Nội dung bài thơ: Cảm xúc mùa thu (Đỗ Phủ) | Văn học lớp 10

I. Bài thơ

Ngọc lộ điêu thương phong thụ lâm.

Vu sơn, Vu giáp khí tiêu sâm.

Giang gian ba lãng kiêm thiên dũng.

Tái thượng phong vân tiếp địa âm.

Tùng cúc lưỡng khai tha nhật lệ.

Cô chu nhất hệ cố viên tâm.

Hàn y xứ xứ thôi đao xích,

Bạch Đế thành cao cấp mộ châm.

Dịch nghĩa

Móc ngọc tơi bời ở rừng phong, 

Khí ở núi Vu và kẽm Vu ảm đạm mịt mờ. 

Trên sông, nước và trời cùng trôi chảy, 

Ngoài ải, gió và mây liên tiếp mù đất. 

Cúc từng chòm nở hai lần dòng lệ xưa, 

Thuyền lẻ loi buộc chặt mối tình quê cũ. 

Nơi nơi giục giã dao thước may áo rét, 

Tiếng chày chiều dồn dập thành cao Bạch Đế.

II. Nội dung và ý nghĩa của bài thơ

Nội dung:

Bốn câu thơ đầu tác giả tả cảnh mùa thu ảm đạm, hắt hiu. Bốn câu thơ, nhưng ở mỗi câu là một nét chấm phá, là sự nhìn nhận toàn cảnh chứ không tập trung vào một điểm cụ thể nào. Cảnh sắc trời mây non nước, rừng núi hiện ra vừa cụ thể lại vừa đặc trưng cho mùa thu. Nhưng chính hình ảnh này, lại khiến tác giả nhớ tới quê hương tới nao lòng.

• Cụ thể hai câu thơ mở đầu tuy là đều rừng núi nhưng lại chung một điểm, đó chính là nỗi buồn đang dần ngấm vào tác giả, nỗi buồn ấy chế ngự cả tâm trạng và cảm xúc của tác giả khi đặt bút ngâm thơ.
• Hai câu thơ tiếp theo hướng nhìn của bức tranh của nhà thơ di chuyển từ vùng rừng núi xuống lòng sông và bao quát theo chiều rộng.

Ở bốn câu thơ sau, Đỗ Phủ bày tỏ lòng mình trước cảnh mùa thu nơi đất khách, đó là nỗi lòng mong ngóng quê nhà, nỗi khát khao được trở về quê hương, tình yêu và sự buồn bã khi phải sống tha phương.

• Hình ảnh hoa cúc là hình ảnh đặc trưng cho mùa thu, cũng là hình ảnh mà tác giả phải rơi lệ khi nhìn thấy, nhớ tới mùa thu ở quê hương mình.
• Những hình ảnh được sử dụng như con thuyền (cô chu) là một con thuyền đơn độc, nhưng là con thuyền hy vọng mang tác giả về quê hương của mình.
• Âm thanh dồn dập ở những câu cuối của tiếng chày đập vải trên bến sông, trong hoàng hôn đem đến cho bức tranh sinh hoạt nơi biên ải xa xôi một thoáng vui nhưng nó chẳng thể đủ để xua đi những áng mây buồn đang bủa vây tâm hồn thi sĩ

Ý nghĩa:

•  Bài thơ vẽ nên bức tranh mùa thu hiu hắt, mang đặc trưng của núi rừng, sông nước Quỳ Châu. Đồng thời, bài thơ còn là bức tranh tâm trạng buồn lo của nhà thơ trong cảnh loạn li: nỗi lo cho đất nước, nỗi buồn nhớ quê hương và nỗi ngậm ngùi, xót xa cho thân phận mình.