Soạn văn 12 ngắn nhất bài: Tuyên ngôn độc lập (Phần 1: Tác giả)

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học: 

Câu 1: (SGK - trang 29) Những nét chính về quan điểm sáng tác văn học nghệ thuật của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Quan điểm đó giúp anh/chị hiểu sâu sắc thêm văn thơ của Người như thế nào?

Câu 2: ( SGK - trang 29) Hãy nêu những nét khái quát về di sản văn học của Hồ Chí Minh

Câu 3: (SGK - trang 29) Những đặc điểm cơ bản của phong cách nghệ thuật Hồ Chí Minh

Luyện tập

Bài tập 1: trang 29 sgk Ngữ văn 12 tập một

Phân tích bài thơ Chiều tối (Mộ) trong tập Nhật kí trong tù để làm rõ sự hòa hợp độc đáo giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại của thơ Hồ Chí Minh

Bài tập 2: trang 29 sgk Ngữ Văn 12 tập một

Những bài học thấm thía và sâu sắc mà anh (chị) tiếp thu được khi học và đọc những bài thơ trong tập Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh.

II. Soạn bài siêu ngắn: Tuyên ngôn độc lập (Phần 1: Tác giả)

Câu 1: Những nét chính về quan điểm sáng tác văn học nghệ thuật của Chủ tịch   Hồ Chí Minh. 

a. Hồ Chí Minh xem văn học là vũ khí chiến đấu phục vụ cho sự nghiệp CM. Nhà văn cũng là người chiến sĩ trên mặt trận văn hóa tư tưởng.

- Nhà văn cũng phải ở giữa cuộc đời, góp phần vào nhiệm vụ đấu tranh và phát triển xã hội

b. Hồ Chí Minh luôn chú trọng tính chân thật và tính dân tộc trong văn học.

- Người căn dặn nhà văn phải miêu tả cho hay, cho chân thật và cho hùng hồn hiện tượng phong phú của đời sống, phải giữ cho tình cảm chân thật, đề cao sự sáng tạo của người nghệ sĩ, chú ý phát huy cốt cách dân tộc và có ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.

- Người phê phán những tác phẩm “chất mơ mộng nhiều quá, mà cái chất thật của sự sinh hoạt rất ít”. Người yêu cầu văn nghệ sĩ phải “miêu tả cho hay, cho chân thật, cho hùng hồn” những đề tài phong phú của hiện thực cách mạng, phải chú ý nêu gương “người tốt, việc tốt”, uốn nắn và phê phán cái xấu. Tính chân thật vốn là cái gốc của văn chương xưa nay.

c. Người luôn xác định mục đích, đối tượng tiếp nhận để quyết định nội dung và hình thức tác phẩm.

- Người nêu kinh nghiệm chung cho hoạt động báo chí và văn chương

- Chú ý đến quan hệ giữa phổ cập và nâng cao trong văn nghệ

Câu 2: Những nét khái quát về di sản văn học của Hồ Chí Minh

a. Văn chính luận

- Mục đích: đấu tranh chính trị, tiến công trực diện kẻ thù, giác ngộ quần chúng, thể hiện những nhiệm vụ cách mạng của dân tộc qua những chặng đường lịch sử.

- Tác phẩm: Bản án chế độ thực dân Pháp (1925); Tuyên ngôn độc lập (1945); Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946)

b. Truyện và kí

- Mục đích: Viết nhằm tố cáo tội ác dã man, bản chất tàn bạo, xảo trá của thực dân phong kiến tay sai và đề cao tấm lòng yêu nước của nhân dân.

- Tác phẩm: Lời than vãn của bà Trưng Trắc (1922); Vi hành (1923); Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu (1925); Nhật ký chìm tàu (1931); Vừa đi đường vừa kể chuyện (1963)

c. Thơ ca

- Mục đích: sáng tạo nổi bật nhất trong sự nghiệp văn học của Bác, thể hiện tâm hồn nghệ sĩ tinh tế, tài hoa, một tấm gương nghị lực phi thường và nhân cách cao đẹp của một chiến sĩ cách mạng.

- Tác phẩm: Người để lại hơn 250 bài thơ, được in trong 3 tập thơ: Nhật ký trong tù gồm 134 bài; Thơ Hồ Chí Minh gồm 86 bài; Thơ chữ Hán Hồ Chí Minh gồm 36 bài.

Câu 3: Những đặc điểm cơ bản của phong cách nghệ thuật Hồ Chí Minh

Phong cách nghệ thuật bắt nguồn từ truyền thống gia đình , môi trường văn hoá , hoàn cảnh sống , hoạt động cách mạng , cá tính và quan điểm sáng tác của Người. Phong cách của người rất đa dạng, độc đáo.

• Văn chính luận: ngắn gọn, súc tích, lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, bằng chứng thuyết phục và đa dạng về bút pháp. Giọng văn chính luận rất đa dạng: khi ôn tồn, thấu tình, đạt lí; khi đânh thép, mạnh mẽ, hùng hồn.
• Truyện và kí: giàu chất trí tuệ , tính hiện đại, tính chiến đấu , ngòi bút chủ động,sáng tạo,khi là lối kể chân thực,gần gũi,khi châm biếm sắc sảo,thâm thuý,tinh tế.
• Thơ ca: phong cách đa dạng vừa cổ điển vừa hiện đại,nhiều bài cổ thi hàm súc,uyên thâm,nhiều bài vận dụng nhiều thể thơ phục vụ hiệu quả cho nhiệm vụ cách mạng.

Luyện tập

Bài tập 1: Phân tích bài thơ Chiều tối (Mộ) trong tập Nhật kí trong tù để làm rõ sự hòa hợp độc đáo giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại của thơ Hồ Chí Minh

Dàn bài tham khảo:

Mở bài: Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề nghị luận (Sự hòa hợp độc đáo giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại của thơ Hồ Chí Minh qua bài thơ Chiều tối (Mộ) trích trong tập Nhật kí trong tù)

Thân bài 

• Giới thiệu tác giả
• Giới thiệu tác phẩm: tập Nhật kí trong tù, bài thơ Chiều tối (Mộ)
• Bút pháp cổ điển và hiện đại

- Bút pháp cổ điển là bút pháp được sử dụng trong văn học thời xưa, văn học trung đại.

 Những bút pháp cổ điển thường gặp trong thơ trung đại như tả cảnh ngụ tình, ước lệ tượng trưng, bút pháp chấm phá, lấy động tả tĩnh,...Đây là sự kết hợp giữa tinh hoa của văn học dân tộc và sự tiếp thu từ văn học Trung Quốc.

 Bút pháp cổ điển thường biểu hiện qua thể thơ, chữ viết, hình ảnh, ngôn ngữ nghệ thuât, xách miêu tả và xây dựng hình tượng nhân vật trữ tình,...

- Bút pháp hiện đại:

 Đối lập với những niêm luật, quy ước nghiêm ngặt của bút pháp cổ điển, bút pháp hiện đại thoải mái, phóng khoáng hơn, bứt ra mọi rào cản khuôn mẫu của thơ xưa đề cao khả năng sáng tạo và cái tôi cá nhân của người nghệ sĩ.

 Biểu hiện: những hình ảnh gắn với đời sống hiện thực, ngôn ngữ mang dấu ấn cá nhân của tác giả.

• Sự kết hợp hài hòa giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại của thơ Hồ Chí Minh qua bài Chiều tối (Mộ)

- Bút pháp cổ điển được sử dụng trong bài thơ:

 Thế thơ thất ngôn tứ tuyệt - thể thơ Đường đặc trưng của văn học cổ. Bài thơ cũng được viết bằng chữ Hán - loại chữ viết đã tồn tại hàng trăm năm ở nước ta.

 Đề tài: "thu sầu mộ oán" (thu buồn, chiều tối tủi hờn) là đề tài quen thuộc trong thơ ca xưa. Đây cũng là khoảng thời gian con người nhạy cảm và dễ xúc động nhất.

 Thi liệu cổ điển, quen thuộc trong thơ xưa: cánh chim, chòm mây; lấy tứ từ những bài thơ nổi tiếng của các tác giả xưa

"Thơ xưa yêu cảnh thiên nhiên đẹp

Mây, gió, trăng, hoa, tuyết, núi, sông"

Rồi: 

"Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi

Dặm liễu sương sa khách bước buồn"

Hay

"Ngàn năm mây trắng bây giờ còn bay"

 Bút pháp tả cảnh ngụ tình: miêu tả thiên nhiên, cảnh vật nhưng đằng sau đó là để khắc họa tâm trạng, cảm xúc của nhân vật trữ tình => chính là nỗi buồn nhớ quê hương, đất nước của người tù trên đất khách khi hoàng hôn buông xuống; cũng là sự mỏi mệt, rã rời của đôi chân sau một ngày đi bộ đằng đẵng.

o Bút pháp hiện đại

 Hình ảnh quen thuộc, gần gũi, bình dị trong cuộc sống sinh hoạt của những con người tại miền sơn cước: bếp lửa hồng trong bếp mỗi nhà, công việc nhà nông nặng nhọc,...

 Con người trong thơ: không phải là những tao nhân, mặc khách nhưng trong thơ Bác lại là hình ảnh con người lao động, cô em gái miền sơn cước khỏe khoắn, chăm chỉ...

• Đánh giá

Kết bài:

Bài tập 2: Những bài học sâu sắc và thấm thía mà thu được khi học và đọc những bài thơ trong tập Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh là:

• Nghị lực sống phi thường của con người ngay cả trong hoàn cảnh éo le, bị đọa đầy về thân xác, bị hành hạ chốn ngục tù nhưng Người vẫn vươn lên để vượt qua hết thảy những khó khăn, vất vả ấy
• Tâm hồn luôn khao khát sự tự do, hướng về Tổ quốc với một tình yêu nước tha thiết, nồng nàn.
• Lòng thương người của một trái tim giàu lòng trắc ẩn và sự tinh tế, nhạy cảm của người nghệ sĩ trước vẻ đẹp của thiên nhiên. 

=> Bức chân dung của người chiến sĩ - thi sĩ vĩ đại của dân tộc Việt Nam và của thế giới

III. Soạn bài ngắn nhất: Tuyên ngôn độc lập (Phần 1: Tác giả)

Câu 1: Những nét chính về quan điểm sáng tác

- Xem văn học là vũ khí chiến đấu phục vụ cho sự nghiệp CM. Nhà văn cũng là người chiến sĩ trên mặt trận văn hóa tư tưởng. => ở giữa cuộc đời, góp phần vào nhiệm vụ đấu tranh và phát triển xã hội.

- Luôn chú trọng tính chân thật và tính dân tộc trong văn học. => căn dặn nhà văn phải miêu tả cho hay, cho chân thật và cho hùng hồn hiện tượng phong phú của đời sống.

- Người luôn xác định mục đích, đối tượng tiếp nhận để quyết định nội dung và hình thức tác phẩm. => nêu kinh nghiệm chung cho hoạt động báo chí và văn chương, chú ý đến quan hệ giữa phổ cập và nâng cao trong văn nghệ

Câu 2: Những nét khái quát:

a. Văn chính luận: Bản án chế độ thực dân Pháp (1925); Tuyên ngôn độc lập (1945); Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946) (đấu tranh chính trị, tiến công trực diện kẻ thù, giác ngộ quần chúng)

b. Truyện và kí: Lời than vãn của bà Trưng Trắc (1922); Vi hành (1923); Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu (1925); Nhật ký chìm tàu (1931); Vừa đi đường vừa kể chuyện (1963) (tố cáo tội ác dã man, bản chất tàn bạo, xảo trá của thực dân, đề cao tấm lòng yêu nước)

c. Thơ ca: 250 bài thơ, được in trong 3 tập thơ: Nhật ký trong tù gồm 134 bài; Thơ Hồ Chí Minh gồm 86 bài; Thơ chữ Hán Hồ Chí Minh gồm 36 bài. ( thể hiện tâm hồn nghệ sĩ tinh tế, tài hoa, một tấm gương nghị lực phi thường và nhân cách cao đẹp )

Câu 3: Đặc điểm cơ bản của phong cách nghệ thuật

- Văn chính luận: ngắn gọn, súc tích, lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, bằng chứng thuyết phục, đa dạng về bút pháp. Giọng văn chính luận rất đa dạng: khi ôn tồn, thấu tình, đạt lí; khi đânh thép, mạnh mẽ, hùng hồn.

- Truyện và kí: giàu chất trí tuệ , tính hiện đại, tính chiến đấu , ngòi bút chủ động,sáng tạo,khi là lối kể chân thực,gần gũi,khi châm biếm sắc sảo,thâm thuý,tinh tế.

- Thơ ca: phong cách đa dạng vừa cổ điển vừa hiện đại,nhiều bài cổ thi hàm súc,uyên thâm,nhiều bài vận dụng nhiều thể thơ phục vụ hiệu quả cho nhiệm vụ cách mạng.

Luyện tập

Bài tập 1: Phân tích bài thơ Chiều tối (Mộ)

Dàn bài tham khảo:

Mở bài: Sự hòa hợp độc đáo giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại của thơ Hồ Chí Minh qua bài thơ Chiều tối (Mộ) => Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề nghị luận 

Thân bài 

- Giới thiệu tác giả

- Giới thiệu tác phẩm: tập Nhật kí trong tù, bài thơ Chiều tối (Mộ)

- Bút pháp cổ điển và hiện đại

• Bút pháp cổ điển là bút pháp được sử dụng trong văn học thời xưa, văn học trung đại.
• Bút pháp hiện đại:

- Sự kết hợp hài hòa giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại của thơ Hồ Chí Minh qua bài Chiều tối (Mộ)

- Bút pháp cổ điển được sử dụng trong bài thơ:

• Thế thơ thất ngôn tứ tuyệt - thể thơ Đường đặc trưng của văn học cổ. Bài thơ cũng được viết bằng chữ Hán - loại chữ viết đã tồn tại hàng trăm năm ở nước ta.
• Bút pháp tả cảnh ngụ tình: miêu tả thiên nhiên, cảnh vật nhưng đằng sau đó là để khắc họa tâm trạng, cảm xúc của nhân vật trữ tình .

o Bút pháp hiện đại

• Hình ảnh quen thuộc, gần gũi, bình dị trong cuộc sống sinh hoạt của những con người tại miền sơn cước
• Con người trong thơ: không phải là những tao nhân, mặc khách nhưng trong thơ Bác lại là hình ảnh con người lao động, cô em gái miền sơn cước khỏe khoắn, chăm chỉ...

- Đánh giá

Kết bài:

Bài tập 2: Những bài học sâu sắc:

•  Nghị lực sống phi thường ngay cả trong hoàn cảnh éo le, bị đọa đầy về thân xác, bị hành hạ chốn ngục tù, vẫn vươn lên để vượt qua .
•  Tâm hồn luôn khao khát sự tự do, hướng về Tổ quốc.
•  Lòng thương người của một trái tim giàu lòng trắc ẩn, tinh tế, nhạy cảm của người nghệ sĩ trước vẻ đẹp của thiên nhiên. 

IV. Soạn bài cực ngắn: Tuyên ngôn độc lập (Phần 1: Tác giả)

Câu 1: Quan điểm sáng tác

1. Xem văn học là vũ khí chiến đấu phục vụ cho sự nghiệp CM. Nhà văn cũng là người chiến sĩ trên mặt trận văn hóa tư tưởng. 

=> ở giữa cuộc đời, góp phần vào nhiệm vụ đấu tranh và phát triển xã hội.

2. Luôn chú trọng tính chân thật và tính dân tộc trong văn học.

 => căn dặn miêu tả cho hay, cho chân thật và cho hùng hồn hiện tượng phong phú của đời sống.

3. Người luôn xác định mục đích, đối tượng tiếp nhận để quyết định nội dung và hình thức tác phẩm. 

=> nêu kinh nghiệm báo chí và văn chương, chú ý đến quan hệ giữa phổ cập và nâng cao trong văn nghệ

Câu 2: Những nét khái quát:

a. Văn chính luận: Bản án chế độ thực dân Pháp (1925); Tuyên ngôn độc lập (1945); Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946)

=> đấu tranh chính trị, giác ngộ quần chúng.

 b. Truyện và kí: Lời than vãn của bà Trưng Trắc (1922); Vi hành (1923); Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu (1925); Nhật ký chìm tàu (1931); Vừa đi đường vừa kể chuyện (1963).

=> tố cáo tội ác dã man , đề cao tấm lòng yêu nước

c. Thơ ca: 250 bài thơ, được in trong 3 tập thơ: Nhật ký trong tù gồm 134 bài; Thơ Hồ Chí Minh gồm 86 bài; Thơ chữ Hán Hồ Chí Minh gồm 36 bài.

=> tâm hồn nghệ sĩ tinh tế, tài hoa, tấm gương nghị lực phi thường và nhân cách cao đẹp )

Câu 3: Đặc điểm cơ bản:

1. Văn chính luận 

=> ngắn gọn, súc tích, lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, bằng chứng thuyết phục, đa dạng về bút pháp. Giọng văn khi ôn tồn, thấu tình, đạt lí; khi đânh thép, mạnh mẽ, hùng hồn.

2. Truyện và kí

=> giàu chất trí tuệ , tính hiện đại, tính chiến đấu , ngòi bút chủ động,sáng tạo,khi là lối kể chân thực,gần gũi,tinh tế.

3. Thơ ca

=> vừa cổ điển vừa hiện đại,nhiều bài cổ thi hàm súc,uyên thâm,nhiều bài vận dụng nhiều thể thơ phục vụ hiệu quả cho nhiệm vụ cách mạng.

Luyện tập

Bài tập 1: Phân tích bài thơ Chiều tối (Mộ)

Dàn bài tham khảo:

1. Mở bài: Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề nghị luận 

2. Thân bài 

- Giới thiệu tác giả

- Giới thiệu  tập Nhật kí trong tù, bài thơ Chiều tối (Mộ)

- Bút pháp cổ điển và hiện đại

• Bút pháp cổ điển là bút pháp được sử dụng trong văn học thời xưa, văn học trung đại.
• Bút pháp hiện đại:

- Sự kết hợp hài hòa giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại của thơ Hồ Chí Minh qua bài Chiều tối (Mộ)

• Bút pháp cổ điển được sử dụng trong bài thơ: thể thơ thất ngôn tứ tuyệt - thể thơ Đường đặc trưng của văn học cổ, viết bằng chữ Hán, Bút pháp tả cảnh ngụ tình: miêu tả thiên nhiên, cảnh vật nhưng đằng sau đó là để khắc họa tâm trạng, cảm xúc của nhân vật trữ tình .

o Bút pháp hiện đại: Hình ảnh quen thuộc, gần gũi, bình dị trong cuộc sống sinh hoạt của những con người tại miền sơn cước. Con người  không phải là những tao nhân, mặc khách nhưng trong thơ Bác lại là hình ảnh con người lao động, cô em gái miền sơn cước khỏe khoắn, chăm chỉ...

- Đánh giá

3. Kết bài:

Bài tập 2: Những bài học sâu sắc:

• Nghị lực sống phi thường ngay cả trong hoàn cảnh éo le, vươn lên để vượt qua .
• Khao khát sự tự do, hướng về Tổ quốc.
• Lòng thương người của một trái tim giàu lòng trắc ẩn, nhạy cảm trước vẻ đẹp của thiên nhiên.