Bài soạn lớp 10: Văn bản (tiếp)

[toc:ul]

III. Luyện tập

[Luyện tập] Bài tập 1: Đọc đoạn văn sau và thực hiện những yêu cầu bên dưới

Giữa cơ thể và môi trường có tác động qua lại với nhau. Môi trường có ảnh hưởng tới mọi đặc tính của cơ thể. Chỉ cần so sánh những lá mọc trong các môi trường khác nhau là thấy rõ điều đó. Để thực hiện những nhiệm vụ thứ yếu hoặc do ảnh hưởng của môi trường, lá mọc trong không khí có thể biến thành tua cuốn như ở cây đậu Hà Lan, hay tua móc có gai bám vào trụ leo như ở cây mây. Ở những miền khô ráo, lá có thể biến thành gai để giảm bớt sự thoát hơi nước như ở cây xương rồng hay dày lên và chứa nhiều nước như ở cây lá bỏng.

(Dẫn theo Tiếng Việt thực hành, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1997)

a) Phân tích tính thống nhất về chủ đề của đoạn văn (chú ý tới ý khái quát nêu ở câu 1)

b) Phân tích sự phát triển của chủ đề trong đoạn văn (từ ý khái quát đến ý cụ thể qua các cấp độ)

c) Đặt nhan đề cho đoạn văn.

Trả lời:

a) Tính thống nhất về chủ đề của đoạn văn được thể hiện ngay ở câu chủ để: giữa cơ thể và môi trường sống có tác động qua lại với nhau. Những câu tiếp theo trong bài đều hướng tới chứng minh, làm rõ chủ đề ấy

b) Đoạn văn được viết theo phương pháp lập luận diễn dịch: câu chủ đề được đặt ở đầu đoạn. Các câu tiếp theo đi sâu hơn, triển khai ý, làm rõ câu chủ đề bằng cách đưa ra những dẫn chứng cụ thể về quan hệ của lá cây với môi trường, sự biến đổi của lá cây trong việc duy trì sự sống của cây.

c) Có thể đặt một số những nhan đề sau: Môi trường và lá cây; Môi trường và cơ thể sống;...

[Luyện tập] Bài tập 2: Sắp xếp những câu sau đây thành một văn bản hoàn chỉnh, mạch lạc; sau đó đặt cho văn bản một nhan đề phù hợp.

(1) Tháng 10 năm 1954, các cơ quan trung ương của Đảng và Chính phủ rời chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội.

(2) Phần sau nói lên sự gắn bó giữa miền ngược và miền xuôi trong một viễn cảnh hòa bình tươi sáng của đất nước và kết thúc bằng lời ngợi ca công ơn của Bác Hồ, của Đảng đối với dân tộc.

(3) Nhân sự kiện thời sự có tính lịch sử ấy, Tố Hữu sáng tác bài thơ “Việt Bắc”.

(4) “Việt Bắc” là đỉnh cao của thơ Tố Hữu và cũng là một tác phẩm xuất sắc của văn học Việt Nam thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.

(5) Phần đầu bài thơ tái hiện một giai đoạn gian khổ, vẻ vang của cách mạng và kháng chiến ở chiến khu Việt Bắc nay đã trở thành những kỉ niệm sâu nặng trong lòng người.

Trả lời

• Sắp xếp các câu theo trình tự: (1) - (3) - (4) - (2) - (5)
• Nhan đề: Việt Bắc

[Luyện tập] Bài tập 3: Viết một số câu khác tiếp theo câu văn dưới đây để tạo một văn bản có nội dung thống nhất. Sau đó đặt tến cho văn bản này.

Môi trường sống của loài người hiện nay đang bị hủy hoại ngày càng nghiêm trọng.

Trả lời

Môi trường sống bị hủy hoại

Môi trường sống của loài người hiện nay đang bị hủy hoại ngày càng nghiêm trọng. Nước - nguồn mạch duy trì sự sống của muôn loài, bị ô nhiễm nghiêm trọng. Lượng chất độc lẫn trong nước tăng dần theo cấp số nhân. Mỗi ngày, có tấn chất thải đổ thẳng ra sông ngòi, biển cả mà không qua xử lí là một trong những nguyên nhân khiến cho nguồn nước bị ô nhiễm. Cùng với đó, đất cũng trở nên khô cằn, nhiễm độc do con người sử dụng. Lượng xe cộ quá nhiều cùng với dân số tăng nhanh chóng mặt, không khí, tiếng ồn vây quanh cuộc sống cũng đang ngày càng trở nên ô nhiễm trầm trọng. Việt Nam là một trong những nước có không khí bị ô nhiễm cao kỉ lục so với mức trung bình trên thế giới. Môi trường ô nhiễm dẫn tới những hệ lụy đáng tiếc về sức khỏe, tinh thần, đời sống của con người. Chính vì thế, mỗi người cần tự ý thức về việc bảo vệ môi trường và các cơ quan chức năng có thẩm quyền cần dề ra những biện pháp thiết thực và coi đây trở thành vấn đề cấp thiết đối với sự phát triển, phồn vinh của đất nước.

[luyện tập] Bài tập 5: Đơn xin phép nghỉ học là một văn bản hành chính. Anh (chị) hãy xác định rõ những vấn đề sau đây:

- Đơn gửi cho ai? Người viết đơn ở cương vị nào?

- Mục đích viết đơn là gì?

- Nội dung cơ bản của đơn là gì? (xưng họ tên, nêu lí do xin nghỉ, thời gian nghỉ, lời hứa thực hiện đầy đủ các công việc học tập khi phải xin nghỉ học,...)

- Kết cấu của đơn như thế nào? (quốc hiệu, tiêu ngữ, ngày tháng năm, họ tên và địa chỉ người nhận, nội dung đơn, kí tên,...)

Hãy viết một lá đơn đáp ứng các yêu cầu trên của văn bản hành chính.

Trả lời:

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

***

ĐƠN XIN NGHỈ HỌC

Kính gửi: Thầy giáo chủ nhiệm lớp 10 A, Trường THPT...

Tên em là: Nguyễn Văn B

Hôm nay, ngày..., tháng..., năm...

Em xin trình bày với cô một việc như sau: Hôm nay, gia đinh em có việc bận nên không thể đi học được. Em làm đơn này kính xin cô cho em nghỉ buổi học hôm nay. Em xin hứa sẽ thực hiện việc chép bài và học bài nghiêm túc và đầy đủ.

Em xin chân thành cảm ơn cô.                                                 

Học sinh

(Kí tên)