NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
Từng nghe:
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân,
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo;
Như nước Đại Việt ta từ trước,
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,
Núi sông bờ cỏi đã chia,
Phong tục Bắc Nam cũng khác;
Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời xây nền độc lập
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên hùng cứ một phương;
Tuy mạnh yếu có lúc khác nhau,
Song hào kiệt thời nào cũng có.
Cho nên:
Lưu Cung tham công nên thất bại;
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong;
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã
Việc xưa xem xét, chứng cứ còn ghi.
Nội dung: Khẳng định nền độc lập chủ quyền của đất nước, được thể hiện qua những yếu tố căn bản: có nền văn hiến lâu đời, có lãnh thổ riêng, có phong tục tập quán riêng, có chủ quyền riêng trải qua nhiều thời đại, có truyền thống lịch sử hào hùng. Từ đó, khẳng định sự thất bại thảm hại của giặc và nêu cao sức mạnh chính nghĩa.
Ý nghĩa: "Nước Đại Việt ta" thể hiện quan niệm tư tưởng tiến bộ của Nguyễn Trãi về Tổ quốc và có ý nghĩa như một bản tuyên ngôn độc lập. Qua đó thể hiện lòng yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc và khẳng định sức mạnh của chính nghĩa trong bảo vệ độc lập, chủ quyền dân tộc. Những ý nghĩa đó vẫn còn nguyên vẹn cho đến ngày nay.