Giải chi tiết Tin học 11 định hướng Tin học ứng dụng cánh diều mới bài Phòng tránh lừa đảo và ứng xử văn hoá trên mạng

Khởi động

Câu hỏi: Theo em, lừa đảo trên không gian mạng dễ gặp hay hiếm thấy? Dễ tránh hay khó tránh? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

• Theo em, lừa đảo trên không gian mạng dễ gặp. Dễ tránh nếu như chúng ta hiểu và biết cách phòng tránh.

1. Lừa đảo qua mạng

Câu 1: Em hãy sử dụng máy tìm kiếm tìm cụm từ “dạng lừa đảo phổ biến trên mạng và cho biết:

1. Số kết quả trả về là nhiều hay ít?

2. Có thể tính được có bao nhiêu dạng lừa đảo hay không?

Hướng dẫn trả lời:

Sử dụng máy tìm kiếm tìm cụm từ “dạng lừa đảo phổ biến trên mạng cho thấy:

1. Số kết quả trả về là rất nhiều.

2. Có thể liệt kê ra một số dạng lừa đảo sau:

- Lừa đảo trúng thưởng, tặng quà để lấy tiền phí vận chuyển .

- Lừa đảo chiếm tiền đặt cọc hoặc bán hàng giả.

- Lửa đảo để lấy cắp thông tin cá nhân.

2. Văn hóa ứng xử trên mạng

Câu 1: Theo em cụm từ “anh hùng bàn phím” có hàm ý gì? Hãy nêu vài ví dụ cụ thể về anh hùng bàn phím?

Hướng dẫn trả lời:

•  “Anh hùng bàn phím” là cụm từ thường được dùng mang ý nghĩa mỉa mai những người dùng trên mạng khi họ thể hiện quan điểm nhận xét bình luận của mình một cách rất hùng hổ, mạnh miệng, nhưng chỉ là dùng bàn phím máy tính và gõ chứ ko phải dùng chút sức lực hay giá trị vật chất thực tế nào cả. Ý nói là lời nói trên mạng thì ai cũng có thể nói được, nhưng điều quan trọng là thực tế mới là việc cần làm hơn.

Luyện tập

Câu 1: Hãy cho biết những dấu hiệu để phát hiện lừa đảo qua mạng.

Hướng dẫn trả lời:

- Các cơ quan doanh nghiệp, tổ chức uy tín phải đảm bảo giao tiếp quan hệ công chúng với chất lượng cao, có tính chuyên nghiệp. Nếu email, trang web có lỗi chính tả, lỗi hành văn thì đó có thể là lừa đảo. Những lỗi này có thể là do sự thiếu chuyên nghiệp của kẻ lừa đảo, do cố gắng tránh các bộ lọc thông minh, phát hiện kiểu lừa đảo đã biết, do được dịch từ một ngôn ngữ, từ kẻ lừa đảo xuyên biên giới, nhằm đến nạn nhân thích mới lạ.

- Tên miền gồm vài phần cách nhau dấu chấm. Phần đầu viết tắt tên cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp dễ nhớ nhưng các phần đuôi như .com, . net, .org ít được chú ý hơn… Các đuôi tên miền khác với tên miền chính thức mà cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp vẫn dùng là dấu hiệu lừa đảo.

Cần chứ ý những cách viết sai chính tả trong tên miền để đánh lừa người đọc. Ví dụ: thay chữ o bằng chữ 0, thay m bằng r và n. Đây là những thủ đoạn phổ biến.

- Trỏ chuột vào một liên kết nhưng không nháy chuột, ta sẽ nhìn thấy địa chỉ đích thực sự mà liên kết đó sẽ mở ra. Nếu nó không khớp với địa chỉ hiển thị mời nháy chuột thì đó là dấu hiệu lừa đảo.

- Cảnh giác với email, tin nhắn từ người lạ, với cách xưng hô chung chung hoặc đột xuất bất ngờ từ người quen cũ lâu này ít liên hệ. Tạo ra tình huống khẩn cấp là một thủ đoạn phổ biến của kẻ lừa đảo. Nạn nhân sẽ không kịp suy nghĩ về hậu quả.

Câu 2: Hãy cho biết quy tắc nền tảng về văn hoá, đạo đức trên mạng.

Hướng dẫn trả lời:

• Quy tắc nền tảng: Thế giới ảo, cuộc sống thực.
• Trên không gian mạng, các tiêu chuẩn về hành xử có đạo đức, có văn hoá, tuân thủ pháp luật cũng như trong cuộc sống thực. Hãy ý thức rằng, khi lên mạng là đang ở giữa cộng động.
• Trong cuộc sống thực, hầu hết mọi người đều tuân thủ pháp luật, hành xử lịch sự, có văn hoá. Một số người hành xử trên mạng theo cách khác    hẳn khi đối mặt trực tiếp vì họ cho rằng, trên không gian mạng chỉ yêu cầu thấp hơn về đạo đức, văn hoá trong hành xử.

Vận dụng

Câu 1: Em sẽ làm gì khi nhận được email báo được một phần quà vì là khách hàng trung thành và phải gửi ngay một khoản tiền để nhận thưởng?

Hướng dẫn trả lời:

• Khi nhận được email báo được một phần quà vì là khách hàng trung thành và phải gửi ngay một khoản tiền để nhận thưởng em sẽ xác định đây là một việc lừa đảo trúng thưởng. Em sẽ không làm theo yêu cầu của họ mà bỏ qua coi như không có gì. Ngoài ra em sẽ kể với bạn bè, bố mẹ, người thân nhằm mục đích tuyên tuyền cho mọi người biết hình thức lừa đảo trên để phòng tránh.

Câu 2: Ngày 17/6/2021, Bộ thông tin và truyền thông ban hành Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội, trong đó có quy đinh chung về Quy tắc lành mạnh: hành vi, ứng xử trên mạng xã hội phù hợp với các giá trị đạo đức, văn hoá, truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Em hãy trích ra một số quy tắc ứng xử cho cá nhân về điều này.

Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội kèm theo Quyết định số 874/QĐ-BTTTT ngày 17-6-2021. Trong đó, tại Điều 4 và Điều 5 Quyết định quy định về quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức khi sử dụng mạng xã hội. Dưới đây là 10 lưu ý dành cho cán bộ, công chức, viên chức khi sử dụng mạng xã hội.

Hướng dẫn trả lời:

Câu hỏi tự kiểm tra

Câu 1: Cần làm gì trước khi nháy vào một liên kết trong email từ người gửi chưa chắc đáng tin?

Hướng dẫn trả lời:

- Cảnh giác với email, tin nhắn từ người lạ, với cách xưng hô chung chung hoặc đột xuất bất ngờ từ người quen cũ lâu này ít liên hệ. Tạo ra tình huống khẩn cấp là một thủ đoạn phổ biến của kẻ lừa đảo. Nạn nhân sẽ không kịp suy nghĩ về hậu quả.

- Khi nghi ngờ email, tin nhắn là lừa đảo, đừng mở bất kì liên kết nào hoặc tệp đính kèm nào mà hãy kiểm tra địa chỉ đích thực để phát hiện liên kết lừa đảo.

Câu 2: Quy tắc ứng xử văn minh và có đạo đức trên mạng có gì khác với trong cuộc sống thực?

Hướng dẫn trả lời:

• Quy tắc ứng xử văn minh và có đạo đức trên mạng không có khác biệt lớn so với trong cuộc sống thực. Tuy nhiên, do tính chất không gian ảo của mạng, việc thực thi các quy tắc này có thể trở nên khó khăn hơn khi một số người không đáp ứng các quy tắc đó. Ngoài ra, việc giám sát và kiểm soát việc thực thi các quy tắc này trên mạng cũng khó khăn hơn trong cuộc sống thực.