Bài soạn siêu ngắn ngữ văn 10 chân trời bài Ôn tập học kì 1

[toc:ul]

Câu 1. Kẻ vào vở hai cột A và B theo mẫu dưới dây, sau đó nối tên thể loại ở cột A với đặc điểm phù hợp được nêu ở cột B, giải thích lí do bạn tạo ra các đường nối giữa hai cột A và B

Trả lời:

Câu 2. Nếu tóm tắt những điểm cần lưu ý khi đọc hiểu một văn bản theo các thể loại dưới đây (có thể tóm tắt dưới hình thức lập bảng):

 a. Thần thoại

 b. Sử thi

 c. Chèo (hoặc tuồng)

 d. Văn bản thông tin (thuyết minh có lồng ghép...)

 e. Thơ

Trả lời:

Câu 3. Hãy tóm tắt hai trong số các văn bản đã đọc ở học kì I, trong đó có:

- Một văn bản thần thoại hoặc sử thi

- Một văn bản thông tin tổng hợp: thuyết minh có lồng  ghép yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm.

Trả lời:

- Một văn bản thần thoại hoặc sử thi 

Khi thế giới còn là một vùng hỗn độn, tối tăm, Thần trụ trời dáng người khổng lồ và đôi chân có thể bước từ đỉnh núi này sang đỉnh núi khác xuất hiện. Thần tự mình đào đất, đăp đá thành một cột trụ, đẩy vòm trời lên mãy phía mây xanh mù mịt. Từ đó trời đất phân đôi, chỗ trời đất giáp nhau gọi là chân trời. Khi trời đã cao và khô, Thần phá cột đi, lấy đất đá ném lung tung  biến thành các hòn đảo, núi, gò đất, đồi cao. Chỗ thần đào đá, đắp cột thành biển rộng. Vì vậy, ngày nay, mặt đất không được bằng phẳng.

- Một văn bản thông tin tổng hợp, thuyết minh có lồng ghép yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm

Tranh Đông Hồ là một nét văn hóa dân gian tinh tế của Việt Nam. Nói đến những tác phẩm tranh Đông Hồ ta có thể nhớ tới: Lợn Đàn, Bé ôm gà, Đám cưới chột, Đánh ghen. Mỗi bức tranh là một nội dung khác nhau được tryền tải như hình ảnh mộc mạc bình dị của quê hương hay những mặt trái, góc khuất cuuar xã hội. Tất cả đều được thể hiện dưới nét vẽ ngộ nghĩnh, màu sắc của tranh Đông Hồ. Chất liệu của tranh cũng mang nét bình dị , tự nhiên, ấm áp. Giấy in tranh là giấy điệp lấy tuuef vỏ sò bị nghiền nát. Màu cũng là từ cỏ cây như màu đen than lá tre hya màu vàng từ hoa hòe.Công đoạn để tạo ra một bức tranh Đông Hồ cũng rất công phu từ làm phác thảo, in tranh sao cho rõ nét đến chọn màu sắc cho tranh. Tranh Đông Hồ vốn được sử dụng rất rọng rãi trong ngày Tết và thời gian thịnh nhất là vào những năm 40 của thế kỉ XX. Hiện nay tranh Đông Hồ đang dần bị mai một nhưng vẫn còn những nghệ nhân, dòng họ tâm huyết giữ gìn và gắn bó với ghề này

Câu 4. Theo bạn, vì sao cách giải thích của người xưa về đặc điểm, tập tính một số loài vật trong Cuộc tu bổ lại các giống vật (thần thoại Việt Nam) vẫn có thể mang lại sự thích thú đối với người đọc, người nghe trong thời đại phát triển của khoa học?

Trả lời:

Vì câu truyện xây dựng tình huống khá dí dòm và hài hước đối. Cách triển khai tình tiết truyện có gì đó gần gũi, dễ hình dung. Thần không hoàn hảo, cũng mắc lỗi, các vị Thiên Thần cũng bị rơi vào trường hợp băn khoăn, khó giải quyết.

Câu 5. Theo bạn, hai nhân vật anh hùng Đăm Săn (sử thi Đăm Săn) và Ô-đi-xê (sử thi Ô-đi-xê) có những điểm gì giống nhau và vì sao có sự giống nhau ấy?

Trả lời:

- Điểm giống nhau:

• Cùng là nhân vật sử thi
• Cùng xây dựng hình mẫu nhân vật có ý chí kiên định, tấm lòng lớn, gắn bó cộng đồng.

- Vì họ là hình mẫu nhân vật dduoscj xây dựng nhằm thể hiện quan niệm, ước mơ, khát khao của người dân.

Câu 6. Theo bạn, trong Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời, việc tác giả nói nhiều về nhân vật nữ thần Mặt Trời có làm mờ đi tính cách anh hùng của Đăm Săn trong văn bản hay không? Vì sao?

Trả lời:

Hình ảnh của Đăm Săn vẫn được khắc họa rõ nét là 1 vị anh hùng với những chiến tích phi thường. Kể cả khi bị Nữ Thần từ chối, chàng vẫn ngẩng cao đầu, thể hiện tư thế hiên ngang.

Câu 7. Nêu một số điểm giống nhau và khác nhau về đề tài, nhân vật trong chèo cổ và tuồng đồ.

Trả lời:

- Điểm giống nhau:

• Đề tài: lấy từ cuộc sống và phản ánh những điều xảy ra trong cuộc sống để từ đó cảm nhận
• Nhân vật: mang tính ước lệ, tính cách không thay đổi

 - Điểm khác nhau:

Câu 8. Phát biểu suy nghĩ của bạn về nhân vật Thị Mầu khi đọc Thị Mầu lên chùa (Quan Âm Thị Kính) hoặc nhân vật Thị Hến khi đọc Huyện Trìa Đề Hầu, Thầy Nghêu mắc lõm Thị Hến (Nghêu, Sò, Ốc, Hến).

Trả lời:

• Thị Mầu: một nhân vật trái ngược với hình ảnh người phụ nữ theo lễ giáo phong kiến xưa.  Con của gia đình giàu có nhưng hành xử, nói năng rất phóng khoáng, táo bạo và có phần lẳng lơ. không ngần ngại bày tỏ trước mặt Tiểu. Thị có suy nghĩ táo bạo về tình yêu: yêu là tự do bày tỏ.
• Thị Hến: là một người phụ nứ góa chồng nhưng luôn giữ tiết hạnh. Một mình chống trọi với mọi thứ. Là nhân vật thông minh khi khiến kẻ lăng nhăng, tham lam sa bẫy tự chịu sự phán xét.

Câu 9. Nêu tác dụng của việc lồng ghép yếu tố miêu tả, biểu cảm trong hai văn bản Tranh Đông Hồ – nét tinh hoa của căn hoá dân gian Việt Nam và Chợ nổi – nét văn hoá sông nước miền Tây.

Trả lời:

Tác dụng: miêu tả rõ nét hình ảnh bức tranh Đông Hồ và phiên Chợ Nổi, giúp người đọc dễ hình dung , tưởng tượng hơn. Yếu tố biểu cảm được thêm vào giúp người đọc cảm nhận được cảm xúc mà tác giả muốn truyền tải: yêu quý, trân trọng, giữ gìn

Câu 10. Việc sử dụng phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ trong một văn bản thông tin có tác dụng như thế nào? Sử dụng bằng chứng từ các văn bản mà bạn đã đọc để làm rõ thêm ý kiến của mình

Trả lời:

• Góp phần tryền tải thông tin, giúp nội dung của văn bản thông tin rõ nét và có sức thuyết phục hơn
• Ví dụ: Trong bài "Chợ nổi-nét văn hóa sông nước miền Tây" người viết đưa ra hình ảnh các con thuyền đầy đò hàng đã giúp người đọc hình dung rõ về chợ nổi, biết được phương tiên di chuyển ở đây.

Câu 11. Xác định chủ thể trữ tình, cách ngắt nhịp, gieo vần trong văn bản dưới đây:

      "Thân em vừa trắng lại bìa tròn

    Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc đầu tay kẻ nặn

    Mà em vẫn giữ tấm lòng son."

                                                                                     (Bánh trôi nước – Hồ Xuân Hương)

Trả lời:

• Chủ thể trữ tình : người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa 
• Ngăt nhịp: 2/2/3, 4/3
• Gieo vần ‘’on’’ ở cuối câu 1,2,4

Câu 12. Dựa vào yêu cầu đối với kiểu bài (Bài 2 và Bài 3), hãy chỉ ra điểm khác biệt trong cách mở bài, thân bài, kết bài giữa hai kiểu bài: nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học và nghị luận về một vấn đề xã hội.

Câu 13. Nếu một số điểm khác nhau đáng lưu ý trong cách tìm ý, lập dàn ý cho hai kiểu bài viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề, những nét đặc sắc về nghệ thuật của một truyện kể và của một bài thơ.

Trả lời:

• Truyện kể: xác định được nội dung cốt truyện, thể loại của truyện kể. Nắm được tình huống trong tác phẩm cũng như nhân vật trong truyện
• Bài thơ: nắm được giá trị nghệ thuật, bố cục của bài thơ. Biết cách phân tích nhịp điệu, cách gieo vần trong bài

Câu 14. Lập dàn ý cho một trong hai đề dưới đây:

Đề a. Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một bài thơ mà theo bạn là có giá trị về chủ đề và đặc sắc về hình thức nghệ thuật,

Nghị luận đặc sắc nghệ thuật của bài thơ Cảnh khuya

Mở bài 

Giới thiệu về tác giả, khái quá tác HCST, nội dung tác phẩm.

Thân bài 

Cảnh đẹp của đêm trăng nơi núi rừng Việt Bắc;

 - Âm thanh: “Tiếng suối trong như tiếng hát xa’’. Biện pháp so sánh, âm thanh của thiên nhiên được so sánh với âm thanh tiếng hát du dương, tha thiết. Qua đó gợi cho người đọc một liên tưởng, tiếng suối có sức sống như con người

 - Hình ảnh: “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”. Điệp từ “lồng” làm cho bức tranh thiên nhiên có nhiều tầng lớp, đường nét, hình khối. Tạo nên vẻ đẹp lung linh, huyền ảo, ấm áp hòa hợp quấn quýt do âm hưởng của từ lồng

Tâm trạng của Người

 - Điệp ngữ “chưa ngủ” mở ra hai nét tâm trạng của tác giả

 - Chưa ngủ vì cảnh đẹp, thể hiện được chất thi sĩ trong con người của Bác; chưa ngủ vì lo lắng cho tương lai, cho vận mệnh của đất nước, đây lại là tinh thần của một con người yêu nước, một chiến sĩ cách mạng thực thụ.

Kết bài 

Khái quát về giá trị nội dung cũng như nghệ thuật của bài thơ.

Đề b. Viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội mà bạn quan tâm.

Nghị luận về đại dịch covid-19

Mở bài

Giới thiệu, dẫn dắt về vấn đề cần nghị luận: Tinh thần đoàn kết dân tộc.

Thân bài

Giải thích về tinh thần đoàn kết dân tộc.

Vai trò, sức mạnh, ý nghĩa của tinh thần đoàn kết dân tộc.

• Tạo nên sức mạnh to lớn đối với thời cuộc, giúp gắn kết con người với con người trong một xã hội.
•  Khiến con người biết bao dung, nhường nhịn và sẻ chia.
•  Đem lại cuộc sống hòa bình, tốt đẹp

 Đưa dẫn chứng, chứng minh hành động cụ thể:.

• Chính sách của chính phủ
• Các hoạt động thiện nguyện 
• Học sinh, sinh viên các trường đại học phát khẩu trang, nước rửa tay cho người dân.
• Phong trào giải cứu dưa hấu, giải cứu tôm hùm,… khắp các tỉnh thành.

Phê phán, ngăn chặn những hành vi xấu của một số cá nhân tổ chức. Kêu gọi mọi người nâng cao tinh thần đoàn kết dân tộc.

 Kết bài

 Khẳng định lại vấn đề.