Soạn văn 9 ngắn nhất bài: Sang thu

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học

Câu 1: Sự biến đổi của đất trời sang thu được Hữu Thỉnh cảm nhận bắt đầu từ đâu và gợi tả qua những hình ảnh, hiện tượng gì?

Câu 2: Phân tích sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ về những chuyển biến trong không gian lúc sang thu. (Gợi ý: qua hương vị, qua vận động của gió, sương, của dòng sông, cánh chim, đám mây, qua nắng, mưa, tiếng sấm. Chú ý các từ phả vào, chùng chình, dềnh dàng...)

Câu 3: Theo em, nét riêng của thời điểm giao mùa hạ - thu được Hữu Thỉnh thể hiện đặc sắc nhất qua hình ảnh, câu thơ nào? Em hiểu thế nào về hai dòng thơ cuối bài:

Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi

Luyện tập

Câu 1: Dựa vào các hình ảnh bố cục của bài thơ, em hãy viết một bài văn ngắn diễn tả cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất trời lúc sang thu

Phần tham khảo mở rộng

Câu 1: Viết đoạn văn ngắn giới thiệu bài thơ Sang thu

Câu 2: Cảm nhận của em về hai câu thơ:

Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi

Câu 3: Phân tích khổ thơ thứ hai trong bài "Sang thu".

II. Soạn bài siêu ngắn: Sang thu

Câu 1: Sự biến đổi của đất trời sang thu được Hữu Thỉnh cảm nhận:

Thể hiện ngay trong những câu thơ đầu trong việc miêu tả hương ổi chín phả vào trong gió se

Qua những hình ảnh: 

• Từng làn gió heo may quyện với hương ổi chín thoang thoảng khắp không gian
• Làn gió thu ấy không gợi nỗi buồn như trong thơ của những nhà thơ khác mà nó gợi lên sự giật mình hoảng hốt, vui mừng khi nhận ra trời đã vào thu mang đến sự nôn nao náo nức của tâm trạng, ngỡ ngàng reo vui: “Hình như thu đã về”.

Câu 2: Những chuyển biến của không gian lúc sang thu:

Hương vị: mùi ổi chín lan toả trong không gian gợi nhớ về tuổi thơ êm đềm

Mùi hương ổi: quen thuộc đã ăn sâu trong tiềm thức biết bao người

Hình ảnh: 

Cơn gió se nhẹ nhàng lướt trong không gian

Sương thu chăng mắc như một làn khói mỏng trước cổng nhà.

Dòng sông êm đềm buông mình chậm rãi không còn cuồn cuộn như trước.

Đàn chim bay vội vã đi tìm nơi trôn rét.

Từng đám mây lững lờ trôi trên bầu trời

Nắng nhạt hơn và mưa cũng vơi dần hơn.

Tiếng sấm thưa dần và dường như cũng nhẹ nhàng hơn.

Các từ phả vào, chùng chình, dềnh dàng...: sự thay đổi của khung cảnh thiên nhiên một trong thời điểm giao mùa, tâm trạng bâng khuâng ngỡ ngàng của tác giả lúc thu sang.

Câu 3: Nét riêng của thời điểm giao mùa hạ - thu được thể hiện:

Câu thơ:  

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu.

Hình ảnh: Đám mây yêu kiểu đỏng dáng “ vắt nửa mình sang thu”  => cả đất trời đã nhuốm màu sắc 

Hai dòng thơ cuối bài: 

Dường như sấm còn là biểu tượng cho những vang động của cuộc sống sôi nổi. Mùa hè vốn đầy ắp âm thanh và màu sắc, mùa thu, trái lại,yên tĩnh và sâu lắng hơn. 

Chi tiết “sấm cũng bớt bất ngờ” cũng là một tín hiệu cho thấy mùa thu đang đến.

Luyện tập 

Câu 1: Bài văn ngắn diễn tả cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất trời lúc sang thu

Bài viết tham khảo

Mùa thu mang đến cho tâm hồn con người những gì nhẹ nhàng và dịu êm nhất. Mùa của sự tĩnh lặng và những rung động sâu sắc nhất khơi gợi nhiều những suy nghĩ tâm tư rung động của mỗi nhà văn nhà thơ. Nếu như mùa thu đi vào thơ Nguyễn Khuyến bình dị, gần gũi; đi vào thơ Nguyễn Đình Thi là tiếng vọng từ đất nước ngàn đời thì mùa thu của Hữu Thỉnh qua bài thơ “Sang thu” thật đẹp, thật nên thơ và trữ tình, và tấm lòng của nhà thơ cũng thật duyên. Bài thơ đã phác họa thành công sự chuyển mùa kỳ diệu của đất trời và của lòng người.

“Sang thu” là bài thơ ngũ ngôn của Hữu Thỉnh thể hiện một bút pháp nghệ thuật thanh, nhẹ, tài hoa, diễn tả những cảm nhận, những rung động man mác, bâng khuâng của tác giả trước vẻ đẹp và sự biến đổi kì diệu của thiên nhiên trong buổi chớm thu. Đối tượng được cảm nhận là cảnh sắc mùa thu nơi đồng quê trên miền Bắc đất nước ta. 

Nếu như Xuân Diệu bắt đầu mùa thu với tín hiệu đầu thu là sắc “mơ phai" của lá được bàn tay tạo hóa "dệt” nên giữa muôn ngàn cây. Nhưng với Hữu Thỉnh là “hương ổi" của vườn quê dược "'phả vào" trong làn gió thu se lạnh. Cái hương vị nồng nàn ấy nơi vườn nhà mà tuổi thơ mỗi chúng ta sẽ mang theo mãi trong tâm hồn, đi suốt cuộc đời.

Tín hiệu đầu tiên để tác giả nhận ra mùa thu là “hương ổi”. Mùi hương quê nhà mộc mạc “phả” trong gió thoảng bay trong không gian ."Phả" là một động từ mang ý tác động được dùng như một cách khẳng định sự xuất hiện của hơi thu trong không gian: "hương ổi", một mùi hương không dễ nhận ra, bởi hương ổi không phải là một mùi hương thơm ngào ngạt, nồng nàn mà chỉ là một mùi hương thoảng đưa êm dịu trong gió đầu thu, nhưng cũng đủ để đánh thức những cảm xúc trong lòng người.Cảm giác bất chợt đến với nhà thơ : “bỗng nhận ra” -một sự bất ngờ mà như đã chờ đợi sẵn từ lâu lắm .Câu thơ không chỉ tả mà còn gợi liên tưởng đến màu vàng ươm , hương thơm lựng , vị giòn, ngọt, chua chua nơi đầu lưỡi của trái ổi vườn quê.“Hương ổi" được hữu hình trong bài “Sang thu" là một cái mới trong thơ, đậm dà màu sắc dân dã của Hữu Thỉnh.

Cảm giác giao mùa được Hữu Thỉnh diễn tả thật thú vị. Đây là một phát hiện rất mới và độc đáo của ông. Mùa thu mới bắt đầu vì thế mây mùa hạ mới thảnh thơi, duyên dáng "vắt nửa mình sang thu". Đám mây như một dải lụa mềm trên bầu trời đang còn là mùa hạ, nửa đang nghiêng về mùa thu. Bức tranh chuyển mùa vì thế càng trở nên sinh động và giàu sức biểu cảm.

Nắng cuối hạ vẫn còn nồng, còn sáng nhưng đang nhạt dần. Những ngày giao mùa này đã vơi đi những cơn mưa rào ào ạt. Vẫn là nắng, vẫn là mưa, sấm như mùa hạ nhưng mức độ đã khác rồi. Lúc này, những tiếng sấm bất ngờ cùng những cơn mưa rào không còn nhiều nữa. Hai câu thơ cuối gợi cho ta nhiều suy nghĩ, liên tưởng thú vị.

Xưa nay, màu thu thường gắn liền với hình ảnh lá vàng rơi ngoài ngõ, lá khô kêu xào xạc... Và ta ngỡ như chỉ những sự vật ấy mới chính là đặc điểm của mùa thu. Nhưng đến với "Sang thu" của Hữu Thỉnh, người đọc chợt nhận ra một làn hương ổi, một màn sương, một dòng sông, một đám mây, một tia nắng. Những sự vật gần gũi thế cũng làm nên những đường nét riêng của mùa thu Việt Nam và chính điều này đã làm nên sức hấp dẫn của "Sang thu".

Bài thơ kết câu theo một trình tự tự nhiên. Đó cũng là diễn biến mạch cảm xúc của tác giả vào lúc sang thu.Nghệ thuật nhân hóa và ẩn dụ, cách chọn lọc từ ngữ khá tinh tế là những thành công của Hữu Thỉnh để lại dấu ấn đẹp và sâu sắc trong “Sang thu". Thơ ngũ ngôn trong "Sang thu” thể hiện một cách cảm, cách nghĩ, cách diễn đạt mới mẻ, hàm lắng đọng và hồn nhiên. “Sang thu" là một tiếng lòng trang trải, gửi gắm, báo mùa thu của quê hương đất nước; một tiếng thu nồng hậu, thiết tha.Bài thơ gợi cho ta hình dung một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp vào thời điểm giao mùa hạ - thu ở vùng nông thôn Bắc Bộ. Những câu thơ của Hữu Thỉnh như có một chút gì đó thâm trầm, kín đáo, rất hợp với cách nghĩ, cách nói của nguời thôn quê. Bài thơ giúp ta cảm nhận được tình cảm thiết tha, tâm hồn tinh tế của nhà thơ giàu lòng yêu thiên nhiên của nhà thơ.

Bài thơ ngắn với thể thơ năm chữ mộc mạc, ngôn ngữ giản dị mà ý nghĩa sâu sắc, hình ảnh đơn sơ mà gợi cảm. Hữu Thỉnh đã phác họa một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp bằng nhiều cảm xúc tinh nhạy. Đọc thơ Hữu Thỉnh ta càng cảm thấy yêu quê hương đất nước hơn, càng cảm thấy mình cần phải ra sức góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.

Phần tham khảo mở rộng

Câu 1:  Viết đoạn văn ngắn giới thiệu bài thơ Sang thu

Bài viết tham khảo

Mùa thu là đề tài muôn thuở trong thi ca. Từ văn học trung đại, mùa thu đã đi vào những dòng thơ với cảm xúc nhẹ nhàng hay một nỗi buồn man mác. Đến với Hữu Thỉnh, cảm xúc về thu có những điều mới mẻ và khác lạ được tác giả thể hiện trong bài thơ Sang thu. Đây là bài thơ được ông sáng tác năm 1977 và rút ra từ tập “Từ chiến hào đến thành phố”. Dòng đời chảy trôi, nhịp sống vẫn tuần hoàn theo hơi thở của đất trời, chỉ có con người trong vòng xoáy cuộc sống bận rộn mà đôi khi vô tình quên mất. Bởi vậy, Sang thu của Hữu Thỉnh đã đi từ ngỡ ngàng, bâng khuâng trước những tín hiệu giao mùa nơi thôn xóm đến say mê trước những cảnh vật sang thu xa rộng, và trầm ngâm trước những biến đổi bên trong của thiên nhiên và con người. Đó là một mạch chảy rất tự nhiên của cảm xúc. Bài thơ được viết theo thể thơ 5 chữ với cách nói mộc mạc, gần gũi. Mùa thu ấy gần gũi biết bao với người dân đất Việt bởi nó không còn là những hình ảnh ước lệ, thay vào đó là những hình ảnh gần gũi nơi thôn quê khi chuyển mình từ hạ sang thu. Tác đã đã thổi hồn vào vạn vật để ta thấy đâu đấy những cảm xúc của con người được ẩn chứa trong từng kẽ lá, đám mây. Thông qua bài thơ, tác giả đã bộc lộ sâu kín tình yêu với thiên nhiên, cuộc đời, với sự thanh bình của quê hương, đất nước. Bài thơ đã để lại trong lòng người đọc những cảm xúc về mùa thu dịu dàng và cả những tâm tình mà tác giả gửi gắm trong từng ý thơ.

Câu 2: Cảm nhận của em về hai câu thơ:

 Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi

Bài viết tham khảo

Sang thu không chỉ để lại trong lòng người đọc những hình ảnh đẹp về khoảnh khắc giao mùa của thiên nhiên nơi thôn dã mà còn cả những chiêm nghiệm sâu sắc của tác giả. Từ giây phút ngỡ ngàng , say đắm đón thu sang để rồi những vần thơ cuối, tâm hồn nhà thơ như lắng lại trong phút trầm tư suy nghĩ về cuộc đời:

Sấm cũng bớt ồn ào

Trên hàng cây đứng tuổi

Hai hình ảnh "sấm" và "hàng cây đứng tuổi" vừa có ý nghĩa tả thực vừa có ý nghĩa tượng trưng, cho thấy một Hữu Thỉnh rất đỗi tinh tế, nhạy bén trong cảm nhận và liên tưởng. Mùa thu của thiên nhiên đã bớt những thanh âm ồn ào, vang động của những trận sấm vang trời trên hàng cây đứng tuổi  - chúng đã chứng kiến bao mùa thu đi qua. Mùa thu nhẹ nhàng, lặng lẽ khiến lòng người cũng tĩnh lại. “Hàng cây đứng tuổi” hay con người khi đã trải qua biết bao những tháng ngày sôi nổi của tuổi trẻ đã giữ cho mình sự điềm tĩnh trước những thay đổi của cuộc đời. Ở tuổi "sang thu", con người không còn bất ngờ trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời. Giọng thơ trầm lắng khiến người đọc nhận ra rất nhiều điều trong cuộc sống này đáng suy ngẫm.

Câu 3: Phân tích khổ thơ thứ hai trong bài "Sang thu".

Bài viết tham khảo

Không còn những mơ hồ, hoài nghi về khí thu se lạnh đã chạm ngõ, khổ thơ thứ hai là những phát hiện về thiên nhiên sang thu đẹp đẽ và rất thơ:

Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu

Tứ thơ mở ra trước mắt người đọc một không gian rộng lớn, mênh mang. Đó là chiều dài của dòng sông êm đềm đưa nước mùa thu. Sông không ồn ào, cuộn sóng như mùa hạ mà “được lúc dềnh dàng”. Cụm từ nhân hóa khiến ta cảm nhận được sự thảnh thơi, nhẹ nhàng, trầm lắng suy tư của dòng sông với nước thu trong vắt. Một dáng vẻ khoan thai đối lập hoàn toàn với sự “vội vã” của đàn chim trên trời cao xanh thẳm. Tác giả rất tinh tế khi sử dụng từ “bắt đầu” chứ không phải là đang vội vã, bởi thu mới chạm ngõ bằng hơi sương lạnh lẽo, còn đủ thời gian cho những cánh chim làm tổ, tha mồi, chuẩn bị đón một mùa đông lạnh lẽo kéo dài. Phải có tình yêu thiên nhiên và những cảm nhận sâu sắc, nhà thơ mới thấy được những biến chuyển của vạn vật trong khúc giao mùa như vậy. Và trên bầu trời cao ấy, những đám mây như những dải lụa mềm, nhẹ nhàng vắt ngang bầu trời, một nửa ở bầu trời mùa hạ, nửa đã vắt sang thu. Hình ảnh “đám mây mùa hạ”, “vắt nửa mình sang thu” là một sự liên tưởng thú vị, một hình ảnh đầy chất thơ. Câu thơ gợi ra bước đi uyển chuyển, mềm mại của thời gian.

Với những hình ảnh thơ thân thuộc gợi ra màu sắc thu cùng biện pháp nghệ thuật nhân hóa, tác giả đã thổi hồn vào thiên nhiên với những cảm xúc rất con người. Qua đó ta thấy được những quan sát tinh tế của thi nhân trước sự biến chuyển của thiên nhiên và một tâm hồn tha thiết, yêu cái đẹp. Bức tranh chuyển mùa qua lời thơ Hữu Thỉnh thực sự mềm mại, nhẹ nhàng và uyển chuyển biết bao.

III. Soạn bài ngắn nhất: Sang thu

Câu 1:  Sự biến đổi thể hiện ngay trong những câu thơ đầu trong việc miêu tả hương ổi chín phả vào trong gió se. Từng làn gió heo may quyện với hương ổi chín thoang thoảng khắp không gian. Làn gió thu ấy không gợi nỗi buồn như trong thơ của những nhà thơ khác mà nó gợi lên sự giật mình hoảng hốt, vui mừng khi nhận ra trời đã vào thu mang đến sự nôn nao náo nức của tâm trạng, ngỡ ngàng reo vui: “Hình như thu đã về”.

Câu 2: Sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ về những chuyển biến trong không gian lúc sang thu qua mùi ổi chín lan toả trong không gian gợi nhớ về tuổi thơ êm đềm (hương vị), Mùi hương ổi quen thuộc đã ăn sâu trong tiềm thức biết bao người. Hình ảnh Cơn gió se, sương thu, dòng sông, đàn chim bay, từng đám mấy lững lờ và nắng nhạt, tiếng mưa, tiếng sấm.

=> Cách sử dụng từ ngữ “ phả vào”,” dềnh dàng”, “chùng chình” là những từ ngữ diễn tả cảm giác trạng thái thể hiện sự thay đổi của khung cảnh thiên nhiên một cách tinh tế trong thời điểm giao mùa

Câu 3: Hai câu thơ “Có đám mây mùa hạ/ Vắt nửa mình sang thu” thể hiện được nét riêng thời điểm giao mùa hạ - thu: đám mây như kéo dài ra, nhẹ trôi như tấm lụa mềm treo lơ lửng giữa bầu trời trong xanh, cao rộng =>  đất trời đã nhuốm màu sắc thu.

Hai câu thơ cuối là những vang động của cuộc sống sôi nổi. Mùa hè vốn đầy ắp âm thanh và màu sắc, mùa thu, trái lại,yên tĩnh và sâu lắng hơn, tín hiệu cho thấy mùa thu đang đến.

Luyện tập

Câu 1: bài văn ngắn diễn tả cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất trời lúc sang thu

Bài viết tham khảo

Hữu Thỉnh thể hiện một bút pháp nghệ thuật tài ba của mình để diễn tả những cảm nhận, những rung động man mác, bâng khuâng của tác giả trước vẻ đẹp và sự biến đổi kì diệu của thiên nhiên trong buổi chớm thu. Đối tượng được cảm nhận là cảnh sắc mùa thu nơi đồng quê trên miền Bắc đất nước ta. Bài thơ đã phác họa thành công sự chuyển mùa kỳ diệu của đất trời và của lòng người.

Tín hiệu đầu tiên để tác giả nhận ra mùa thu là “hương ổi”. Mùi hương quê nhà mộc mạc “phả” trong gió thoảng bay trong không gian ."Phả" là một động từ mang ý tác động được dùng như một cách khẳng định sự xuất hiện của hơi thu trong không gian: "hương ổi", một mùi hương không dễ nhận ra, bởi hương ổi không phải là một mùi hương thơm ngào ngạt, nồng nàn mà chỉ là một mùi hương thoảng đưa êm dịu trong gió đầu thu, nhưng cũng đủ để đánh thức những cảm xúc trong lòng người.Cảm giác bất chợt đến với nhà thơ : “bỗng nhận ra” -một sự bất ngờ mà như đã chờ đợi sẵn từ lâu lắm .Câu thơ không chỉ tả mà còn gợi liên tưởng đến màu vàng ươm , hương thơm lựng , vị giòn, ngọt, chua chua nơi đầu lưỡi của trái ổi vườn quê.“Hương ổi" được hữu hình trong bài “Sang thu" là một cái mới trong thơ, đậm dà màu sắc dân dã của Hữu Thỉnh.

Không chỉ cảm nhận mùa thu bằng khứu giác, xúc giác mà nhà thơ còn cảm nhận màn sương thu trong phút giao mùa. Màn sương hình như cũng muốn tận hưởng trọn vẹn khoảnh khắc vào thu nên chùng chình chưa muốn dời chân

Không gian nghệ thuật của bức tranh “Sang thu" được mở rộng, ở chiều cao, độ rộng của bầu trời với cánh chim bay và đám mây trôi, ở chiều dài của dòng sông. Thu có mặt ở khắp nơi, rất hiện hình, cụ thể. Dòng sông không còn cuôn cuộn dữ dội như những ngày mưa lũ mùa hạ mà trôi một cách dềnh dàng, thanh thản. Mọi chuyển động dường như có phần chậm lại, chỉ riêng loài chim là bắt đầu vội vã. Trời thu lạnh làm cho chúng phải chuẩn bị những chuyến bay chống rét khi đông về. Phải tinh tế lắm mới có thể nhận ra sự bắt đầu vội vã trong những cánh chim bay bởi mùa thu chỉ vửa mới chớm, rất nhẹ nhàng, rất dịu dàng.

Mùa thu mới bắt đầu vì thế mây mùa hạ mới thảnh thơi, duyên dáng "vắt nửa mình sang thu". Đám mây như một dải lụa mềm trên bầu trời đang còn là mùa hạ, nửa đang nghiêng về mùa thu. Bức tranh chuyển mùa vì thế càng trở nên sinh động và giàu sức biểu cảm.

Đoạn cuối bài Giọng thơ trầm hẳn xuống, câu thơ không đơn thuần chỉ là gượng kể, là sự cảm nhận mà còn là sự suy ngẫm, chiêm nghiệm. Cụm từ "hàng cây đứng tuổi" gợi cho người đọc nhiều liên tưởng. Đời người như một loài cây, cũng non tơ, trưởng thành rồi già cỗi. Phải chăng, cái đứng tuổi của cây chính là cái đứng tuổi của đời người. Hình ảnh vừa có ý nghĩa tả thực, vừa có ý nghĩa biểu tượng. Vẻ chín chắn, điềm tĩnh của hàng cây trước sấm sét, bão giông vào lúc sang thu cũng chính là sự từng trải, chín chắn của con người khi đã đứng tuổi. Phải chăng mùa thu của đời người là sự khép lại những ngày tháng sôi nổi bồng bột của tuổi trẻ, để mở ra một mùa mới, một không gian mới thâm trầm, điềm đạm, vững vàng hơn.Ở tuổi "sang thu", con người không còn bất ngờ trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.

Bài thơ ngắn với thể thơ năm chữ mộc mạc, ngôn ngữ giản dị mà ý nghĩa sâu sắc, hình ảnh đơn sơ mà gợi cảm. Hữu Thỉnh đã phác họa một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp bằng nhiều cảm xúc tinh nhạy. Đọc thơ Hữu Thỉnh ta càng cảm thấy yêu quê hương đất nước hơn, càng cảm thấy mình cần phải ra sức góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.

Phần tham khảo mở rộng

Câu 1:  Viết đoạn văn ngắn giới thiệu bài thơ Sang thu

Bài viết tham khảo

Mỗi khoảnh khắc giao thoa giữa hai mùa Hạ và Thu luôn là thời điểm khiến cho lòng người cảm thấy xốn xang nhất. Khi mà cảnh vật hòa cùng với đất trời tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp. Chẳng thế mà với một tâm hồn đậm chất thơ của mình Hữu Thỉnh đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên đất trời khi chuyển mùa sang Thu bằng chất liệu ngôn từ đẹp đẽ nhất và cũng lãng mạn nhất qua bài “Sang thu”. Đây là bài thơ được ông sáng tác năm 1977 và rút ra từ tập “Từ chiến hào đến thành phố”. Dòng đời chảy trôi, nhịp sống vẫn tuần hoàn theo hơi thở của đất trời, chỉ có con người trong vòng xoáy cuộc sống bận rộn mà đôi khi vô tình quên mất. Bởi vậy, Sang thu của Hữu Thỉnh đã đi từ ngỡ ngàng, bâng khuâng trước những tín hiệu giao mùa nơi thôn xóm đến say mê trước những cảnh vật sang thu xa rộng, và trầm ngâm trước những biến đổi bên trong của thiên nhiên và con người. Đó là một mạch chảy rất tự nhiên của cảm xúc. Bài thơ được viết theo thể thơ 5 chữ với cách nói mộc mạc, gần gũi. Mùa thu ấy gần gũi biết bao với người dân đất Việt bởi nó không còn là những hình ảnh ước lệ, thay vào đó là những hình ảnh gần gũi nơi thôn quê khi chuyển mình từ hạ sang thu. Tác đã đã thổi hồn vào vạn vật để ta thấy đâu đấy những cảm xúc của con người được ẩn chứa trong từng kẽ lá, đám mây. Thông qua bài thơ, tác giả đã bộc lộ sâu kín tình yêu với thiên nhiên, cuộc đời, với sự thanh bình của quê hương, đất nước. “Sang thu” là khung cảnh trời đất lúc thu sang! Nó làm nảy sinh thi hứng trong lòng thi sĩ và mang lại sự nhẹ nhàng, thanh thản cho tâm hồn của mỗi chúng ta.

Sang thu không chỉ để lại trong lòng người đọc những hình ảnh đẹp về khoảnh khắc giao mùa của thiên nhiên nơi thôn dã mà còn cả những chiêm nghiệm sâu sắc của tác giả. Từ giây phút ngỡ ngàng , say đắm đón thu sang để rồi những vần thơ cuối, tâm hồn nhà thơ như lắng lại trong phút trầm tư suy nghĩ về cuộc đời:

Sấm cũng bớt ồn ào

Trên hàng cây đứng tuổi

Hai hình ảnh "sấm" và "hàng cây đứng tuổi" vừa có ý nghĩa tả thực vừa có ý nghĩa tượng trưng, cho thấy một Hữu Thỉnh rất đỗi tinh tế, nhạy bén trong cảm nhận và liên tưởng. Mùa thu của thiên nhiên đã bớt những thanh âm ồn ào, vang động của những trận sấm vang trời trên hàng cây đứng tuổi  - chúng đã chứng kiến bao mùa thu đi qua. Mùa thu nhẹ nhàng, lặng lẽ khiến lòng người cũng tĩnh lại. “Hàng cây đứng tuổi” hay con người khi đã trải qua biết bao những tháng ngày sôi nổi của tuổi trẻ đã giữ cho mình sự điềm tĩnh trước những thay đổi của cuộc đời. Ở tuổi "sang thu", con người không còn bất ngờ trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời. Giọng thơ trầm lắng khiến người đọc nhận ra rất nhiều điều trong cuộc sống này đáng suy ngẫm

Câu 2: Cảm nhận của em về 2 câu thơ: Sấm cũng bớt bất ngờ/ Trên hàng cây đứng tuổi

Bài viết tham khảo

Khoảnh khắc giao mùa không còn được nhà thơ diễn tả bằng cảm nhận trực tiếp mà bằng sự suy ngẫm, chiêm nghiệm. Nắng cuối hạ vẫn còn nồng, còn sáng nhưng đang nhạt dần. Những ngày giao mùa này đã vơi đi những cơn mưa rào ào ạt. Vẫn là nắng, vẫn là mưa, sấm như mùa hạ nhưng mức độ đã khác rồi. Lúc này, những tiếng sấm bất ngờ cùng những cơn mưa rào không còn nhiều nữa. Hai câu thơ cuối gợi cho ta nhiều suy nghĩ, liên tưởng thú vị. Ở tuổi "sang thu", con người không còn bất ngờ trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời. Sang thu không chỉ để lại trong lòng người đọc những hình ảnh đẹp về khoảnh khắc giao mùa của thiên nhiên nơi thôn dã mà còn cả những chiêm nghiệm sâu sắc của tác giả. Từ giây phút ngỡ ngàng , say đắm đón thu sang để rồi những vần thơ cuối, tâm hồn nhà thơ như lắng lại trong phút trầm tư suy nghĩ về cuộc đời.

Câu 3: Phân tích khổ thơ thứ hai trong bài "Sang thu".

Bài viết tham khảo

Khổ thơ thứ hai là những phát hiện về thiên nhiên sang thu đẹp đẽ và rất thơ. Tứ thơ mở ra trước mắt người đọc một không gian rộng lớn, mênh mang. Đó là chiều dài của dòng sông êm đềm đưa nước mùa thu. Sông không ồn ào, cuộn sóng như mùa hạ mà “được lúc dềnh dàng”. Cụm từ nhân hóa khiến ta cảm nhận được sự thảnh thơi, nhẹ nhàng, trầm lắng suy tư của dòng sông với nước thu trong vắt. Một dáng vẻ khoan thai đối lập hoàn toàn với sự “vội vã” của đàn chim trên trời cao xanh thẳm. Tác giả rất tinh tế khi sử dụng từ “bắt đầu” chứ không phải là đang vội vã, bởi thu mới chạm ngõ bằng hơi sương lạnh lẽo, còn đủ thời gian cho những cánh chim làm tổ, tha mồi, chuẩn bị đón một mùa đông lạnh lẽo kéo dài. Phải có tình yêu thiên nhiên và những cảm nhận sâu sắc, nhà thơ mới thấy được những biến chuyển của vạn vật trong khúc giao mùa như vậy. Và trên bầu trời cao ấy, những đám mây như những dải lụa mềm, nhẹ nhàng vắt ngang bầu trời, một nửa ở bầu trời mùa hạ, nửa đã vắt sang thu. Hình ảnh “đám mây mùa hạ”, “vắt nửa mình sang thu” là một sự liên tưởng thú vị, một hình ảnh đầy chất thơ. Câu thơ gợi ra bước đi uyển chuyển, mềm mại của thời gian.

Với những hình ảnh thơ thân thuộc gợi ra màu sắc thu cùng biện pháp nghệ thuật nhân hóa, tác giả đã thổi hồn vào thiên nhiên với những cảm xúc rất con người. Qua đó ta thấy được những quan sát tinh tế của thi nhân trước sự biến chuyển của thiên nhiên và một tâm hồn tha thiết, yêu cái đẹp. Bức tranh chuyển mùa qua lời thơ Hữu Thỉnh thực sự mềm mại, nhẹ nhàng và uyển chuyển biết bao.

IV. Soạn bài cực ngắn: Sang thu

Câu 1: 

  Sự biến đổi của đất trời sang thu được Hữu Thỉnh cảm nhận bắt đầu từ những câu thơ đầu => trong việc miêu tả hương ổi chín phả vào trong gió se

  Được gợi tả qua những hình ảnh, hiện tượng: Từng làn gió heo may quyện với hương ổi chín thoang thoảng khắp không gian

=> Không gợi nỗi buồn như trong thơ của những nhà thơ khác mà nó gợi lên sự giật mình hoảng hốt, vui mừng khi nhận ra trời đã vào thu.

Câu 2: Những chuyển biến của không gian lúc sang thu qua hương vị, mùi hương và những hình ảnh:

  Mùi ổi chin lan toả =>  gợi nhớ về tuổi thơ êm đềm và những làng quê xanh rợp bóng tre

  Mùi hương ổi => quen thuộc trong tiềm thức

  Hỉnh ảnh (Cơn gió se, sương thu, dòng sông, đàn chim bay, từng đám mấy lững lờ và nắng nhạt, tiếng mưa, tiếng sấm) => trời đã vào thu

  Cách sử dụng từ ngữ “ phả vào”,” dềnh dàng”, “chùng chình” => tâm trạng bâng khuâng ngỡ ngàng của tác giả lúc thu sang

Câu 3: Hình ảnh thơ đặc sắc tạo nên nét riêng của Hữu Thỉnh: 

  Những đám mây trên bầu trời tựa như câu cầu nối liền giữa hai mùa thu và hạ. Hình ảnh đám mây yêu kiểu đỏng dáng “ vắt nửa mình sang thu”. Nó vắt lên cái ranh giới lỏng lẻo, mỏng manh giữa hai mùa hạ - thu để rồi một thoáng qua đi cả đất trời đã nhuốm màu sắc thu

Qua câu thơ: 

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu.

Qua 2 câu thơ cuối ta thấy được:

  Sự trái ngược của mùa hè và thu =>  đầy ắp âm thanh và màu sắc >< yên tĩnh và sâu lắng

  “sấm cũng bớt bất ngờ” => một tín hiệu cho thấy mùa thu đang đến

Luyện tập

Câu 1: Cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất trời lúc sang thu

Bài viết tham khảo

Mùa thu luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho các nhà thơ nhà văn. Nói vê mùa thu trong văn học Việt Nam không thể không nhắc tới bài thơ “Sang thu”  của Hữu Thỉnh. Đây là một bài thơ thể hiện một bút pháp nghệ thuật thanh, nhẹ, tài hoa, diễn tả những cảm nhận, những rung động man mác, bâng khuâng của tác giả trước vẻ đẹp và sự biến đổi kì diệu của thiên nhiên trong thời khắc giao mùa khi đất trời sang thu. 

Nếu như Xuân Diệu bắt đầu mùa thu với tín hiệu đầu thu là sắc “mơ phai" của lá được bàn tay tạo hóa "dệt” nên giữa muôn ngàn cây. Nhưng với Hữu Thỉnh là “hương ổi" của vườn quê dược "'phả vào" trong làn gió thu se lạnh. Cái hương vị nồng nàn ấy nơi vườn nhà mà tuổi thơ mỗi chúng ta sẽ mang theo mãi trong tâm hồn, đi suốt cuộc đời. .“Hương ổi" được hữu hình trong bài “Sang thu" là một cái mới trong thơ, đậm dà màu sắc dân dã của Hữu Thỉnh. Không chỉ cảm nhận mùa thu bằng khứu giác, xúc giác mà nhà thơ còn cảm nhận màn sương thu trong phút giao mùa. Màn sương hình như cũng muốn tận hưởng trọn vẹn khoảnh khắc vào thu nên chùng chình chưa muốn dời chân.

Thu có mặt ở khắp nơi, rất hiện hình, cụ thể. Dòng sông không còn cuôn cuộn dữ dội như những ngày mưa lũ mùa hạ mà trôi một cách dềnh dàng, thanh thản. Mọi chuyển động dường như có phần chậm lại, chỉ riêng loài chim là bắt đầu vội vã. Trời thu lạnh làm cho chúng phải chuẩn bị những chuyến bay chống rét khi đông về. Phải tinh tế lắm mới có thể nhận ra sự bắt đầu vội vã trong những cánh chim bay bởi mùa thu chỉ vửa mới chớm, rất nhẹ nhàng, rất dịu dàng. Điểm nhìn của nhà thơ đuợc nâng dần lên từ dòng sông, rồi tới bầu trời cao rộng. Cảm giác giao mùa được Hữu Thỉnh diễn tả thật thú vị. Đây là một phát hiện rất mới và độc đáo của ông. Mùa thu mới bắt đầu vì thế mây mùa hạ mới thảnh thơi, duyên dáng "vắt nửa mình sang thu". Đám mây như một dải lụa mềm trên bầu trời đang còn là mùa hạ, nửa đang nghiêng về mùa thu. Bức tranh chuyển mùa vì thế càng trở nên sinh động và giàu sức biểu cảm.

Ở khổ cuối, khoảnh khắc giao mùa không còn được nhà thơ diễn tả bằng cảm nhận trực tiếp mà bằng sự suy ngẫm, chiêm nghiệm. Nắng cuối hạ vẫn còn nồng, còn sáng nhưng đang nhạt dần. Những ngày giao mùa này đã vơi đi những cơn mưa rào ào ạt. Vẫn là nắng, vẫn là mưa, sấm như mùa hạ nhưng mức độ đã khác rồi. Lúc này, những tiếng sấm bất ngờ cùng những cơn mưa rào không còn nhiều nữa. Hai câu thơ cuối gợi cho ta nhiều suy nghĩ, liên tưởng thú vị

Xưa nay, màu thu thường gắn liền với hình ảnh lá vàng rơi ngoài ngõ, lá khô kêu xào xạc... Và ta ngỡ như chỉ những sự vật ấy mới chính là đặc điểm của mùa thu. Nhưng đến với "Sang thu" của Hữu Thỉnh, người đọc chợt nhận ra một làn hương ổi, một màn sương, một dòng sông, một đám mây, một tia nắng. Những sự vật gần gũi thế cũng làm nên những đường nét riêng của mùa thu Việt Nam và chính điều này đã làm nên sức hấp dẫn của "Sang thu".

“Sang thu” là khung cảnh trời đất lúc thu sang! Nó làm nảy sinh thi hứng trong lòng thi sĩ và mang lại sự nhẹ nhàng, thanh thản cho tâm hồn của mỗi chúng ta.

Phần tham khảo mở rộng

Câu 1:  Viết đoạn văn ngắn giới thiệu bài thơ Sang thu

Bài viết tham khảo

Hạ qua thu tới là lẽ thường của tự nhiên. Nhưng cái sự thường tinh đó lại gieo vào lòng nhà thơ Hữu Thỉnh một cảm xúc thật khó tả để rồi ông đã viết ra bài thơ “Sang Thu”. Bài thơ là những cảm nhận ,những rung động man mác, bâng khuâng của tác giả trước vẻ đẹp và sự biến đổi kỳ diệu của thiên nhiên trong buổi giao mùa. y. Thông qua bài thơ, tác giả đã bộc lộ sâu kín tình yêu với thiên nhiên, cuộc đời, với sự thanh bình của quê hương, đất nước. . Bài thơ đã để lại trong lòng người đọc những cảm xúc về mùa thu dịu dàng và cả những tâm tình mà tác giả gửi gắm trong từng ý thơ. Sang thu của Hữu Thỉnh đã đi từ ngỡ ngàng, bâng khuâng trước những tín hiệu giao mùa nơi thôn xóm đến say mê trước những cảnh vật sang thu xa rộng, và trầm ngâm trước những biến đổi bên trong của thiên nhiên và con người. Đó là một mạch chảy rất tự nhiên của cảm xúc. Bài thơ được viết theo thể thơ 5 chữ với cách nói mộc mạc, gần gũi. Mùa thu ấy gần gũi biết bao với người dân đất Việt bởi nó không còn là những hình ảnh ước lệ, thay vào đó là những hình ảnh gần gũi nơi thôn quê khi chuyển mình từ hạ sang thu. Tác đã đã thổi hồn vào vạn vật để ta thấy đâu đấy những cảm xúc của con người được ẩn chứa trong từng kẽ lá, đám mây.

Câu 2: Cảm nhận của em về 2 câu thơ: Sấm cũng bớt bất ngờ/ Trên hàng cây đứng tuổi

Bài viết tham khảo

Xưa nay, màu thu thường gắn liền với hình ảnh lá vàng rơi ngoài ngõ, lá khô kêu xào xạc... Và ta ngỡ như chỉ những sự vật ấy mới chính là đặc điểm của mùa thu. Nhưng đến với Sang Thu của Hữu Thỉnh ta cảm nhận được nhiều hơn thế. Sang thu không chỉ để lại trong lòng người đọc những hình ảnh đẹp về khoảnh khắc giao mùa của thiên nhiên nơi thôn dã mà còn cả những chiêm nghiệm sâu sắc của tác giả. Hai hình ảnh "sấm" và "hàng cây đứng tuổi" vừa có ý nghĩa tả thực vừa có ý nghĩa tượng trưng, cho thấy một Hữu Thỉnh rất đỗi tinh tế, nhạy bén trong cảm nhận và liên tưởng. Mùa thu của thiên nhiên đã bớt những thanh âm ồn ào, vang động của những trận sấm vang trời trên hàng cây đứng tuổi  - chúng đã chứng kiến bao mùa thu đi qua. Mùa thu nhẹ nhàng, lặng lẽ khiến lòng người cũng tĩnh lại. “Hàng cây đứng tuổi” hay con người khi đã trải qua biết bao những tháng ngày sôi nổi của tuổi trẻ đã giữ cho mình sự điềm tĩnh trước những thay đổi của cuộc đời. Ở tuổi "sang thu", con người không còn bất ngờ trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời. Giọng thơ trầm lắng khiến người đọc nhận ra rất nhiều điều trong cuộc sống này đáng suy ngẫm. Từ giây phút ngỡ ngàng , say đắm đón thu sang để rồi những vần thơ cuối, tâm hồn nhà thơ như lắng lại trong phút trầm tư suy nghĩ về cuộc đời

Câu 3: Phân tích khổ thơ thứ hai trong bài "Sang thu"

Bài viết tham khảo

Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu

Không gian nghệ thuật của bức tranh “Sang thu" được mở rộng, ở chiều cao, độ rộng của bầu trời với cánh chim bay và đám mây trôi, ở chiều dài của dòng sông qua khổ thơ thứ hai. Sông nước đầy nên mới “dềnh dàng”, nhẹ trôi như cố tình chậm chạp, thiếu khẩn trương, để mất nhiều thì giờ... Nhưng những cánh chim thì ngược lại, chúng  “vội vã" bay đi, đó là những đàn cu ngói, những đàn sâm cầm, những đàn chim đối mùa, tránh rét, từ phương Bắc xa xôi bay về phương Nam. Thiên nhiên khi mùa thu qua hai hình ảnh đối lập đó như thể có chút gì đó vội vàng, gấp gáp hơn và trĩu nặng hơn Đường nét của mùa thu hiện lên rất rõ nét, không còn mơ hồ như ở khổ thơ thứ nhất nữa. Đây cũng là quá trình và là sự chuyển biến trong thiên nhiên và trong nhận thức của tác giả. Sự quan sát tinh tế, tỉ mỉ của tác giả còn thể hiện ở cách nhìn “đám mây mùa hạ” như “vắt” sang thu. Thật tài hoa, thật khéo léo và dường như tác giả đã động lòng với mùa thu, khí thu, vị thu rất nhiều nên mới tưởng tưởng ra viễn cảnh đám mây cao trên trời như đang chuyển mình cùng nhịp đập của mùa thu. Từ “vắt” dùng rất hay, rất độc đáo đã diễn tả được quá trình chuyển mình của mùa thu rất uyển chuyển, nhịp nhàng. Mùa thu có chút gì đó độc đáo, tinh nghịch và cũng không kém phần duyên dáng qua cảm nhận của Hữu Thỉnh. Mùa thu đã đến thật rồi, mùa thu mang theo những gì tinh khôi, nhẹ nhàng và dịu êm nhất.