Tải giáo án dạy thêm cực hay Ngữ văn 11 cánh diều Bài 2 Văn bản 1 Nguyễn Du - Cuộc đời và sự nghiệp

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Hiểu biết chung về tác giả

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, dựa vào kiến thức đã học về văn bản Nguyễn Du – cuộc đời và sự nghiệp, trả lời câu hỏi:

+ Trình bày những hiểu biết sơ lược của em về tác giả Nguyễn Du?

+ Kể tên một số tác phẩm của ông mà em biết?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày các nội dung được yêu cầu chuẩn bị

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức bài học

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 3 nhóm (mỗi nhóm tiến hành trả lời 2 câu)

- GV yêu cầu các nhóm đọc văn bản Nguyễn Du – cuộc đời và sự nghiệp và trả lời câu hỏi:

+ Giới thiệu về tiểu sử của tác gia Nguyễn Du?

+ Việc trải qua nhiều biến cố của lịch sử cũng như thăng trầm của cuộc đời đã có ảnh hưởng thế nào đến sáng tác của Nguyễn Du?

+ Kể trên những tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Du?

+ Vì sao lại nói “thơ chữ Hán của Nguyễn Du là bức chân dung tự họa về một con người có tấm lòng nhân đạo bao la, sâu sắc”?

+ Giá trị nhân đạo trong tác phẩm của Nguyễn Du được thể hiện ra sao?

+ Truyện Kiều có thành công gì về nghệ thuật?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ các nhóm (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 3 nhóm lần lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu các nhóm lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến cho nhóm bạn (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 3: Tổng kết

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, tổng kết, rút ra nghệ thuật, nội dung văn bản Nguyễn Du – cuộc đời và sự nghiệp

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, rút ra tổng kết cho văn bản

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại 1 – 2 HS trình bày về nội dung, hình thức văn bản.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

1. Hiểu biết chung về tác giả

- Nguyễn Du là tác giả văn học, danh nhân văn hóa lớn của dân tộc. Ông là người có đóng góp vô cùng lớn cho nền văn học trung đại Việt Nam và có ảnh hưởng sâu sắc đến văn học sau này.

- Một số tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Du mà em đã từng biết: Truyện Kiều, Độc tiểu thanh kí,….

2. Nhắc lại kiến thức bài học

a. Tiểu sử tác giả

-         Tên: Nguyễn Du (1765 -1820), hiệu là Thanh Hiên, Chữ là Tố Như

-         Quê quán: Tiên Điền – Nghi Xuân – Hà Tĩnh.

-         Sinh ra trong gia đình có truyền thống khoa bảng và có truyền thống văn hóa.

-         Cha là Nguyễn Nghiễm (1708 -1775) đỗ tiến sĩ từng giữ chức tể tướng. Mẹ là Trần Thị Tần. Anh là Nguyễn Khán đỗ tiến sĩ.

-         Nguyễn Du lớn lên khi hoàn cảnh lịch sử, xã hội có những biến đổi “kinh thiên động địa”: Thời đại sụp đổ của triều đình Vua Lê – Chúa Trịnh, cuộc khởi nghĩa Tây Sơn giành thắng lợi, Triều Nguyễn được thiết lập….

-         Nguyễn Du có một cuộc đời thăng trầm khi thì làm quan, lúc ở ẩn,… .

-   Năm 1965 ông được Hội đồng hòa bình Thế giới tổ chức kỉ niệm 200 năm ngày sinh Danh nhân văn hóa – nhà thơ Nguyễn Du.

-   Năm 2013 ông được tổ chức Giáo dục – Khoa học và văn hóa của Liên hợp quốc chọn là nhân vật văn hóa được thế giới vinh danh

-   Năm 2015 toàn thế giới kỉ niệm 250 năm ngày sinh của đại thi hào.

b. Nguyễn Du – đại thi hào dân tộc

* Những sáng tác tiêu biểu của Nguyễn Du

- Các sáng tác của ông đa dạng bao gồm cả chữ Hán và chữ Nôm:

+ Về chữ Hán: 3 tập thơ với 250 bài:

·        Thanh Hiên thi tập ( Tập thơ của Thanh Hiên)

·        Nam trung tạp ngâm ( Ngâm vịnh tản mạn ki ở Phương Nam)

·        Bắc hành tạp lục ( Ghi chép tản mạn chuyến đi phương Bắc)

+ Về chữ Nôm có:

·        Truyện Kiều

·        Văn tế thập loại chúng sinh ( Văn chiêu hồn)

* Giá trị hiện thực trong sáng tác của Nguyễn Du

- Giá trị hiện thực trong sáng tác của  Nguyễn Du phản ánh chân thực xã hội đương thời:

+ Trong thơ chữ Hán:

·  Ông phản ánh chân thực những cảnh tượng đi qua nhiều miền quê Việt Nam hay trong hành trình đi sứ trên đất Trung Quốc.

·  Đối tượng ông hướng đến là những số phận cơ cực, hẩm hiu

·  Đó là sự bất công khi “vây cá hầm gân hươu/ lợn dê mâm đầy ngút/ Quan lớn không gắp qua”  để rồi đổ đi còn người dân thì chết đói.

ð Bức tranh về cảnh đời bất công mà Nguyễn Du muốn “dâng lên nhà Vua” như mang theo cả lời lên án, tố cáo một xã hội vô nhân đạo

+ Trong sáng tác chữ Nôm

·                   Truyện Kiều chính là bức tranh hiện thực về một xã hội bất công nơi những thế lực bạo tàn chà đạp lên quyền sống của con người, lên số phận bị áp bức, đau khổ

·                   Đó là tầng lớp quan lại , những kẻ lưu manh, vô lại, sự khuynh đảo của đồng tiền....

·                   Từ tầng lớp quan lại đến sai nha quan tổng đốc Hồ Tôn Hiến, phường lưu manh buôn người họ Mã; trùm nhà chứa Tú Bà....

·                   Giá trị con người rẻ mạt như một món đồ. Xã hội mà đồng tiền lên ngôi “Tiền lưng đã có, việc gì chẳng xong” đồng tiền có thể “đổi trắng thay đen”.

* Giá trị nhân đạo trong sáng tác của Nguyễn Du

- Trái tim nhân đạo của ông thể hiện ở lòng thương người và niềm tự thương.

- Xuất phát từ lòng thương người Nguyễn Du trở về với niềm tự thương. Ông tự thương mình khi “dựng nghiệp mưu sinh luống lỡ làng); khi thì cô đơn không tri âm tri kỉ giữa cuộc đời, giữa thời gian vô định.

* Truyện Kiều – đặc sắc nghệ thuật của Nguyễn Du

- Đây được xem là một trong những kiệt tác của Nguyễn Du.

+ Cảm hứng chủ đạo của Truyện Kiều đó là nỗi đau đứt ruột từ những điều trông thấy.

+ Là sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình

+ Nguyễn Du đã vô cùng thành công với hình thức ngôn ngữ kể chuyện nửa trực tiếp.

+ Nghệ thuật xây dựng nhân vật là một thành tựu lớn của kiệt tác Truyện Kiều. Bên cạnh các nhân vật phân theo loại cũng có nhân vật không thể phân theo loại. Các nhân vật xây dựng bằng bút pháp ước lệ và tả thực, miêu tả nội tâm nhân vật; khi miêu tả thiên nhiên tác giả thể hiện nghệ thuật “tả cảnh ngụ tình”...

3. Tổng kết

a. Nội dung

- Cuộc đời, sự nghiệp của nhà thơ Nguyễn Du và những thành tựu to lớn mà ông để lại cho văn học Việt Nam và thế giới.

- Giá trị hiện thực và nhân đạo trong sáng tác của Nguyễn Du mà tiêu biểu đó là Truyện Kiều.

- Những đặc sắc nghệ thuật trong Truyện Kiều: Cách xây dựng nhân vật, nghệ thuật tả cảnh, xây dựng nội tâm nhân vật....

b. Nghệ thuật

+ Ngôn ngữ giản dị, trong sáng gần gũi dễ hiểu

+ Cách xây dựng nội dung bố cục rõ ràng