Soạn văn 12 ngắn nhất bài: Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học: 

Câu 1: (Trang 53 – SGK) Tìm những luận điểm chính của bài viết. Anh/chị thấy cách sắp xếp các luận điểm đó có gì khác với trật tự thông thường?

Câu 2: (Trang 53 – SGK) Theo tác giả, vì sao văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu cũng giống như “những vì sao có ánh sáng khác thường”, “con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy”?

Câu 3: (Trang 54 – SGK) Tác giả đã giúp chúng ta nhận xét những “ánh sáng khác thường” nào của ngôi sao sáng Nguyễn Đình Chiểu trên bầu trời băn nghệ Việt Nam, qua:

Cuộc sống và quan niệm sáng tác của nhà thơ;

Thơ văn mà ông sáng tác để phục vụ cuộc chiến đấu chống xâm lược, bảo vệ Tổ quốc;

Truyện Lục Vân Tiên ?

Câu 4: (Trang 54 – SGK) Vì sao tác giả cho rằng ngôi sao sáng Nguyễn Đình Chiểu phải sáng tỏ hơn nữa không chỉ trong thời ấy, mà cả trong thời đại hiện nay?

Câu 5: (Trang 54 – SGK) Có thể thấy bài văn nghị luận này không khô khan mà trái lại, có sức hấp dẫn, lôi cuốn. Vì sao?

Luyện tập

Bài tập: trang 54 sgk Ngữ Văn 12 tập một

Văn thơ Nguyễn Đình Chiểu vẫn không xa lạ với giới trẻ ngày nay, và việc học những tác phẩm như Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của ông ở nhà trường là rất bổ ích.c

Anh (chị) hãy viết mổ bài văn nghị luận bày tỏ ý kiến của mình về vấn đề trên.

II. Soạn bài siêu ngắn: Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

Câu 1: Những luận điểm chính của bài viết là:

1. Đặt vấn đề: Phải có cái nhìn đúng về văn chương Nguyễn Đình Chiểu và thơ văn của ông " Trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường, nhưng con mắt chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy, và càng nhìn thấy càng sáng, thơ văn Nguyễn Đình Chiểu cũng vậy"

2. Giải quyết vấn đề: Tác giả nêu các luận điểm bổ sung để chứng minh cho luận điểm xuất phát

• Tóm tắt cuộc đời và quan niệm sáng tác.
• Thơ văn yêu nước (Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc).
•  “Truyện Lục Vân Tiên” – tác phẩm đặc sắc cả nội dung và nghệ thụât.

3. Kết thúc vấn đề: (Luận điểm kết luận, mục đích của bài viết)

•  Đời sống và sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu là tấm gương sáng, nêu cao đại vị và tác dụng của văn học, nghệ thuật, nêu cao sứ mạng của người chiến sĩ trên mặt trận văn hoá và tư tưởng.

Cách sắp xếp các luận điểm có sự khác biệt, khi tác giả nghị luận về tấm lòng con người của tác giả, sau đó mới đi qua các tác phẩm chính của Nguyễn Đình Chiểu, giúp người đọc hiểu hơn về cuộc đời và con người của Nguyễn Đình Chiểu, thấy hết những giá trị cơ bản trong cuộc đời và thơ văn của ông.

Câu 2:  Tác giả cho rằng văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu cũng giống như “những vì sao có ánh sáng khác thường”, “con mắt chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy” vì:

•  “Những vì sao có ánh sáng khác thường”: ánh sáng đẹp nhưng lạ, ta chưa quen nhìn nên khó phát hiện ra vẻ đẹp ấy. Cái ánh sáng khác thường ở đây chính là vẻ đẹp mộc mạc, giản dị, dân dã của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu, vẻ đẹp của loại văn chương hướng về đại chúng gắn bó máu thịt với nhân dân, phục vụ cuộc sống của người dân, mang tính nhân dân sâu sắc.
•  “Con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn mới thấy” có nghĩa là phải dày công kiên trì nghiên cứu thì mới khám phá được.  Lâu nay chúng ta đã quen với văn chương trau chuốt, lời lẽ hoa mỹ … điều đó là không thoả đáng và không đúng với hoàn cảnh sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu (mù loà), nên đã không thấy hết được những vẻ đẹp và đánh giá đúng về ông.

Câu 3: Về cuộc sống và quan niệm sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu: đó là một cuộc đời đẹp, đầy nghị lực, dù gặp nhiều khó khăn và bất hạnh, nhưng vẫn đứng thẳng, vẫn ngẩng cao đầu mà sống, không phải vì mình mà vì dân, vì nước. Tỏ thái độ bất khuất, bất hợp tác quyết liệt trước sự mua chuộc của thực dân Pháp. Cùng với cuộc sống đẹp là quan niệm sáng tác đúng đắn và tiến bộ, đốii với Nguyễn Đình Chiểu, cầm bút, viết văn là một thiên chức, và ông đã làm đúng thiên chức đó.

• Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu phục vụ đăc lực cuộc chiến đấu chống xâm lược, bảo vệ Tổ quốc: tiêu biểu là Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, những bài điếu như Ngư Tiều y vấn đấp => sôi sục lòng căm thù và dạt dào lòng yêu nước 
• Về truyện Lục Vân Tiên 

o Nội dung: ca ngợi chính nghĩa, đạo đức đáng quí trọng ở đời. Tinh thần đấu tranh không khoan nhựơng chống lại cái xấu, cái ác, cái giả dối bất công trong tác phẩm cũng chính là xuất phát từ quan niệm sống và nhân cách của Nguyễn Đình Chiểu mà ra.

o Nghệ thuật: hoàn cảnh sáng tác của nhà thơ (mù loà) để nhận ra những giá trị nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm. Lối văn nôm na, dễ hiểu, dễ nhớ, có thể truyền bá rộng rãi trong dân gian. 

Câu 4: Hiện nay, vẫn còn nhiều người đọc chưa hiểu hết giá trị văn chương của Nguyễn Đình Chiểu. Vì vậy, "Phải sáng tỏ hơn nữa trong thời đại hiện nay" để khôi phục lại giá trị đích thực của nhà thơ yêu nước miền Nam từng có tác dụng to lớn và sâu rộng trong nhân dân ta.

Câu 5: Bài văn nghị luận này không khô khan mà trái lại, có sức hấp dẫn, lôi cuốn. Bởi vì:

• Cách nghị luận thuyết phục, chặt chẽ và xúc động, thiết tha, với nhiều hình ảnh, ngôn ngữ đặc sắc, ghi dấu ấn trong lòng người đọc.
• Cách nhìn mới mẻ, lôi cuốn người đọc.
• Tấm lòng của người viết đối với cuộc đời cao đẹp và thơ văn có giá trị đích thực của Nguyễn Đình Chiểu, cũng là tấm lòng của tác giả, đối với vận mệnh đất nước và cuộc sống của nhân dân ta lúc bấy giờ

Luyện tập

Bài tập: Văn thơ Nguyễn Đình Chiểu vẫn không xa lạ với giới trẻ ngày nay, và việc học những tác phẩm như Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của ông ở nhà trường là rất bổ ích.c

Anh (chị) hãy viết mổ bài văn nghị luận bày tỏ ý kiến của mình về vấn đề trên.

Gợi ý:

• Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu không xa lạ với giới trẻ ngày nay:

o Được làm quen với thơ văn của ông từ chương trình văn học THCS qua tác phẩm nổi tiếng nhất trong sự nghiệp văn học của đồ Chiểu là Truyện Lục Vân Tiên.

o Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu gắn liền với cuộc chiến đấu chống giặc ngoại xâm trường kì của dân tộc, cho đến hơi thơ cuối cùng. Đặc biệt, các sáng tác của ông đề cao đạo đức, nhân nghĩa và cách đối nhân xử thế giữa con người với con người. Các sáng tác cũng cho người đọc thấy được chí nam nhi và trái tim nhân hậu, giàu lòng yêu thương của đồ Chiểu

=> Người đọc yêu mến và trân trọng những tác phẩm của ông.

•  Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc là một sáng tác tiêu biểu trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu. Việc đưa tác phẩm này vào chương trình giảng dạy Văn THPT trong nhà trường mang đến rất nhiều lợi ích:

o Học sinh hiểu rõ hơn về cuộc đời, sự nghiệp văn học và phong cách sáng tác của một tác gia lớn trong nền văn học dân tộc.

o Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc vừa là bài văn tế, vừa là bài văn ca ngợi công lao của những người nghĩa sĩ nông dân Cần Giuộc, vì bất bình trước tội ác của kẻ thù mà nổi dậy đấu tranh. Dù không còn nhưng tinh thần và ý chí của họ sẽ còn mãi, như một phát súng lệnh và lời kêu gọi mạnh mẽ cho những người còn sống trên mảnh đất này đứng lên đấu tranh chống lại cái ác, cái xấu.

o Nắm được đặc điểm, cấu trúc và đặc sắc về nội dung, nghệ thuật của một bài văn tế - một thể loại văn học độc đáo.

III. Soạn bài ngắn nhất: Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

Câu 1: Luận điểm chính của bài viết là:

1. Đặt vấn đề

 - " Trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường, nhưng con mắt chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy, và càng nhìn thấy càng sáng, thơ văn Nguyễn Đình Chiểu cũng vậy"

2. Giải quyết vấn đề: 

- Tóm tắt cuộc đời và quan niệm sáng tác.

- Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc - Thơ văn yêu nước

- “Truyện Lục Vân Tiên” – tác phẩm đặc sắc cả nội dung và nghệ thụât.

3. Kết thúc vấn đề: 

- Đời sống và sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu là tấm gương sáng, nêu cao đại vị và tác dụng của văn học, nghệ thuật, nêu cao sứ mạng của người chiến sĩ trên mặt trận văn hoá và tư tưởng.

=>Cách sắp xếp các luận điểm có sự khác biệt, nghị luận về tấm lòng con người của tác giả, sau đó mới đi qua các tác phẩm chính của Nguyễn Đình Chiểu, người đọc hiểu hơn về cuộc đời và con người của Nguyễn Đình Chiểu.

Câu 2:  Văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu cũng giống như “những vì sao có ánh sáng khác thường”, “con mắt chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy” vì:

• “Những vì sao có ánh sáng khác thường” =>  ánh sáng đẹp nhưng lạ, khó phát hiện ra. Cái ánh sáng khác thường ở đây chính là vẻ đẹp mộc mạc, giản dị, dân dã của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu.
•  “Con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn mới thấy” => phải dày công kiên trì nghiên cứu thì mới khám phá được, chúng ta quen với văn chương trau chuốt, lời lẽ hoa mỹ , nên đã không thấy hết được những vẻ đẹp và đánh giá đúng về ông.

Câu 3: 

• Về cuộc sống và quan niệm sáng tác:  cuộc đời đẹp, đầy nghị lực, dù gặp nhiều khó khăn và bất hạnh, nhưng vẫn đứng thẳng, vẫn ngẩng cao đầu mà sống, vì dân, vì nước, quan niệm sáng tác đúng đắn và tiến bộ, đối với Nguyễn Đình Chiểu, cầm bút, viết văn là một thiên chức, và ông đã làm đúng thiên chức đó.
• Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu phục vụ đăc lực cuộc chiến đấu chống xâm lược, bảo vệ Tổ quốc:  Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, những bài điếu như Ngư Tiều y vấn đấp  (sôi sục lòng căm thù và dạt dào lòng yêu nước).

Về truyện Lục Vân Tiên 

- Nội dung: ca ngợi chính nghĩa, đấu tranh không khoan nhựơng chống lại cái xấu, cái ác, cái giả dối bất công.

- Nghệ thuật: Lối văn nôm na, dễ hiểu, dễ nhớ, có thể truyền bá rộng rãi trong dân gian. 

Câu 4: Vì: hiện nay, nhiều người đọc chưa hiểu hết giá trị văn chương của Nguyễn Đình Chiểu => "Phải sáng tỏ hơn nữa trong thời đại hiện nay" để khôi phục lại giá trị đích thực của nhà thơ từng có tác dụng to lớn và sâu rộng trong nhân dân ta.

Câu 5: Không khô khan mà trái lại, có sức hấp dẫn vì:

- Nghị luận thuyết phục, chặt chẽ và xúc động, thiết tha, nhiều hình ảnh, ngôn ngữ đặc sắc.

- Cách nhìn mới mẻ, lôi cuốn người đọc.

- Tấm lòng của người viết đối với cuộc đời cao đẹp và thơ văn có giá trị đích thực của Nguyễn Đình Chiểu, cũng là tấm lòng của tác giả, đối với vận mệnh đất nước và cuộc sống của nhân dân ta lúc bấy giờ

Luyện tập

Bài tập: Anh (chị) hãy viết mở bài văn nghị luận bày tỏ ý kiến của mình về vấn đề trên.

Gợi ý:

o Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu không xa lạ với giới trẻ ngày nay. Được làm quen với thơ văn của ông từ chương trình văn học THCS qua tác phẩm nổi tiếng nhất trong sự nghiệp văn học của đồ Chiểu là Truyện Lục Vân Tiên.. Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu gắn liền với cuộc chiến đấu chống giặc ngoại xâm trường kì của dân tộc, cho đến hơi thơ cuối cùng. Các sáng tác của ông đề cao đạo đức, nhân nghĩa và cách đối nhân xử thế giữa con người với con người. Các sáng tác cũng cho người đọc thấy được chí nam nhi và trái tim nhân hậu, giàu lòng yêu thương của đồ Chiểu. Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc là một sáng tác tiêu biểu trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu. Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc vừa là bài văn tế, vừa là bài văn ca ngợi công lao của những người nghĩa sĩ nông dân Cần Giuộc, vì bất bình trước tội ác của kẻ thù mà nổi dậy đấu tranh. Dù không còn nhưng tinh thần và ý chí của họ sẽ còn mãi, như một phát súng lệnh và lời kêu gọi mạnh mẽ cho những người còn sống trên mảnh đất này đứng lên đấu tranh chống lại cái ác, cái xấu.

IV. Soạn bài cực ngắn: Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

Câu 1: Luận điểm chính:

- Đặt vấn đề:  " Trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường, nhưng con mắt chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy, và càng nhìn thấy càng sáng, thơ văn Nguyễn Đình Chiểu cũng vậy"

- Giải quyết vấn đề: Tóm tắt cuộc đời và quan niệm sáng tác. Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc - Thơ văn yêu nước. “Truyện Lục Vân Tiên” – tác phẩm đặc sắc cả nội dung và nghệ thụât.

- Kết thúc vấn đề:  Đời sống và sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu là tấm gương sáng, nêu cao đại vị và tác dụng của văn học, nghệ thuật, nêu cao sứ mạng của người chiến sĩ trên mặt trận văn hoá và tư tưởng.

=>Cách sắp xếp có sự khác biệt, nghị luận về tấm lòng con người của tác giả, sau đó mới đi qua các tác phẩm chính của Nguyễn Đình Chiểu, người đọc hiểu kĩ hơn.

Câu 2:  Vì:

1. “Những vì sao có ánh sáng khác thường” 

=>  Cái ánh sáng khác thường: vẻ đẹp mộc mạc, giản dị, dân dã của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu.

2. “Con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn mới thấy”

=> Dày công kiên trì nghiên cứu thì mới khám phá được, chúng ta quen với văn chương trau chuốt, lời lẽ hoa mỹ , nên đã không thấy hết được những vẻ đẹp và đánh giá đúng về ông.

Câu 3: 

1. Về cuộc sống và quan niệm sáng tác

=> Dù gặp nhiều khó khăn và bất hạnh, nhưng vẫn đứng thẳng, vẫn ngẩng cao đầu sống vì dân, vì nước, quan niệm sáng tác đúng đắn và tiến bộ.

2. Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu phục vụ đăc lực cuộc chiến đấu chống xâm lược, bảo vệ Tổ quốc

=> Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, những bài điếu như Ngư Tiều y vấn đấp - sôi sục lòng căm thù và dạt dào lòng yêu nước

3. Về truyện Lục Vân Tiên 

- Nội dung: ca ngợi chính nghĩa, đấu tranh không khoan nhựơng chống lại cái xấu, cái ác, cái giả dối bất công.

- Nghệ thuật: Lối văn nôm na, dễ hiểu, dễ nhớ, có thể truyền bá rộng rãi trong dân gian. 

Câu 4: "Phải sáng tỏ hơn nữa trong thời đại hiện nay" vì: hiện nay, nhiều người đọc chưa hiểu hết giá trị văn chương của Nguyễn Đình Chiểu có như vậy thì mới khôi phục lại giá trị đích thực của nhà thơ.

Câu 5: Có sức hấp dẫn vì: thuyết phục, chặt chẽ và xúc động, thiết tha, nhiều hình ảnh, ngôn ngữ đặc sắc. Cách nhìn mới mẻ, lôi cuốn người đọc. Tấm lòng của người viết đối với cuộc đời cao đẹp và thơ văn có giá trị đích thực của Nguyễn Đình Chiểu, cũng là tấm lòng của tác giả, đối với vận mệnh đất nước và cuộc sống của nhân dân ta lúc bấy giờ

Luyện tập

Bài tập: Viết mở bài văn nghị luận bày tỏ ý kiến của mình về vấn đề trên.

Bài tham khảo

Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu không xa lạ với giới trẻ ngày nay. Được làm quen với thơ văn của ông từ chương trình văn học THCS qua tác phẩm nổi tiếng nhất trong sự nghiệp văn học của đồ Chiểu là Truyện Lục Vân Tiên.. Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu gắn liền với cuộc chiến đấu chống giặc ngoại xâm trường kì của dân tộc, cho đến hơi thơ cuối cùng. Các sáng tác của ông đề cao đạo đức, nhân nghĩa và cách đối nhân xử thế giữa con người với con người. Các sáng tác cũng cho người đọc thấy được chí nam nhi và trái tim nhân hậu, giàu lòng yêu thương của đồ Chiểu. Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc là một sáng tác tiêu biểu trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu. Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc vừa là bài văn tế, vừa là bài văn ca ngợi công lao của những người nghĩa sĩ nông dân Cần Giuộc, vì bất bình trước tội ác của kẻ thù mà nổi dậy đấu tranh. Dù không còn nhưng tinh thần và ý chí của họ sẽ còn mãi, như một phát súng lệnh và lời kêu gọi mạnh mẽ cho những người còn sống trên mảnh đất này đứng lên đấu tranh chống lại cái ác, cái xấu.