Soạn lịch sử 7 bài 15 trang 68 cực chất

[toc:ul]

Phần I. Câu hỏi và bài tập trong bài

Câu hỏi giữa bài học

Câu 1: Em có nhận xét gì về tình hình kinh tế nông nghiệp của Đại Việt sau chiến tranh?  (Phần I)

Câu 2: Tình hình thủ công nghiệp thời Trần như thế nào?  (Phần I)

Câu 3: Xã hội thời Trần có những tầng lớp nào?  (Phần I)

Câu 4: Sinh hoạt văn hóa thời Trần được thể hiện như thế nào?  (Phần II)

Câu 5: Em hãy cho biết vài nét về tình hình văn học thời Trần? Tại sao văn học thời Trần phát triển mạnh và mang đậm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc?  (Phần II)

Câu 6: Em hãy trình bày vài nét về tình hình giáo dục thời Trần. Em có nhận xét gì về tình hình đó?  (Phần II)

Các bài tập cuối bài học

Câu 1: Thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Trần sau chiến tranh có gì mới?  (Phần I)

Câu 2: Em hãy trình bày vài nét về tình hình xã hội thời Trần?  (Phần I)

Câu 3: Em có nhận xét gì về tình hình văn hóa, giáo dục, khoa học, nghệ thuật thời Trần ? (Phần II)

Câu 4: Tại sao văn học, khoa học, giáo dục thời Trần phát triển ? (Phần II)

Phần II. Hướng dẫn trả lời ngắn gọn

Hướng dẫn trả lời câu hỏi giữa bài học

Câu 1: Sau chiến tranh, tình hình kinh tế nông nghiệp của nước Đại Việt nhanh chóng được phục hồi, công cuộc khai hoang được đẩy mạnh, ruộng đất ngày càng tập trung vào tay các quý tộc, vương hầu,địa chủ.

Câu 2: Tình hình thủ công nghiệp thời Trần:

• Do nhà nước trực tiếp quản lí và thủ công nghiệp trong nhân dân rất phát triển, ngoài nghề truyền thông, nhiều ngành nghề mới xuất hiện như đóng thuyền, đi biến, khai khoáng.
• Một số thợ thủ công nghiệp tụ họp lại, lập thành làng nghề, chất lượng các mặt hàng thủ công ngày càng tốt hơn.

Câu 3: Các tầng lớp trong xã hội thời Trần là Vương hầu, quý tộc; Địa chủ; Nông dân; Thợ thủ công, thương nhân; Nông nô, nô tì.

Câu 4: Sinh hoạt văn hóa thời Trần được thể hiện đa dạng và đặc sắc, mang tính dân tộc sâu sắc:

• Tín ngưỡng dân gian, sùng bái đạo Phật và đề cao Nho giáo, nhiều lễ hội đua tài, nhiều hình thức sinh hoạt văn hóa phong phú, phổ biến.
• Nhiều phong tục tập quán (tinh thần thượng võ, yêu quê hương, đất nước, trọng nhân nghĩa )

Câu 5: Tình hình văn học thời Trần: phong phú, mang đậm bản sắc dân tộc, chứa đựng lòng yêu nước sâu sắc, tự hào dân tộc (Trần Quôc Tuấn với Hịch tướng sĩ, Trần Quang Khải với Phò giá về kinh).

• Văn học thời Trần phát triển mạnh và mang đậm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc vì:
• Cho ra những tác phẩm động viên tinh thần binh lính, đề cao niềm tự hào dân tộc, ca ngợi chiến công.
• Các tác phẩm văn học mang đậm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, phản ánh tinh thần đoàn kết dân tộc.

Câu 6: - Tình hình giáo dục thời Trần:

• Quốc tử giám mở rộng việc đào tạo con em quý tộc, quan lại, Các lộ, phì quanh kinh thành đều có trường công; các làng xã đều có trường tư; các kì thi được tổ chức ngày càng nhiều, có quy củ và nền nếp.

=> Phát triển hơn thời Lý, nhiều trường học, các kì thi được tổ chức đều đặn, có quy chế rõ ràng.

Hướng dẫn giải các bài tập cuối bài học

Câu 1: Thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Trần sau chiến tranh:

• Thủ công nghiệp: do nhà nước trực tiếp quản lí rất phát triển và mở rộng nhiều ngành nghề (làm gốm tráng men, dệt vải, chế tạo vũ khí, đóng thuyền đi biển...), trong nhân dân rất phổ biến và phát triển, thợ thủ công tập hợp lại lập thành làng nghề, phường nghề.
• Thương nghiệp: buôn bán tấp nập, làm xuất hiện một số thương nhân thường tập trung ở các đô thị, thương cảng. Thăng Long là trung tâm kinh tế sầm uất nhiều phường thủ công, chợ lớn. Việc buôn bán với thương nhân nước ngoài đẩy mạnh (cảng Vân Đồn)

Câu 2: Sau chiến tranh Mông – Nguyên, xã hội ngày càng có sự phân hóa: 

• Vương hầu, quý tộc thêm nhiều ruộng đất có đặc quyền đặc lợi.
• Địa chủ có nhiều ruộng đất tư cho nông dân cày cấy để thu tô.
• Nông dân cày cấy đông đảo nhất; thợ thủ công, thương nhân chiếm tỉ lệ nhỏ nhưng ngày càngđông.
• Nông nô, nô lệ lệ thuộc quý tộc (thấp kém nhất)

Câu 3: Tình hình văn hóa, giáo dục, khoa học, kĩ thuật thời Trần phát triển mạnh mẽ hơn thời Lý, để lại những thành tựu trong lĩnh vực văn hóa, giáo dục, khoa học – kĩ thuật.

Câu 4: Văn học, khoa học, giáo dục thời Trần phát triển vì do sự quan tâm của nhà nước, kinh tế phát triển, xã hội ổn định và tinh thần dân tộc sau các cuộc chiến chống giặc ngoại xâm thắng lợi.

Phần III. Hướng dẫn trả lời chi tiết

Hướng dẫn trả lời câu hỏi giữa bài học

Câu 1: Sau chiến tranh, tình hình kinh tế nông nghiệp của nước Đại Việt là:

- Kinh tế nông nghiệp nhanh chóng được phục hổi nhờ các biện pháp khuyến nông như

• Khẩn hoang mở rộng diện tích trồng trọt
• Đắp đê phòng chống lũ lụt…

- Công cuộc khai hoang được đẩy mạng, trong lúc đó, ruộng đất cũng ngày càng tập trung vào tay các quý tộc, vương hầu,địa chủ.

Câu 2: Tình hình thủ công nghiệp thời Trần như sau:

- Sau chiến tranh, Thủ công nghiệp do nhà nước trực tiếp quản lí và thủ công nghiệp trong nhân dân rất phát triển. 

- Ngoài những nghề thủ công truyền thống như: Nghề dệt vải, lụa, chế tạo vũ khí, làm đồ gốm, rèn sắt , nghề đúc đồng, làm giấy, nghề mộc…

=> Thời kì này thủ công nghiệp phát triển thêm một bước, nhiều ngành nghề mới xuất hiện như đóng thuyền, đi biến, khai khoáng…

- Một số thợ thủ công nghiệp tụ họp lại, lập thành làng nghề. 

- Một số người tới Thăng Long lập ra các phường nghề, chất lượng các mặt hàng thủ công ngày càng tốt hơn do trình độ kĩ thuật được nâng cao.

Câu 3: Các tầng lớp trong xã hội thời Trần:

• Vương hầu, quý tộc
• Địa chủ
• Nông dân
• Thợ thủ công, thương nhân
• Nông nô, nô tì.

Câu 4: Sinh hoạt văn hóa thời Trần được thể hiện:

- Nhìn chung nền văn hóa thời Trần đa dạng và đặc sắc, mang tính dân tộc sâu sắc.

- Tín ngưỡng dân gian phát triển, cùng với việc sùng bái đạo Phật và đề cao Nho giáo.

- Nhiều lễ hội đua tài, nhiều hình thức sinh hoạt văn hóa phong phú, phổ biến.

- Nhiều phong tục tập quán thể hiện tinh thần thượng võ, yêu quê hương, đất nước tha thiết và trọng nhân nghĩa.

Câu 5: * Tình hình văn học thời Trần được thể hiện như sau:

- Văn học thời Trần rất phong phú, mang đậm bản sắc dân tộc.

- Văn học chứa đựng lòng yêu nước sâu sắc, tự hào dân tộc, đã làm rạng rỡ cho văn học Đại Việt.

- Có nhiều tác giả nổi tiếng với những tác phẩm đặc sắc mà tiêu biểu là:

• Trần Quôc Tuấn với Hịch tướng sĩ
• Trần Quang Khải với Phò giá về kinh…

* Văn học thời Trần phát triển mạnh và mang đậm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc vì:

- Văn học thời Trần đã cho ra những tác phẩm trong khói lửa chiến tranh như Hịch tướng sĩ để động viên tinh thần binh lính.

- Văn học đề cao niềm tự hào dân tộc, ca ngợi chiến công hiển hách như Phú Sông Bạch Đằng, Phò giá về kinh.

- Qua đó văn học còn thể hiện hào khí chiến thắng và khát vọng thái bình thịnh trị của dân tộc.

- Các tác phẩm văn học mang đậm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, phản ánh tinh thần đoàn kết một lòng từ vua tôi, quần thần đều quyết tâm đánh giặc. 

- Ví dụ: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên thắng lợi. 

=> Kết thúc bằng chiến thắng Bạch Đằng, giữ gìn nền độc lập chủ quyền dân tộc, đánh bại kẻ thù hung bạo nhất thế giới, đó là nguyên nhân dẫn tới sự phát triển mạnh của văn học thời Trần.

Câu 6: * Tình hình giáo dục thời Trần:

- Thời trần, quốc tử giám mở rộng việc đào tạo con em quý tộc, quan lại.

- Các lộ, phì quanh kinh thành đều có trường công. Các làng xã đều có trường tư.

- Các kì thi được tổ chức ngày càng nhiều, có quy củ và nền nếp.

=> Nhận xét: Tình hình giáo dục thời Trần phát triển hơn thời Lý

- Thời Trần mở được nhiều trường học, các kì thi được tổ chức đều đặn, có quy chế rõ ràng. 

- Giáo dục nhằm mục đích đào tạo nhân tài, vì vậy, sự phát triển của giáo dục tạo điều kiện cho xã hội thời Trần phát triển hơn thời Lý.

Hướng dẫn giải các bài tập cuối bài học

Câu 1: Thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Trần sau chiến tranh có những nét mới là:

* Về Thủ công nghiệp:

- Thủ công nghiệp do nhà nước trực tiếp quản lí rất phát triển và mở rộng nhiều ngành nghề: làm gốm tráng men, dệt vải, chế tạo vũ khí, đóng thuyền đi biển...

- Thủ công nghiệp trong nhân dân rất phổ biến và phát triển, nổi bật là nghề làm đồ gốm, rèn sắt, đúc đồng, làm giấy và khắc bản in, nghề mộc và xây dựng, khai khoáng...

-  Một số thợ thủ công tập hợp lại lập thành làng nghề, phường nghề.

* Về Thương nghiệp:

- Nhiều địa phương có chợ, buôn bán tấp nập, làm xuất hiện một số thương nhân thường tập trung ở các đô thị, thương cảng. 

- Thăng Long là trung tâm kinh tế sầm uất của cả nước, có nhiều phường thủ công, chợ lớn. 

- Việc buôn bán với thương nhân nước ngoài được đẩy mạnh qua cảng Vân Đồn.

Câu 2: Sau chiến tranh Mông – Nguyên, xã hội ngày càng có sự phân hóa:

- Vương hầu, quý tộc thêm nhiều ruộng đất, là tầng lớp có đặc quyền đặc lợi.

- Tầng lớp địa chủ có nhiều ruộng đất tư cho nông dân cày cấy để thu tô.

- Nông dân cày cất ruộng công ở làng xã là tầng lớp đông đảo nhân, nông dân lĩnh canh đông hơn trước.

- Tầng lớp thợ thủ công, thương nhân chiếm tỉ lệ nhỏ nhưng ngày càng một đông.

- Nông nô, nô tì là tầng lớp thấp kém nhất trong xã hội, họ bị lệ thuộc quý tộc.

Câu 3: Nhận xét về tình hình văn hóa, giáo dục, khoa học, nghệ thuật thời Trần:

- Tình hình văn hóa, giáo dục, khoa học, kĩ thuật thời Trần phát triển mạnh mẽ hơn thời Lý. 

- Thời Trần đã để lại những thành tựu trong lĩnh vực văn hóa, giáo dục, khoa học – kĩ thuật, nghệ thuật có giá trị lớn mà thời Lý chưa có được chứng tỏ Đại Việt dưới thời Trần là một quốc gia cường thịnh.

Câu 4: Văn hóa, giáo dục, khoa học – kĩ thuật, nghệ thuật thời Trần phát triến đó là do:

- Sự quan tâm của nhà nước.

=> Có những chính sách đúng và biện pháp cụ thể.

- Do kinh tế phát triển, xã hội ổn định.

- Lòng tự hào, tự cường dân tộc được củng cố và nâng cao sau các cuộc chiến chống giặc ngoại xâm thắng lợi.