Nội dung tác phẩm: Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng) | Văn học lớp 9

I. Tóm tắt tác phẩm

1. Tóm tắt ngắn gọn

Truyện Chiếc lược ngà được viết trong thời gian kháng chiến chống Mỹ cực kỳ ác liệt tại miền Nam. Anh Sáu là người con của miền Nam theo nghĩa vụ phải đi lính, khi anh đi đứa con gái chỉ vừa ra đời. Khi anh về thăm gia đình đưa con gái tên Thu không nhận ra người cha chỉ vì mặt có vết sẹo không giống như trên bức ảnh cưới. Anh rất buồn vì bị đối xử như người xa lạ, bé Thu đã hiểu ra mọi chuyện khi được bà giải thích vết sẹo là do chiến tranh gây ra.Đến lúc bé Thu hiểu ra mọi chuyện cũng là lúc anh Sáu phải ra chiến trường. Khi được bé Thu vòi quà anh Sáu hứa sẽ tặng một chiếc lược ngà khi trở về. Chuyến trở về của anh không trở thành hiện thực khi anh hi sinh trong một trận chiến. Trước khi lìa đời anh trao cho người bạn căn dặn tặng lại cho bé Thu - đó là một chiếc lược ngà chứa đựng tình yêu thương vô bờ bến đối với đứa con gái ông rất yêu quý.

2. Tóm tắt chi tiết

Truyện Chiếc lược ngà được viết trong thời gian kháng chiến chống Mỹ cực kỳ ác liệt tại miền Nam. Chiến tranh miền Nam diễn ra, ông Sáu phải xa vợ con nhiều năm. Khi anh đi đứa con gái bé bỏng của ông vẫn còn nhỏ. Nên khi được cơ hội về nghỉ phép 3 ngày, bé Thu - con gái ông không nhận ra cha mình do trên mặt ông Sáu có một vết sẹo mới không còn giống như trong tấm ảnh bé được nhìn. Trong thời gian ở nhà, ông luôn kè kè bên cạnh con, mong muốn được vỗ về và cho con cảm giác có cha bên cạnh. Nhưng bé Thu không chịu nhận cha, càng ngày càng trở nên ương bướng hơn, hôm ông Sáu gắp cho bé một miếng trứng cá nhưng bé lại hất ra khiến ông vô cùng tức giận đã đánh cho.

Bé Thu buồn, khóc chạy sang nhà bà, kể lại hết mọi chuyện cho bà nghe. Bà đã giải thích cho bé hiểu nhưng đến khi Thu nhận ra cha, lúc tình cha con thức dậy mãnh liệt trong em cũng là những giây phút cuối cùng trước khi ông Sáu trở lại chiến trường. Mọi người ai nấy đều thấy xúc động khi nhìn cảnh bé nhận cha. Khi ông Sáu đi bé Thu với cha mình mua tặng một chiếc lược.

Ông Sáu luôn nhớ mãi lời dặn của con gái mình. Trong một lần tình cờ, tiểu đội của ông săn được con voi, ông cưa lấy một khúc ngà, ngày ngày ông tỉ mẩn mài để làm cho con gái một cây lược. Lúc nào ông cũng đem chiếc lược ra ngắm để đỡ nhớ con gái nhỏ. Trong một trận chiến, ông Sau trúng đạn, trước lúc hy sinh ông trao lại cây lược cho một người đồng đội là ông Ba nhờ chuyển đến bé Thu món quà thiêng liêng này.

Ông Ba đã thực hiện ước nguyện của bạn mình khi đã hứa, trao lại chiếc lược ngà một cách cẩn thận cho bé Thu khi cô đã là cô giáo giao liên giỏi giang, dũng cảm. Kỷ vật của cha luôn được Thu mang theo bên mình như một báu vật.

II. Nội dung và ý nghĩa của tác phẩm

1. Nội dung: 

Tình cha con sâu sắc được tác giả thể hiện qua hai tình huống:

a.  Tình huống thứ nhất là cuộc gặp gỡ của hai cha con sau tám năm xa cách

Cuộc gặp gỡ của hai cha con sau bảy năm xa cách:

• Anh Sáu thoát li gia đình đi hoạt động cách mạng lúc con gái mới được một tuổi. Bảy năm sau, anh mới có dịp ghé thăm nhà, bé Thu đã lên tám tuổi. Ngày trở về anh háo hức, vui mừng khôn xiết, muốn bày tỏ tình cảm yêu thương, âu yếm đối với con.
• Ngược lại, bé Thu đối với anh như người xa lạ: sợ hãi, xa lánh, dù má giải thích thế nào đi nữa, bé vẫn dứt khoát không nhận ba.
• Bữa cơm đoàn tụ, anh Sáu gắp cho con miếng trứng cá, bé Thu bất thần hất xuống đất. Anh Sáu nổi giận, đánh con một cái vào mông. Bé Thu giận, chèo xuồng sang sông với bà ngoại.

Cảnh chia tay đầy cảm động:

• Trong phút chia tay, tình yêu thương và nỗi khát khao được gặp cha bùng dậy trong lòng bé Thu khiến bé hối hả, cuống quýt bày tỏ tình cảm của minh.
• Bé bật kêu lên tiếng gọi "Ba!”, chạy lại ôm ghì lấy cổ ba không rời, khóc nức nở, không cho ba đi nữa.
• Chứng kiến cảnh này, ai cũng xúc động, xót xa. Bác Ba (bạn của anh Sáu) bỗng thấy khó thở như có bàn tay nắm lấy trái tim.

b. Tình huống thứ hai là ở khu căn cứ, anh Sáu dồn tất cả tình yêu thương, mong nhớ con vào việc làm cây lược ngà để tặng con, nhưng anh đã hi sinh và không kịp trao món quà ấy cho con gái=> thể hiện tình cảm sâu nặng của người cha đối với con.

Ý nghĩa:

• Truyện Chiếc lược ngà đã diễn tả một cách xúc động tình cảm thắm thiết, sâu nặng của cha con anh Sáu. Trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh, tình cảm thiêng liêng ấy càng cao đẹp và ngời sáng. Câu chuyện không chỉ nói lên tình cha con thiêng liêng mà còn gợi cho người đọc suy ngẫm và thấm thía những éo le, đau thương, mất mát mà chiến tranh mang đến cho bao nhiêu con người, bao nhiêu gia đình. Vì vậy mà ý nghĩa tố cáo, lên án chiến tranh xâm lược của truyện khá sâu sắc.