nào. Chỉ có chính bạn chấp nhận mình là con người thế nào mà thôi!