Soạn văn 12 ngắn nhất bài: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học: 

Luyện tập

Bài tập 1: (trang 21 - SGK):

Đọc văn bản của Gi. Nê-ru và trả lời các yêu cầu

[...] Văn hóa - đó có phải là sự phát triển nội tại bên trong một con người hay không? Tất nhiên rồi. Đó có phải là cách ứng xử của anh ta với người khác không? Nhất định là phải. Đó có phải là khả năng hiểu người khác không? Tôi cho là thế. Đó có phải là khả năng làm cho người khác hiểu mình không? Tôi cho là như vậy. Văn hóa nghĩa là tất cả những cái đó. Một người không thể hiểu được quan điểm của người khác tức là trong chừng mực nào đó anh ta có hạn chế về trí tuệ và văn hóa.

[...] Một trí tuệ có văn hóa, có cội nguồn từ chính nó, cần phải có những cánh cửa mở rộng. Nó cần có khả năng hiểu được đầy đủ quan điểm của người khác, mặc dù không phải bao giờ cũng đồng ý với quan điểm đó. Vấn đề đồng ý chỉ nảy sinh khi anh ta hiểu được sự việc. Nếu không, đó chỉ là sự cự tuyệt mù quáng, quyết không thể là cách tiếp cận có văn hóa với bất kì vấn đề gì.

Đến đây, tôi sẽ để các bạn quyết định lấy văn hóa và sự khôn ngoan thật sự là gì. Chúng ta tiến bộ nhờ học tập, nhờ kiến thức và kinh nghiệm. Đến lúc tích lũy được một khối lượng khổng lồ những thứ đó, chúng ta lại trở nên không tài nào biết được mình đang ở đâu! Chúng ta bị tràn ngập bởi mọi thứ và không hiểu sao chúng ta lại có cảm giác rằng tất cả mọi thứ đó cộng lại cũng chưa hẳn đã nhất thiết đại diện cho sự phát triển của trí khôn con người...Trong tương lai sắp tới, liệu chúng ta có thể kết hợp tất cả sự phát triển của khoa học, của tri thức và những tiến bộ của con người với sự khôn ngoan thật sự hay không? Tôi không biết. Đó là một cuộc chạy đua giữa các lực lượng khác nhau. Tôi nhớ đến một người rất thông thái - một nhà thơ Hi Lạp nổi tiếng, đã nói:

"Sự khôn ngoan là gì,

Chính là sự cố gắng của con người,

Vượt lên sợ hãi,

Vượt lên hận thù,

Sống tự do,

Thở hít khi trời và biết chờ đợi,

Dành trọn tình yêu cho những gì tươi đẹp"

(Gi. Nê-ru, theo Nhân dân chủ nhật, tháng 12-1997)

Câu hỏi

a) Vấn đề mà Gi. Nu-rê đưa ra nghị luận là gì? Căn cứ vào nội dung cơ bản của vấn đề ấy, hãy đặt tên cho văn bản.

b) Để nghị luận, tác giả đã sử dụng những thao tác lập luận nào? Nêu ví dụ.

c) Cách diễn đạt trong văn bản trên có gì đặc sắc?

Bài tập 2: (SGK - trang 22)

Nhà văn Nga Lép Tôn-xtôi nói: "Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống". Anh (chị) hãy nêu suy nghĩ về vai trò của lí tưởng trong cuộc sống của con người.

II. Soạn bài siêu ngắn: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

Luyện tập

Bài tập 1:

a. Vấn đề nêu ra là văn hoá và những biểu hiện ở con người.

 Đặt tên: Văn hoá con người.

b. Tác giả sử dụng các thao tác lập luận.

• Giải thích và chứng minh.
• Phân tích và bình luận.
• Đoạn từ đầu đến "hạn chế về trí tuệ và văn hoá": Giải thích và khẳng định vấn đề (chứng minh).
• Những đoạn còn lại là thao tác bình luận.

c. Cách diễn đạt văn bản rõ ràng, xúc tích, giàu hình ảnh.

Bài tập 2: Dàn ý chi tiết

a. Mở bài

Giới thiệu, dẫn dắt vấn đề tư tưởng, đạo lí cần nghị luận.

b. Thân bài

* Giải thích và bàn luận

- "Lí tưởng" là cái đích tốt đẹp để con người hướng tới.

• "Cuộc sống" ở trong câu nói của Lep Tôn-xtôi là chỉ giá trị sống trong cuộc đời của mỗi người.

- Câu nói của Lep Tôn-xtôi nêu vai trò của lí tưởng ở hai mức độ:

•  "Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường": Không có lí tưởng thì hành động của con người không có phương hướng. Lí tưởng giúp cho con người không đi lạc đường.
• "Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống". Sống không có mục đích, không có lí tưởng, cuộc sống trở nên vô nghĩa. Có lí tưởng, con người có động lực thúc đẩy, có nghị lực để vượt qua thử thách, hướng tới mục đích sống rõ ràng, cuộc sống sẽ ý nghĩa hơn.

* Suy nghĩ về vai trò của lí tưởng đối với cuộc sống của mỗi người.

- Lý tưởng sống tầm thường, nhỏ bé, ích kỉ có thể làm hại cuộc đời của một người và nhiều người.

- Lý tưởng sống đẹp đẽ sẽ tạo động lực cho chúng ta thực hiện những hành động đẹp, tạo nên niềm say mê sáng tạo, tạo niềm vui trong cuộc sống.

* Suy nghĩ của bản thân về ý kiến của Lep Tôn-xtôi:

- Con người sống phải biết lựa chọn lí tưởng và có hướng phấn đấu thực hiện lí tưởng.

- Vấn đề bức thiết đặt ra cho mỗi học sinh sau khi rời ghế nhà trường là lựa chọn một nghề nghiệp đúng với ý thích và khả năng của bản thân, sẽ phấn đấu hết mình vì lí tưởng nghề nghiệp mình đã theo đuổi.

c. Kết bài

- Khái quát lại vấn đề.

- Nêu ý nghĩa và rút ra bài học nhận thức từ tư tưởng đạo lí đã nghị luận.

III. Soạn bài ngắn nhất: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

Luyện tập

Bài tập 1:

a. Vấn đề: văn hoá và những biểu hiện ở con người.

     Đặt tên: Văn hoá con người.

b. Các thao tác lập luận: Giải thích, chứng minh, Phân tích, bình luận, Chứng minh, Những đoạn còn lại là thao tác bình luận.

c. Diễn đạt: rõ ràng, xúc tích, giàu hình ảnh.

Bài tập 2: 

Dàn ý chi tiết

a. Mở bài: Giới thiệu, dẫn dắt vấn đề tư tưởng, đạo lí cần nghị luận.

b. Thân bài

 Giải thích và bàn luận

1. "Lí tưởng" là cái đích tốt đẹp để con người hướng tới.

- "Cuộc sống" ở trong câu nói: chỉ giá trị sống trong cuộc đời của mỗi người.

2. Câu nói của Lep Tôn-xtôi nêu vai trò của lí tưởng ở hai mức độ:

- "Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường": Không có lí tưởng thì hành động của con người không có phương hướng. Lí tưởng giúp cho con người không đi lạc đường.

-     "Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống". Sống không có mục đích, không có lí tưởng, cuộc sống trở nên vô nghĩa. Có lí tưởng, con người có động lực thúc đẩy, có nghị lực để vượt qua thử thách, hướng tới mục đích sống rõ ràng, cuộc sống sẽ ý nghĩa hơn.

3. Suy nghĩ về vai trò của lí tưởng đối với cuộc sống của mỗi người.

- Lý tưởng sống tầm thường, nhỏ bé, ích kỉ có thể làm hại cuộc đời của một người và nhiều người.

- Lý tưởng sống đẹp đẽ sẽ tạo động lực cho chúng ta thực hiện những hành động đẹp, tạo nên niềm say mê sáng tạo, tạo niềm vui trong cuộc sống.

4. Suy nghĩ của bản thân về ý kiến của Lep Tôn-xtôi:

- Con người sống phải biết lựa chọn lí tưởng và có hướng phấn đấu thực hiện lí tưởng.

- Vấn đề bức thiết đặt ra cho mỗi học sinh sau khi rời ghế nhà trường là lựa chọn một nghề nghiệp đúng với ý thích và khả năng của bản thân, sẽ phấn đấu hết mình vì lí tưởng nghề nghiệp mình đã theo đuổi.

c. Kết bài

- Khái quát lại vấn đề.

- Nêu ý nghĩa và rút ra bài học nhận thức từ tư tưởng đạo lí đã nghị luận.

IV. Soạn bài cực ngắn: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

Luyện tập

Bài tập 1:

a. Vấn đề => văn hoá và những biểu hiện ở con người.

     Đặt tên => Văn hoá con người.

b. Thao tác => Giải thích, chứng minh. / Phân tích, bình luận. / Chứng minh. / Những đoạn còn lại là thao tác bình luận.

c. Diễn đạt => rõ ràng, xúc tích, giàu hình ảnh.

Bài tập 2: 

Dàn ý chi tiết

a. Mở bài: Giới thiệu, dẫn dắt vấn đề tư tưởng, đạo lí cần nghị luận.

b. Thân bài

 Giải thích và bàn luận

• "Lí tưởng" là cái đích tốt đẹp để con người hướng tới.
• "Cuộc sống" ở trong câu nói: chỉ giá trị sống trong cuộc đời của mỗi người.
• Câu nói của Lep Tôn-xtôi nêu vai trò của lí tưởng ở hai mức độ:
•  "Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường"
• "Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống"

 Suy nghĩ về vai trò của lí tưởng đối với cuộc sống của mỗi người.

• Lý tưởng sống tầm thường, nhỏ bé, ích kỉ có thể làm hại cuộc đời của một người và nhiều người.
• Lý tưởng sống đẹp đẽ sẽ tạo động lực cho chúng ta thực hiện những hành động đẹp, tạo nên niềm say mê sáng tạo, tạo niềm vui trong cuộc sống.

Suy nghĩ của bản thân về ý kiến của Lep Tôn-xtôi

• Con người sống phải biết lựa chọn lí tưởng và có hướng phấn đấu thực hiện lí tưởng.
• Vấn đề bức thiết đặt ra cho mỗi học sinh sau khi rời ghế nhà trường là lựa chọn một nghề nghiệp đúng với ý thích và khả năng của bản thân, sẽ phấn đấu hết mình vì lí tưởng nghề nghiệp mình đã theo đuổi.

c. Kết bài: Khái quát lại vấn đề. / Nêu ý nghĩa và rút ra bài học nhận thức từ tư tưởng đạo lí đã nghị luận.