Bài soạn lớp 10: Tỏ lòng

So với cách sử dụng của từ" hoành sóc", từ "múa giáo" chưa thể hiện được âm hưởng hào hùng trong nguyên tác. Từ "hoành sóc" là tư thế hiên ngang cầm ngang ngọn giáo đối mặt với kẻ thù bảo vệ đất nước. Con người ở đây bao được bao trùm trong không gian rộng lớn của non sông, giang sơn, đất nước, mang tầm vóc vũ trụ. Chính không gian ấy mở ra khoảng thời gian trải dài vô tận "kháp kỉ thu". Hình ảnh con người trở lên kì vĩ đến lạ thường. Trong khí đó ở bản dịch thơ hình ảnh người cầm gaiso múa chưa toát hết lên được tư thế hào hùng, mạnh mẽ ở con người.

Hình ảnh " Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu" có rất nhiều cách hiểu.Theo SGK, " ba quân" là quân đội ngày xưa ,chia lính thành ba đội gồm tiền quân, trung quân, hậu quân. Ngoài ra chúng ta ở đây có thể hiểu hình ảnh " ba quân" chỉ quân đội hùng mạnh nhà Trần, tượng trưng cho sức mạnh của cả một dân tộc một đất nước. Hình ảnh vừa so sánh vừa cụ thể hóa sức mạnh quân đội nhà Trần bấy giờ tựa như hổ nuốt trôi trâu, mạnh mẽ , mang âm hưởng '' hào khí Đông A". Chính khí thế đó đã đem lại thắng lợi trước kẻ thù bảo vệ gìn giữ đất nước, giang sơn.

Câu 3: “Nợ” công danh mà tác giả nói tới trong bài thơ có thể hiểu theo nghĩa nào dưới đây:

• Thể hiện chí làm trai theo tinh thần Nho giáo: lập công (để lại sự nghiệp), lập danh (để lại tiếng thơm).
•  Chưa hoàn thành nghĩa vụ đối với dân, với nước.
• Cả hai nghĩa trên.

“Nợ” công danh mà tác giả nói tới trong bài thơ có thể hiểu theo cả hai nghĩa. " Nợ công danh" là món nợ mà người nam nhi luôn muốn trả hết cho đời . Đã là nam nhi ai cũng muốn gắng sức minhf thành đạt, cô gắng lập công để lại sự nghiệp, lập danh để lại tiếng thơm muôn đời để bản thân mình không phí hoài, không nuối tiếc, để cuộc đời mình thêm ý nghĩa cống hiến hết mình vì dân vì nước.

Từ " thẹn" có thể hiểu là vì chưa bằng Vũ Hầu ,chưa trả xong nợ nước, lại thêm khát vọng phụng sự nhà cho nhà Trần đến hết đời .Chính vì thế tác giả thấy hổ thẹn xấu hổ với bản thân mình. . Từ đó ta thấy được  vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách, lí tưởng, khát vọng của tác giả - con người thời Trần.

Bài thơ ca ngợi vẻ đẹp của con người thời đại nhà Trần. Con người được đặt trong tầm vóc lớn lao kỳ vĩ  mang tầm vóc của vũ trụ rộng lớn. Ở họ mang  một hoài bão lớn lao được cống hiến hết mình cho đất nước. Mỗi cá nhân họ đều mang cho mình ý thức tinh thần trách nhiệm cá nhân trong một tập thể chính vì thế họ đã tạo nên một nhà Trần hùng mạnh đánh đuổi tất cả giặc ngoại xâm có ý lam le xâm lước ta, tạo nên bài ca mang âm hưởng hào hùng, khí phách của cả một dân tộc, mang hào khí Đông A  lưu danh sử sách.

Qua tác phẩm thế hệ trẻ chúng ta càng thêm tự hào về lịch sử vẻ vang dân tộc,biết ơn cha ông đã cố gắng hết mình bảo vệ và xây dựng tổ quốc. Từ đó mỗi chúng ta thêm cho mình ý thức tinh thần trách nhiệm, ý thức cá nhân vần công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc, bảo vệ những gì mà cha ông ta đã gây dựng.