Bài soạn lớp 8: Ôn dịch thuốc lá

[toc:ul]

Tìm hiểu chung tác phẩm

• Về tác giả: Bác sĩ Nguyễn Khắc Viện là người am hiểu về rất nhiều lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học xã hội, đặc biệt là y học. Ông có rất nhiều bài viết nói về việc phòng bệnh và chữa bệnh cho mọi người. 
• Văn bản trích trong “Từ thuốc lá đến ma túy – Bệnh nghiện”
• Kiểu văn bản nhật dụng: Thuyết minh về một vấn đề khoa học – xã hội.
• Bố cục: 3 phần
• Phần 1: Từ đầu đến “AIDS” -> Thông báo nạn dịch thuốc lá
• Phần 2: Tiếp đó đến “phạm pháp” ->Tác hại việc hút thuốc lá
• Phần 3: Còn lại -> lời kêu gọi chống thuốc lá

Câu 1: Phân tích ý nghĩa của việc dùng dấu phẩy trong đầu đề ...

Phân tích ý nghĩa của việc dùng dấu phẩy trong đầu đề của văn bản: Ôn dịch, thuốc lá. Có thể sửa thành Ôn dịch thuốc lá hoặc Thuốc lá là một loại ôn dịch được không? Vì sao?

Trả lời:

Ôn dịch trong tiếng Việt là từ được dùng để làm tiếng chửi rủa thể hiện thái độ căm ghét, ghê sợ - một loại bệnh nguy hiểm lây lan làm chết người.  Thuốc lá ở đây là nói đến tệ nghiện thuốc lá. Tác giả dùng dấu phẩy ngăn cách giữa hai từ “ôn dịch” và “thuốc lá”, là sử dụng theo lối tu từ để nhấn mạnh sắc thái biểu cảm (vừa căm tức vừa ghê tởm).

Nếu ta bỏ dấu phẩy đi viết thành Ôn dịch thuốc lá hoặc viết Thuốc lá là một loại ôn dịch cũng không sai nhưng không gây ấn tượng mạnh và hàm súc như: Ôn dịch, thuốc lá.

Câu 2: Vì sao tác giả dẫn lời Trần Hưng Đạo bàn về việc đánh giặc ...

Vì sao tác giả dẫn lời Trần Hưng Đạo bàn về việc đánh giặc trước khi phân tích tác hại của thuốc lá? Điều đó có tác dụng gì trong lập luận?

Trả lời:

Trước khi phân tích tác hại của thuốc lá, tác giả đã dẫn lời Trần Hưng Đạo tấu trình nhà vua khi bàn về việc đánh giặc: “Nếu giặc đánh như vũ bão thì không đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu.”

Việc tác giả dẫn lời Trần Hưng Đạo bàn về việc đánh giặc trước là để lấy đó làm công cụ so sánh với việc hút thuốc lá. 

Giặc gặm nhấm: nghĩa là tấn công từ từ mà chắc chắn

Tằm: là khói thuốc lá

Dâu: là sức khỏe con người.

Qua cách so sánh đó cho người đọc thấy, thuốc lá cũng như một loại giặc mà con người cần phải chống.  Nói một cách đơn giản, khói thuốc không làm cho người “lăn đùng ra chết ngay” mà nó gặm nhấm dần sức khỏe của người như tằm ăn lá dâu, nghĩa là người hút không thấy ngay tác hại cua nó mà chủ quan, coi thường những lời cảnh báo… Biện pháp so sánh này có tác dụng rất sắc sảo trong lập luận, tác giả mượn cách so sánh này để dẫn người đọc đến một so sánh khác, tạo được ấn tượng mạnh.

Câu 3: Vì sao tác giả lại giả định “Có người bảo: Tôi hút, tôi bị bệnh, ...

Vì sao tác giả lại giả định “Có người bảo: Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi” trước khi nêu lên những tác hại về phương diện xã hội của thuốc lá?

Trả lời:

Đặt giả định "tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi!" để phủ định, bác bỏ

• Thực tế, nhiều người coi thường sức khỏe người thân, người xung quanh nên mặc sức hút thuốc lá
• Họ ngụy biện bằng cách vin vào quyền tự do cá nhân, tuyên bố tự chịu trách nhiệm về việc làm của mình.
• Tác giả phản bác vì người hút thuốc không chỉ hủy hoại sức khỏe bản thân mà còn hủy hoại sức khỏe của những người xung quanh.
• Hút thuốc là quyền cá nhân, nhưng không thể sử dụng quyền đó làm ảnh hưởng tới không khí người khác.

=> Tác giả dùng chính quyền chính đáng để bác bỏ quyền không chính đáng của người hút thuốc chống chế.

Câu 4: Vì sao tác giả đã đưa ra những số liệu đế so sánh tình hình hút thuốc lá ...

Vì sao tác giả đã đưa ra những số liệu đế so sánh tình hình hút thuốc lá ở nước ta với các nước Âu - Mĩ trước khi đưa ra kiến nghị: Đã đến lúc mọi người phải đứng lên chống lại, ngăn ngừa nạn ôn dịch này?

Trả lời:

Trước khi đưa ra kiến nghị : Dã dân lúc mọi người phải dứng lên chống lại, ngăn ngừa nạn ôn dịch này, tác giả dưa ra những sô liệu để so sánh tình hình hút thuốc lá ở nước ta với các nước Âu - Mĩ trước hết là để làm rõ hơn tính đúng đắn của những điều được thuyết minh ở những phần trên, sau nữa tạo đà thuận lợi, làm-cơ sở vững chắc cho tác giả đưa ra lời kêu gọi. 

Tác giả đã so sánh tình hình hút thuốc lá ở nước ta với các nước Âu - Mỹ ở hai khía cạnh : nước ta nghèo hơn các nước Âu - Mỹ nhưng tỉ lệ thanh thiếu niên ở các thành phố lớn nước ta hút thuốc lại tương đương với họ, đó là điều không thể chấp nhận được; hai là ở các nước Âu - Mỹ người ta có biện pháp chống tệ hút thuốc lá mạnh hơn ta, hãy cũng là một điều đáng suy nghĩ.

=> Từ đó, tác giả đưa ra kiến nghị: Đã đến lúc mọi người phải đứng lên chống lại, ngăn ngừa nạn ôn dịch này.

[Luyện tập] Câu 1: Tìm hiểu tình trạng hút thuốc ở một số người thân ...

Tìm hiểu tình trạng hút thuốc ở một số người thân hoặc bạn bè quen biết. Dựa vào cách lập bảng thống kê của bài đọc thêm số 1 để phân loại nguyên nhân.

Trả lời:

Qua tìm hiểu những người thân trong gia đình và khu phố nơi em sinh sống, em nhận thấy tình trạng hút thuốc hiện nay đã có phần thuyên giảm so với trước, nhưng tỉ lệ người hút vẫn còn cao.

Nguyên nhân là do:

• Đùa đòi, chơi bời với bạn bè (chiếm khoảng 60%)
• Nể bạn bè, đồng nghiệp (chiếm khoảng 15%)
• Nghiện khó bỏ (chiếm khoảng 10%)
• Các yếu tố nhỏ lẻ khác: áp lực công việc, buồn bã,…( Chiếm khoảng 5%).

Đa số, những đối tượng hút thuốc chủ yếu là thanh niên trong khoảng độ tuổi 24 – 35. Lứa tuổi trung niên và cụ già hầu như rất ít gặp.

[Luyện tập] Câu 2: Dùng năm dòng để ghi lại cảm nghĩ của mình sau khi đọc bản tin ...

Dùng năm dòng để ghi lại cảm nghĩ của mình sau khi đọc bản tin của báo Sài Gòn tiếp thị trích in ở bài đọc thêm số 2.

Trả lời:

Bài viết trên báo tiếp thị Sài Gòn ghi lại chân thực cái chết của tỉ phú trẻ Rốt-sin khi chơi bạch phiến quá liều, điều này đã để lại nhiều suy nghĩ cho người đọc. Phải chăng thế hệ trẻ hiện nay, cần phải cảnh tỉnh và ý thức rõ về bản thân để từ đó kiên quyết nói “không” với tệ nạn xã hội. Bên cạnh đó, đối với các bậc phụ huynh cũng cần có những biện pháp giáo dục, nâng cao hiểu biết và kĩ năng sống cho con trẻ để tránh những trường hợp đáng tiếc xảy ra. Hãy giáo dục con cái hiểu về giá trị đồng tiền được làm ra bởi công sức lao động của chính họ. Đó là một thông điệp sâu sắc và rất ý nghĩa thông qua bản tin.