Tóm tắt văn bản: Thuế máu ( Nguyễn Ái Quốc) | Văn học lớp 8

I. Tóm tắt tác phẩm

Thuế máu là văn bản trích từ bản án chế độ thực dân Pháp, gồm ba phần. Phần đầu là chiến tranh và  "người bản xứ". Tác giả đã dẫn ra, trước năm 1914, họ chỉ là những tên da đen bẩn thỉu, những tên "An-na-mít" bẩn thỉu, giỏi lắm thì cũng chỉ biết kéo xe và ăn đòn của các quan cai trị nhà ta, Ấy thế mà cuộc chiến tranh vui tươi vừa bùng nổ, họ biến thành những đứa "con yêu", những người "bạn hiền" của các quan cai trị phụ mẫu nhân hậu. Họ được phong cho những danh hiệu tối cao là "chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do". Họ phải trả cái giá khá đắt cho cái vinh dự đột ngột ấy, phải xa lìa vợ con, rời bỏ quê hương đi phơi thây trên các chiến trường châu Âu. Một số khác đã bỏ xác tại những miền hoang vu thơ mộng vùng Ban-căng, một số khác thì anh dũng đưa thân cho người ta tàn sát trên bờ sông Mác-nơ, lấy máu mình tưới những vòng nguyệt quế của các cấp chỉ huy và lấy xương mình chạm nên những chiếc gậy của các ngài thống chế. Ở hậu phương, những người làm kiệt sức trong các xưởng thuốc súng ghê tởm, nhiễm phải những luồng khí độc của người người Pháp. Tác giả đưa ra con số: tổng cộng có bảy mươi vạn người bản xứ đã đặt chân lên đất Pháp và trong số ấy, tám vạn người không bao giờ còn trông thấy mặt trời trên quê hương đất nước mình nữa.

Phần thứ hai là chế độ lính tình nguyện. Tác giả chỉ ra chế độ lính tình nguyện được tiến hành: mỗi viên công sứ ở Đông Dương ra lệnh cho bọn quan lại dưới quyền, trong một thời hạn nhất định phải nộp cho đủ số người nhất định. KHông cần biết bằng cách nào, các quan lại cứ liệu mà xoay sở. Thoạt tiên, chúng tóm những người khoẻ mạnh, nghèo khổ, hững người này chỉ chịu chết thôi không còn kêu cứu vào đâu được. Sau đó, bắt đến con nhà giàu và gia đình họ chỉ có hai con đường: đi lính tình nguyện hoặc xì tiền ra. Vì vậy, những người bị tóm bước chân vào trại lính là họ liền tìm mọi cơ hội để trốn thoát. Những người không thể trốn thoát thì tự tìm cách làm mình nhiễm phải những loại bệnh nặng nhất bằng cách xát nhiều thứ chất độc, từ vôi sống đến mủ bệnh lậu. Ấy nhưng, trong bản báo cáo của các quan thì người xứ Đông Duonge lại tấp nập, không ngần ngại rời bỏ quê hương.

Phần thứ ba của văn bản đề cập đến kết quả của sự hi sinh. Để ghi nhớ công ơn của người An Nam, bọn chúng đã lột hết của cải của họ, từ chiếc đồng hồ, bộ quần áo ...Về đến xứ sở, họ được các quan cai trọ biết ơn đón chào nồng nhiệt bằng bài diễn văn yêu nước. Thương binh người Pháp bị mất một phần thân thể và vợ con của tử sĩ Pháp đều được cấp môn bài bán lẻ thuốc phiện. 

II. Nội dung và giá trị của tác phẩm

Nội dung: Văn bản bằng giọng văn châm biếm đã chỉ ra những thủ đoạn, mánh khóe nham hiểm bộ mặt giả nhân, giả nghĩa tàn ác của chính quyền thực dân Pháp đối với người dân các xứ thuộc địa. Qua đó, bày tỏ lòng xót thương với những số phận thảm thương của người dân thuộc địa.

Ý nghĩa: Văn bản có ý nghĩa như một “bản án”  tố cáo thủ đoạn và chính sách vô nhân đạo của bọn thực dân đẩy người dân vào các lò lửa chiến tranh. Tác giả đã bày tỏ sự căm phẫn với chế độ thực dân tàn ác, giả dối và xót thương cho số phận những người dân nghèo vô tội, bị đẩy vào con đường chết.