Đề văn 8: Nghị luận về tình yêu quê hương của Tế Hanh

[toc:ul]

Bài mẫu 1: Nghị luận về tình yêu quê hương của Tế Hanh

Dàn ý

1. Mở bài

• Dẫn dắt, giới thiệu về tình yêu quê hương của Tế Hanh và bài thơ “Quê hương”.

2. Thân bài

• Tình yêu quê hương được thể hiện qua niềm tự hào khi giới thiệu về quê hương:
• Lời giới thiệu giản dị, mang nét riêng của người miền biển: lấy thời gian để đo chiều dài của không gian.
• Lời thơ tha thiết, bồi hồi, chan chứa niềm tự hào về quê hương.
• Tình yêu quê hương còn được thể hiện trong nỗi nhớ về cảnh sinh hoạt, cảnh lao động của người dân chài lưới:
• Sáu câu thơ tiếp theo là cảnh “dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá” trong một “sớm mai hồng”. Đây vừa là phong cảnh thiên nhiên tươi sáng, vừa là bức tranh lao động đầy hứng khởi và dạt dào sức sống. (Học sinh phân tích những hình ảnh thơ tiêu biểu, độc đáo trong đoạn thơ).
• Đoạn thơ thứ ba là cảnh dân làng đón đoàn thuyền cá trở về.
• Bốn câu đầu là một bức tranh lao động náo nhiệt, đầy ắp niềm vui và sự sống, toát ra từ không khí ồn ào, tấp nập, đông vui, từ những chiếc ghe đầy cá, từ những con cá tươi ngon, từ lời cảm tạ chân thành đất trời đã sóng yên bể lặng để đoàn thuyền trở về bình yên.
• Bốn câu sau miêu tả người dân chài và con thuyền nằm nghỉ trên bến sau chuyến ra khơi. Qua các biện pháp nghệ thuật, sự sáng tạo độc đáo của tác giả, hình ảnh người dân chài vừa chân thực vừa lãng mạn với tầm vóc phi thường… Đồng thời thể hiện tâm hồn tinh tế, tài hoa và tình yêu quê hương tha thiết, sâu nặng của Tế Hanh.
• Tình yêu quê hương được thể hiện trực tiếp trong nỗi nhớ khôn nguôi về quê hương của người con khi xa cách:
• Nỗi nhớ chân thành, tha thiết nên lời thơ giản dị; cách bộc lộ cảm xúc trực tiếp “Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!”
• Hương vị lao động làng chài chính là hương vị riêng đầy quyến rũ của quê hương. Nhà thơ đã cảm nhận được chất thơ trong cuộc sống lao động hàng ngày của người dân nên hình ảnh thơ tươi sáng, khỏe khoắn, mang hơi thở nồng ấm của lao động, của sự sống.
• Tế Hanh đã sáng tạo được nhiều hình ảnh thơ chân thực nhưng cũng rất đẹp, bay bổng lãng mạn. Nhà thơ đã thổi linh hồn vào những sự vật gần gũi, giản dị khiến cho các sự vật mang một vẻ đẹp, một tầm vó bất ngờ. Từ đó, tình yêu quê hương của Tế Hanh càng trở nên tha thiết, sâu nặng hơn.

3. Kết bài

• Khái quát, khẳng định lại vấn đề.

Bài làm

Quê hương trong xa cách là cả một dòng cảm xúc dạt dào, lấp lánh suốt đời thơ Tế Hanh. Cái làng chài nghèo ở một cù lao trên sông Trà Bồng nước bao vây cách biển nửa ngày sông đã nuôi dưỡng tâm hồn thơ Tế Hanh, đã trở thành nỗi nhớ da diết để ông viết nên những vần thơ thiết tha, lại láng. Trong dòng cảm xúc ấy, bài thơ “Quê hương” là thành công khởi đầu rực rỡ.

Tế Hanh đã viết “Quê hương” bằng tất cả tình yêu tha thiết, trong sáng, đầy thơ mộng của mình. Nổi bật lên trong bài thơ là cảnh ra khơi đánh cá của trai làng trong một sớm mai đẹp như mơ:

Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.
Tâm hồn nhà thơ náo nức những hình ảnh đầy sức mạnh:
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo, mạnh mẽ vượt trường giang
Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng 
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió...

Giữa trời nước bao la nổi bật hình ảnh con thuyền hiên ngang, hăng hái, đầy sinh lực dưới bàn tay điều khiển thành thạo của dân trai tráng đang nhẹ lướt trên sóng qua hình ảnh so sánh như con tuấn mã. Bằng các từ ngữ sinh động, nhà thơ đã khắc họa tư thế kiêu hãnh chinh phục sông dài, biển rộng của người làng chài. Lời thơ như băng băng về phía trước, như rướn lên cao bao la cùng với con thuyền, với cánh buồm! Tế Hanh đã cảm nhận cuộc sống lao động của làng quê bằng cả tâm hồn thiết tha gắn bó nên mới liên tưởng: “Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng”.

Bao nhiêu trìu mến thiêng liêng, bao nhiêu hi vọng mưu sinh của người lao động được gửi gắm ở đấy.

Cảnh đón thuyền đánh cá trở về ồn ào, tấp nập cũng được miêu tả với một tình yêu tha thiết:

Ngày hôm sau, ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân làng tấp nập đón ghe về.
“Nhờ ơn trời biển động cá đầy ghe
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng”

Ở đoạn trước, khi tả cảnh ra đi mạnh mẽ vượt trường giang của đoàn thuyền, hơi thở băng băng, phơi phới. Đến đoạn này, âm điệu thơ thư thái và dần lắng lại theo niềm vui no ấm, bình yên của dân làng. Chính từ đấy, xuất hiện những câu thơ hay nhất, tinh tế nhất của Quê hương:

Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng,
Ca thân hình nồng thở vị xa xăm;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.

Chỉ ai là người con của một vạn chài mới viết được những câu thơ như thế. Tế Hanh như khác tạc bức tượng dài người dân chài giữa đất trời lộng gió với hình khối, màu sắc và cả hương vị không thể lẫn: bức tượng đài nồng thở vị xa xăm - vị muối mặn mòi của biển khơi, của những chân trời tít tắp mà họ thường chinh phục. Chất muối mặn mòi ấy ngấm vào thân hình người dân chài quê hương, thấm dần trong thớ vỏ chiếc thuyền hay đã ngấm sâu vào làn da thớ thịt, vào tâm hồn Tế Hanh để thành niềm cảm xúc bâng khuâng, kì diệu?

Một tâm hồn như thế khi nhớ nhung tất chẳng thể nhàn nhạt, bình thường. Nỗi nhớ quê hương trong đoạn kết đã đọng thành những kỉ niệm ám ảnh, vẫy gọi. “Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá” - câu thơ cuối cùng cho ta rõ thêm tâm hồn thiết tha, thành thực của Tế Hanh.

“Quê hương” của Tế Hanh đã cất lên một tiếng ca trong trẻo, nồng nàn, thơ mộng về cái làng vạn chài lung ôm ấp, ru về tuổi thơ mình. Bài thơ đã góp phần bồi đắp cho mỗi người đọc chúng ta tình yêu quê hương thắm thiết.

Bài mẫu 2: Nghị luận xã hội về tình yêu quê hương của Tế Hanh

Bài làm

Tế Hanh là một trong những nhà thơ tiêu biểu của thơ cơ Việt Nam với những sáng tác về quê hương, đất nước. Bài thơ “Quê hương” được sáng tác năm 1939 khi ông còn đang học ở Huế là một sáng tác tiêu biểu của ông. Khi đọc tác phẩm này, người đọc sẽ cảm nhận được tình yêu quê hương sâu nặng của nhà thơ.

Tình yêu quê hương của tác giả trước hết được thể hiện gián tiếp qua cách nhà thơ giới thiệu về quê hương của mình trong hai câu thơ mở đầu bài thơ.

Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới
Nước bao vây cách biển nửa ngày sông

Với hai câu thơ tám chữ thật ngắn gọn nhưng qua đó có thể thấy tác giả đã giới thiệu một cách toàn diện, khái quát và đầy đủ về quê hương của chính mình. “Làng tôi” là cách gọi đầy thiết tha, trìu mến, chan chứa bao tình cảm của nhà thơ với quê hương của mình. Để rồi, từ đó, nhà thơ vẽ ra những đặc điểm, vị trí của quê hương mình. Cụm từ “vốn làm nghề chài lưới” đã cho thấy quê hương của nhà thơ là một làng nghề đánh cá truyền thống từ lâu đời. Cùng với đó, vị trí của làng chính là ở gần biển, chỉ “cách biển nửa ngày sông”, có thể dễ dàng nhận thấy đây chính là cách tính không gian quen thuộc của người dân miền biển - lấy thời gian để đo không gian. Như vậy có thể thấy nhà thơ đã giới thiệu một cách ngắn gọn, tự nhiên, giản dị về quê hương của mình. Ẩn sau lời giới thiệu ấy chính là tình cảm thiết tha, đằm thắm và nỗi niềm yêu thương, tự hào về quê hương mình của nhà thơ Tế Hanh.

Không dừng lại ở đó, tình yêu quê hương của tác giả trong bài thơ còn được thể hiện qua nỗi nhớ, cách miêu tả của tác giả về khung cảnh sinh hoạt, lao động của những người dân làng chài nơi mảnh đất quê hương. Khung cảnh đầu tiên hiện lên trong nỗi niềm của tác giả đó chính là khung cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá vào mỗi buổi sáng.

Khi trời xanh, gió nhẹ, sớm mai hồng
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.

Hai câu thơ đã mở ra khoảng không gian và thời gian để những chiếc thuyền của người dân làng chài ra khơi đánh cá. Đó là một buổi sớm mai với ánh mặt trời ấm áp cùng những ánh nắng hồng tỏa sáng muôn nơi, khoảng thời gian ấy đã gợi ra biết bao niềm tin, hy vọng cho người dân nơi đây. Và trong khoảng thời gian ấy, trong không gian của “trời xanh”, của “gió nhẹ” những người dân nơi đây đã giong buồm ra khơi đánh cá.

Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang.

Hình ảnh những con thuyền nối đuôi nhau ra khơi được tác giả khắc họa thật đẹp, thật dũng mãnh, khỏe khoắn và tràn đầy tự tin qua hình ảnh so sánh độc đáo “hăng như con tuấn mã” cùng việc sử dụng hàng loạt động từ mạnh như “phăng”, “vượt”. Và không chỉ dừng lại ở đó, khung cảnh ra khơi của những người dân làng chài còn được thể hiện ở hình ảnh cánh buồm trong những câu thơ tiếp theo.

Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió

Hình ảnh so sánh độc đáo cùng phép tu từ ẩn dụ làm hiện lên hình ảnh của cánh buồm trắng, mang linh hồn, sự sống, sức mạnh của cả xóm làng. Có thể thấy đây là một hình ảnh thơ lãng mạn, qua đó thể hiện sự tự hào, niềm tin và tình yêu quê hương của tác giả.

Trong nỗi nhớ, tình yêu quê hương, nhà thơ Tế Hanh còn khéo léo miêu tả lại khung cảnh những đoàn thuyền đánh cá trở về sau ngày dài vượt khơi xa.

Ngày hôm sau, ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân làng tấp nập đón ghe về
“Nhờ ơn trời biển lặng cá đầy ghe
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng”

Dưới ngòi bút của Tế Hanh, khung cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về trên bến quê thật ồn ào, tấp nập, tràn đầy tiếng cười nói vui vẻ sau một chuyến ra khơi bội thu với những chiếc ghe đầy cá, với những con cá tươi ngon. Để rồi, những người dân chài lưới nơi đây lên tiếng thầm cảm ơn thiên nhiên, cảm ơn người mẹ biển cả đã dịu hiền, chở che, bảo vệ những đứa con để họ có thể trở về với “cá đầy ghe”. Đồng thời, trong niềm vui ấy, tác giả đã khắc họa hình ảnh những người dân làng chài với vẻ đẹp thật khỏe khoắn.

Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm

Hình ảnh những người dân làng chài hiện lên với làn da đen bởi rám nắng cùng thân hình với những bắp thịt cuồn cuộn đã tạo nên phong thái khỏe khoắn, mạnh mẽ của họ. Thêm vào đó, cụm từ “vị xa xăm” còn gợi lên vị mặn của biển cả, của đại dương bao la, mênh mông, dường như, tất cả chúng đã thấm sâu vào thân hình của những con người nơi đây. Cùng với hình ảnh những người dân làng chài, bằng ngòi bút tài hoa tinh tế và tình yêu của mình, nhà thơ còn khắc họa hình ảnh con thuyền nghỉ ngơi sau ngày làm việc mệt nhọc.

Chiếc thuyền im, bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.

Với nghệ thuật nhân hóa độc đáo cùng biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác dường như đã làm hiện ra trước mắt người đọc hình ảnh con thuyền như một sinh thể có tâm hồn, như một sự sống lao động của những con người nơi đây, nó cũng có những cảm nhận của riêng mình sau mỗi hành trình ra khơi. Và để rồi, qua đó giúp chúng ta cảm nhận thấy tâm hồn nhạy cảm, tinh tế của nhà thơ. Có lẽ phải thật sự giàu lòng yêu quê hương, luôn nhớ tới quê hương thì nhà thơ mới có những cảm nhận sâu sắc và độc đáo đến như vậy.

Thêm vào đó, tình yêu quê hương của nhà thơ Tế Hanh còn được bộc lộ trực tiếp qua nỗi nhớ quê hương trong khổ thơ cuối của bài thơ.

Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ
Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá.

Những ngày tháng rời xa quê hương, trong nỗi lòng của Tế Hanh luôn hiện hữu nỗi nhớ quê da diết, sâu nặng. Nhớ về quê hương, nhà thơ nhớ những nét bình dị, thân thuộc nhất của nơi đây, đó là màu nước xanh của biển cả, là cá bạc, là thuyền vôi và đặc biệt là nhớ “cái mùi nồng mặn” - cái vị mặn mòi của biển cả đã thấm sâu vào trong mỗi người con làng chài. Đặc biệt, điệp từ “nhớ” được lặp lại trong đoạn thơ đã nhấn mạnh rõ nét nỗi nhớ quê hương của nhà thơ. Chắc hẳn, nhà thơ phải yêu quê hương thật nhiều thì mới có một nỗi nhớ quê da diết, cháy bỏng đến vậy.

Với những hình ảnh thơ độc đáo, lãng mạn cùng ngôn ngữ giản dị, tự nhiên, bài thơ “Quê hương” đã giúp người đọc cảm nhận một cách chân thực và rõ nét tình yêu quê hương tha thiết, sâu sắc của nhà thơ Tế Hanh. Tình yêu ấy được thể hiện rõ nét trong những tháng ngày nhà thơ phải sống xa quê hương của mình.

Bài mẫu 3: Nghị luận về tình yêu quê hương của Tế Hanh trong tác phẩm Quê hương

Bài làm

Quê hương luôn là nguồn cảm hứng bất tận dành cho các nhà văn, nhà thơ Việt Nam. Đối với Tế Hanh cũng vậy. Ông được biết đến với những bài thơ mang nặng nỗi buồn và tình yêu quê hương thắm thiết. Một trong những bài thơ tiêu biểu của Tế Hanh chính là “Quê hương”.

Đầu tiên, tình yêu quê hương được nhà thơ thể hiện qua niềm tự hào của nhà thơ khi giới thiệu về quê hương:

Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới:
Nước bao vây cách biển nửa ngày sông.

Hai câu thơ đầu là một lời giới thiệu thật ngắn gọn nhưng cũng thật đầy đủ về quê hương của mình từ không gian sinh sống đến công việc thường ngày. “Làng tôi” - một cách gọi quen thuộc nhưng đầy thân tình. Chỉ một cách gọi như vậy thôi nhưng cũng chan chứa biết bao nhiêu tình cảm thật sâu nặng. Sau hai tiếng “làng tôi” đó, người đọc lần lượt thấy rõ những đặc điểm của quê hương ấy. Đó là một làng làm nghề đánh cá với truyền thống lâu đời. Cùng với đó là không gian sinh sống đặc trưng của người dân miền biển “cách biển nửa ngày sông” - sự gắn bó với sông nước hay cũng chính là sự gắn bó với thiên nhiên.

Kế tiếp, Tế Hanh hồi tưởng lại khung cảnh sinh hoạt cũng như lao động của người dân nơi đây để bộc lộ nỗi niềm thương nhớ quê hương của mình:

Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng,
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang.
Cánh buồm trương, to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió…

Hai câu thơ đầu tiên gợi mở ra một không gian rộng lớn của trời biển cũng như thời gian sáng sớm là thời điểm bắt đầu của một ngày - bắt đầu của công việc lao động. Đặc biệt, hình ảnh “dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá” gợi ra sức mạnh khỏe khoắn của người dân miền biển. Tế Hanh đã so sánh “chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã” kết hợp với việc sử dụng một loạt động từ mạnh “phăng” và “vượt” cho thấy sự tự tin, mạnh mẽ. Không chỉ dừng lại ở đó, khung cảnh ra khơi còn được khắc họa qua hình ảnh cánh buồm. Việc so sánh cánh buồm với “mảnh hồn làng” - hình ảnh ẩn dụ tượng trưng cho linh hồn của xóm làng với sức mạnh to lớn: “Rướn thân trắng bao la thâu góp gió”. Cánh buồm ấy đã “thâu”, đã “góp” toàn bộ gió để có thể vượt qua mọi khó khăn thử thách vươn tới đại dương xa xôi.

Nhớ về hình ảnh đoàn thuyền ra khơi với một tinh thần mạnh mẽ, một sức mạnh khỏe khoắn. Nhà thơ cũng nhớ về hình ảnh đoàn thuyền khi trở về:

Ngày hôm sau, ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân làng tấp nập đón ghe về.
“Nhờ ơn trời, biển lặng cá đầy ghe”,
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng.

Một bức tranh lao động nhộn nhịp và tươi vui hiện ra khiến cho chúng ta cảm nhận được sự sống đang lan tỏa khắp không gian. Người dân chài sau những ngày lênh đênh trên biển cả, đối mặt với sóng với gió đã được báo đáp. Thành quả lao động của họ chính là những con cá đầy ghe, con nào trông cũng thật tươi ngon. Họ cảm thấy biết ơn trời đất vì đã cho “biển lặng” để đoàn thuyền trở về bình yên.

Để rồi trong niềm vui trước thành quả lao động ấy, nhà thơ lại khắc họa hình ảnh của chính những con người đã tạo ra thành quả ấy:

Dân chài lưới, làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.

Hình ảnh người dân chài hiện lên với vẻ đẹp của “làn da ngăm rám nắng” thật khỏe khoắn và mạnh mẽ. Điều đó cũng đúng với thực tế khi họ hằng ngày phải đối mặt với cái nắng cái gió khắc nghiệt của biển cả. Chính họ mang trong mình cái hương vị của biển cả hay cũng chính là chất biển cả đã ngấm dần vào trong họ qua từng năm tháng. Cùng với hình ảnh người dân làng chài là hình ảnh chiếc thuyền nghỉ ngơi sau một ngày lao động mệt nhọc. Nghệ thuật nhân hóa kết hợp với ẩn dụ “chất muối thấm dần trong thớ vỏ” đã giúp người đọc hình dung được chiếc thuyền giống như một sinh thể có sự sống. Nó cũng là một phần trong cuộc sống của người dân làng chài, một phần trong kí ức của nhà thơ.

Cuối cùng, Tế Hanh đã bộc lộ tình yêu quê hương một cách trực tiếp:

Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ
Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi,
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi,
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!

Sự xa cách khiến cho nhân vật tôi thấy nhớ tất cả những gì thuộc về quê hương của mình từ “màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi, con thuyền”. Tất cả đều in hằn trong kí ức khó có thể phai mờ. Nỗi nhớ ấy khiến “tôi’ phải thốt lên: “Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!”. Nỗi nhớ của nhà thơ được khép lại bằng cụm từ “cái mùi nồng mặn quá” - đó chính là cái vị mặn mòi của biển cả đã thấm sâu vào mỗi người dân miền biển. Đó cũng chính là nét đặc trưng mà chỉ có con người vùng biển mới có. Việc kết hợp giữa điệp từ “nhớ” với đối tượng của nỗi nhớ đã thể hiện được tình cảm hết sức sâu nặng của nhà thơ.

Tóm lại, qua bài thơ "Quê hương", người đọc đã thấy được một tình yêu quê hương hết sức chân thành và tha thiết của Tế Hanh. Quả thật: “Quê hương nếu ai không nhớ, sẽ không lớn nổi thành người”