Soạn văn 12 cực chất bài: Đò lèn

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học:

Câu 1: (Trang 149 SGK) Trong bài thơ, cái tôi của tác giả thời tuổi nhỏ được tái hiện như thế nào? Nét quen thuộc và mới mẻ trong cách nhìn của tác giả về chính mình trong quá khứ?

Câu 2: (Trang 149 SGK) Tình cảm sâu nặng của tác giả với bà mình được biểu hiện cụ thể như thế nào?

Câu 3: (Trang 149 SGK) Cách thể hiện tình thương bà của tác giả có gì đặc biệt? So sánh nét riêng trong cách sử dụng hình ảnh thơ giữa hai tác giả cùng viết về một đề tài: Bằng Việt (Bếp lửa) và Nguyễn Duy (Đò lèn)

II. Soạn bài siêu ngắn: Đò lèn

Câu 1: 

• Nguyễn Duy khi nhắc tới tuổi thơ là nhắc tới một thời kì cơ cực, nghèo đói do chiến tranh để lại nhưng không bởi vậy mà xóa đi kí ức tuổi thơ, nó hiện lên vẫn vừa tình cảm, tội nghiệp lại vừa đáng yêu, tinh nghịch, sự hồn nhiên của những đứa trẻ.
• Hai khổ thơ đầu: kí ức tuổi thơ hồn nhiên, vô tư với những trò chơi nghịch ngợm của trẻ con, niềm say mê, mơ mộng thế giới hư ảo của tiên Phật, thánh thần.
• Ba khổ thơ tiếp: hình ảnh người bà trong cuộc đời thực với bao vất vả, khổ cực, gian nan. Cuộc sống nghèo khó nên phải "mò cua xúc tép", "gánh chè xanh" trĩu nặng trên vai cùng bà con xuôi ngược buôn bán khắp nơi; ăn "củ dong riềng luộc sượng" để cầm hơn qua cơn đói khát; thời chiến tranh ác liệt, nhà bà bị bom Mĩ dội bà phải đi "bán trứng ở ga Lèn"
• Nét mới trong thơ Nguyễn Duy: không chỉ kể những kỉ niệm đẹp mà ngay cả những kỉ niệm không đẹp, cái xấu của trẻ thơ ông cũng nhắc tới và nhắc tới một cách chân thực rất sinh động “ Ăn trộm nhãn chùa Trần”. Đó là một lỗi lầm nhưng lỗi lầm có thể tha thứ hơn nữa dưới ngòi bút của Nguyễn Duy khiến người đọc càng liên tưởng tới vẻ tinh nghịch, vui nhộn của một thời từng trải qua.

Câu 2: Tình cảm sâu nặng của tác giả với bà mình được biểu hiện

• Khi nhà thơ nghĩ về bà ngoại của mình đã thấu hiểu nỗi cơ cực, tần tảo, tình yêu thương của bà đối với mình cao cả như thế nào. Ông đã thể hiện tình yêu thương sự tôn kính và lòng tri ân sâu sắc đối với bà. Sự ân hận, ngậm ngùi, xót đau muộn màng:
• Khi tôi biết thương bà thì đã muộn
• Bà chỉ còn một nấm cỏ thôi
• Câu thơ vang lên như tiếng khóc nức nở của một đứa cháu nhỏ khi đã xa quê hương đi chiến đấu đợi ngày chiến thắng trở về, vậy mà bà đã đi xa. Giọt nước mắt hối hận muộn màng, trái tim như bị thắt lại khi nhớ về bà ngoại của mình, giờ đây gương mặt bà chỉ còn hiện trong kí ức của ông và sẽ không bao giờ được gặp bà nữa. Nỗi đau ấy Nguyễn Duy không dấu được và đã nhỏ lệ trên những trang thơ của mình khiến người đọc không khỏi xúc động và đồng cảm với nỗi mất mát của nhà thơ

Câu 3:

• Trong Bếp lửa, nhà thơ Bằng Việt tái hiện lại những kỉ niệm thiêng liêng về tình cảm bà cháu. Tình cảm ấy được thể hiện qua tiếng tu hú tha thiết, qua hình ảnh bếp lửa bập bùng.
• Nguyễn Duy đã sử dụng thành những những thử pháp nghệ thuật như phép đối và phép so sánh đối chiếu đã tạo nên thành công to lớn trong những vần thơ của ông.

o Sự đối lập giữa cái tinh nghịch vô tư của người cháu với sự cơ cực người bà.

o Sự đối lập giữa cuộc sống nghèo đói, gian khổ với tình yêu bao la rộng lớn của người bà đối với cháu.

o So sánh tương đồng giữa hư và thực, giữa bà với Tiên, Phật, thần thánh.

o So sánh tương phản giữa thần thánh với bà đặt trong một bối cảnh chiến tranh.

o Bằng giọng điệu, lời ca chân thành, thẳng thắn Nguyễn Duy đã tọa nên được dư vị về nỗi ngậm ngùi, đắng xót, ân hận pha lẫn những suy nghĩ đầy màu sắc về cuộc sống con người.

•  Nguyễn Duy đối với bà bằng những lời thơ tự trách mình khi chưa đền đáp được công ơn nuôi dưỡng của bà. Đó như ăn năn hối lỗi khi nhớ về một thời vô tâm, vụng dại đã qua.

III. Soạn bài ngắn nhất: Đò lèn

Câu 1: 

- Nguyễn Duy khi nhắc tới tuổi thơ là nhắc tới một thời kì cơ cực, nghèo đói do chiến tranh để lại nhưng không bởi vậy mà xóa đi kí ức tuổi thơ.

- 2 khổ đầu: kí ức tuổi thơ hồn nhiên, vô tư với những trò chơi nghịch ngợm của trẻ con, mơ mộng thế giới hư ảo của tiên Phật, thánh thần.

- 3 khổ thơ tiếp: hình ảnh người bà trong cuộc đời thực với bao vất vả, cuộc sống nghèo khó nên phải "mò cua xúc tép", "gánh chè xanh" trĩu nặng trên vai cùng bà con xuôi ngược buôn bán khắp nơi; ăn "củ dong riềng luộc sượng" để cầm hơn qua cơn đói khát; thời chiến tranh ác liệt, nhà bà bị bom Mĩ dội bà phải đi "bán trứng ở ga Lèn"

- Nét mới: không chỉ kể những kỉ niệm đẹp mà ngay cả những kỉ niệm không đẹp, cái xấu của trẻ thơ ông cũng nhắc tới và nhắc tới một cách chân thực rất sinh động.

Câu 2: Tình cảm sâu nặng của tác giả với bà:

- Tình yêu thương sự tôn kính và lòng tri ân sâu sắc đối với bà. Sự ân hận, ngậm ngùi, xót đau muộn màng: Khi tôi biết thương bà thì đã muộn / Bà chỉ còn một nấm cỏ thôi.

- Câu thơ vang lên như tiếng khóc nức nở của một đứa cháu nhỏ khi đã xa quê hương đi chiến đấu đợi ngày chiến thắng trở về, vậy mà bà đã đi xa. 

- Giọt nước mắt hối hận muộn màng, trái tim như bị thắt lại khi nhớ về bà ngoại của mình, giờ đây gương mặt bà chỉ còn hiện trong kí ức của ông và sẽ không bao giờ được gặp bà nữa. 

Câu 3:

- “Bếp lửa”  Bằng Việt tái hiện lại những kỉ niệm thiêng liêng về tình cảm bà cháu, thể hiện qua tiếng tu hú tha thiết, qua hình ảnh bếp lửa bập bùng.

- Nguyễn Duy đã sử dụng thành những những thử pháp nghệ thuật như phép đối và phép so sánh đối chiếu đã tạo nên thành công to lớn trong những vần thơ của ông.

- Nguyễn Duy đối với bà bằng những lời thơ tự trách mình khi chưa đền đáp được công ơn nuôi dưỡng của bà. Đó như ăn năn hối lỗi khi nhớ về một thời vô tâm, vụng dại đã qua.

IV. Soạn bài cực ngắn: Đò lèn

Câu 1: 

1. Nguyễn Duy khi nhắc tới tuổi thơ là nhắc tới một thời kì cơ cực, nghèo đói.

2. Kí ức tuổi thơ hồn nhiên, vô tư với những trò chơi nghịch ngợm của trẻ con, mơ mộng thế giới hư ảo của tiên Phật, thánh thần. (2 khổ đầu)

3. Hình ảnh người bà trong cuộc đời thực với bao vất vả, cuộc sống nghèo khó nên phải "mò cua xúc tép", "gánh chè xanh" trĩu nặng trên vai cùng bà con xuôi ngược buôn bán khắp nơi; ăn "củ dong riềng luộc sượng" để cầm hơn qua cơn đói khát; thời chiến tranh ác liệt, nhà bà bị bom Mĩ dội bà phải đi "bán trứng ở ga Lèn" (3 khổ thơ tiếp)

=>Nét mới: không chỉ kể những kỉ niệm đẹp mà ngay cả những kỉ niệm không đẹp, cái xấu của trẻ thơ ông cũng nhắc tới và nhắc tới một cách chân thực rất sinh động.

Câu 2: Tình cảm sâu nặng của tác giả với bà:

1. Tôn kính, tri ân sâu sắc đối với bà. Sự ân hận, ngậm ngùi, xót đau muộn màng.

2. Như tiếng khóc nức nở của một đứa cháu nhỏ khi đã xa quê hương đi chiến đấu đợi ngày chiến thắng trở về, vậy mà bà đã đi xa. 

3. Giọt nước mắt hối hận muộn màng, trái tim như bị thắt lại khi nhớ về bà ngoại của mình, giờ đây gương mặt bà chỉ còn hiện trong kí ức của ông và sẽ không bao giờ được gặp bà nữa. 

Câu 3:

1. “Bếp lửa”:  Bằng Việt tái hiện lại những kỉ niệm thiêng liêng về tình cảm bà cháu, thể hiện qua tiếng tu hú tha thiết, qua hình ảnh bếp lửa bập bùng.

2. Nguyễn Duy đối với bà bằng những lời thơ tự trách mình khi chưa đền đáp được công ơn nuôi dưỡng của bà. Đó như ăn năn hối lỗi khi nhớ về một thời vô tâm, vụng dại đã qua, sử dụng thành những những thử pháp nghệ thuật như phép đối và phép so sánh đối chiếu đã tạo nên thành công to lớn trong những vần thơ của ông.