HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục I SHS trang 155 và trả lời câu hỏi:

+ Nhiệt độ không khí là gì? Nêu dụng cụ để đo nhiệt độ của không khí?

+ Nêu cách tính nhiệt độ không khí trung bình ngày?

- GV yêu cầu HS quan sát Hình 13.1 và thông tin trong bài, hãy cho biết: Nhiệt kế Hình 13.1 chỉ bao nhiêu độ?

- Để mở rộng kiến thức, GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm, trả lời câu hỏi sau vào Phiếu học tập số 1: Ở trạm khí tượng Láng (Hà Nội), kết quả đo nhiệt độ ở bốn thời điểm trong ngày 25 tháng 7 năm 2019 lần lượt là 27°C, 27°C, 32°C, 30°C. Hãy cho biết nhiệt độ không khi trung bình của ngày hôm đó.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

1. Nhiệt độ không khí

- Mặt trời là nguồn cung cấp ánh sáng và nhiệt độ chủ yếu cho Trái đất. Mặt đất hấp thu năng lượng nhiệt của Mặt trời, bức xạ lại vào không khí, làm không khí nóng lên. Độ nóng hay lạnh đó là nhiệt độ của không khí.

+ Dụng cụ để đo nhiệt độ của không khí là nhiệt kế.

- Cách tính nhiệt độ không khí trung bình ngày là: được tính bằng trung bình cộng của những lần đo trong ngày.

+ Số lần đo nhiệt độ không khí trong ngày phổ biến là bốn lần đo vào lúc 1h, 7h, 13h, 19h.

- Nhiệt kế Hình 13.1 chỉ 25 độ.

- Nhiệt độ không khí trung bình ngày 25 tháng 7 năm 2019 tại trạm Láng là: (27 + 27 + 32+ 30)/4 = 29°C

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục II SHS trang 156 và trả lời câu hỏi: Góc chiếu của tia sáng Mặt trời chiếu xuống bề mặt cong của Trái đất làm thay đổi nhiệt độ của không khí như thế nào?

- GV hướng dẫn và yêu cầu HS làm thí nghiệm theo nhóm để hiểu hơn về sự thay đổi của nhiệt độ không khí theo vĩ độ: GV cầm đèn pin chiếu lên quả địa cầu để thấy được sự thay đổi của góc nhập xạ (là góc hợp bởi tia sáng mặt trời và tiếp tuyến với bề mặt Trái đất tại điểm đó).

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, dựa vào Bảng 13.1 và thông tin trong bài học hãy:

+ So sánh nhiệt độ trung bình năm của một số địa điểm trên thế giới.

+ Rút ra sự thay đổi nhiệt độ không khí trên bề mặt Trái đất theo vĩ độ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

2. Sự thay đổi của nhiệt độ không khí trên bề mặt Trái đất theo vĩ độ

- Tia sáng mặt trời chiếu xuống bề mặt cong của Trái Đất. Ở vùng vĩ độ cao, góc chiếu của tia sáng mặt trời với bề mặt Trái đất nhỏ nên nhận được ít nhiệt. Ở vùng vĩ độ thấp, góc chiếu của tia sáng mặt trời với mặt đất lớn nên mặt đất nhận được nhiều nhiệt hơn.

- So sánh nhiệt độ trung bình năm của một số địa điểm trên thế giới: Nhiệt độ trung bình năm của Xing-ga-po là cao nhất (28,3), nhiệt độ trung bình năm của Na Uy là thấp nhất (2,5).

- Rút ra sự thay đổi nhiệt độ không khí trên bề mặt Trái đất theo vĩ độ: không khí ở vùng có vĩ độ thấp nóng hơn không khí ở vùng vĩ độ cao.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục III SHS trang 157 và trả lời câu hỏi:

+ Nguồn gốc sinh ra các hiện tượng mây, mưa.

+ Trạng thái bão hòa hơi nước là gì? Nêu nhiệt độ dùng để đo độ ẩm không khí.

- GV giới thiệu ẩm kế cho HS: Sử dụng nhiệt ẩm kế điện tử theo dõi thường xuyên nhiệt độ và độ ẩm trong nhà - ngoài trời rất quan trọng đến tình trạng sức khỏe của mọi người trong gia đình đặc biệt là gia đình có trẻ nhỏ do nước ta nằm trọn trong khu vực nhiệt đới gió mùa (kiến thức này chúng ta sẽ tìm hiểu trong phần sau), nhiệt độ và độ ẩm thay đổi thường xuyên và có độ chênh lệch lớn giữa các mùa. Khi có được những thông tin về nhiệt độ và độ ẩm sẽ giúp chúng ta điều chỉnh các thông số vật lý, làm chủ được môi trường sống và điều kiện làm việc lý tưởng để bảo vệ sức khỏe của con người dưới sự khắc nghiệt của thời tiết.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

3. Độ ẩm không khí, mây và mưa

- Nguồn gốc sinh ra các hiện tượng mây, mưa là hơi nước.

+ Hiện tượng mây: Mây được tạo thành khi hơi nước bốc lên cao, gặp lạnh rồi ngưng tụ thành những hạt nước li ti tạo ra những đám mây.

+ Hiện tượng mưa: hơi nước trong các đám mây tiếp tục ngưng tụ, các hạt nước to dần và đủ nặng thì hạt nước rơi trở lại mặt đất tạo thành mưa.

- Không khí chứa hơi nước. Ở mỗi nhiệt độ khác nhau, 1m3 không khí chứa được một lượng hơi nước tối đa khác nhau. Khi không khí đã chứa một lượng hơi nước tối đa thì không khí đã đạt đến trạng thái bão hoà hơi nước.

+ Ẩm kế là dụng cụ dùng để đo độ ẩm không khí.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục IV SHS trang 157 và trả lời câu hỏi:

+ Thời tiết là gì?

+ Khí hậu ở mỗi địa phương có đặc điểm gì?

+ Việt Nam thuộc kiểu khí hậu gì?

- Để mở rộng kiến thức, GV chia HS thành nhóm, yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi vào Phiếu học tập số 2: Trình bày điểm giống và khác nhau của thời tiết và khí hậu.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

4. Thời tiết và khí hậu

- Thời tiết là các hiện tượng khí tượng như mưa, nắng, gió, nhiệt độ,... xảy ra trong một thời gian ngắn ở một địa phương.

- Khí hậu ở một địa phương là sự lặp đi lặp lại tình hình thời tiết của địa phương đó theo một quy luật nhất định.

- Việt Nam thuộc kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa nên nhiệt độ trung bình năm cao. Hàng năm, từ tháng 5 đến tháng 10 là mùa mưa, từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau là mùa khô.

- Điểm giống và khác nhau của thời tiết và khí hậu:

+ Giống nhau:

· Đều là biểu hiện của các hiện tượng khí tượng tự nhiên như nắng, mưa, bão, sét, sương mù, mây,… 

• Đều là những hiện tượng khí tượng xảy ra ở một địa phương cụ thể, một vùng nhất định trên Trái đất.

- Khác nhau:

· + Thời gian: Những hiện tượng khí tượng của thời tiết diễn ra trong một thời gian ngắn, còn khí tượng của khí hậu thì chúng diễn ra trong một khoảng thời gian dài, lặp đi lặp lại theo một chu kỳ nhất định.

· + Về quy mô ảnh hưởng: thời tiết có phạm vi nhỏ, hẹp còn với khí hậu thì có phạm vi phân bố lớn hơn, rộng hơn gấp nhiều lần.

· + Thời tiết dễ thay đổi còn đối với khí hậu thì luôn ổn định ở một vùng, miền nhất định.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục V, quan sát Hình 13.4 SHS trang 158 và trả lời câu hỏi:

+ Nguyên nhân dẫn đến sự phân hóa khí hậu và hình thành các đới khí hậu.

+ Kể tên các đới khí hậu trên Trái đất.

- GV chia HS thành các nhóm, yêu cầu các nhóm trả lời câu hỏi vào Phiếu học tập số 3:

+ Nhóm 1: Trình bày đặc điểm khái quát của đới khí hậu nhiệt đới.

+ Nhóm 2: Trình bày đặc điểm khái quát của đới khí hậu ôn đới.

+ Nhóm 3: Trình bày đặc điểm khái quát của đới khí hậu hàn đới.

- GV yêu cầu HS đọc mục Em có biết SHS trang 159 để biết thêm về hiện tượng những cơn mưa dông ở nước ta và cách phòng tránh.

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

5. Các đới khí hậu trên Trái đất

- Nguyên nhân dẫn đến sự phân hóa khí hậu và hình thành các đới khí hậu: sự phân bố nhiệt và ánh sáng Mặt trời trên bề mật Trái đất không đều.

- Các đới khí hậu trên Trái đất: 1 đới khí hậu nhiệt đới, 2 đới khí hậu ôn đới, 2 đới khí hậu hàn đới.

- Nhóm 1: Đới khí hậu nhiệt đới là khu vực nằm giữa hai đường chí tuyến Bắc và Nam, hấp thụ được lượng nhiệt lớn từ Mặt trời. Thời gian chiếu sáng trong năm ít chênh lệch nên quanh năm nóng. Gió thổi thường xuyên là gió mậu dịch, lượng mưa trung bình năm từ 1.000 mm đến 2.000 mm.

- Nhóm 2: Đới khí hậu ôn đới ở hai nửa cầu nằm giữa các đường chí tuyến đến vòng cực. Đây là khu vực có lượng nhiệt nhận được từ Mặt trời ở mức trung bình. Thời gian chiếu sáng trong năm chênh lệch nhau nhiều nên có các mùa rõ rệt. Gió thổi thường xuyên là gió tây ôn đới, lượng mưa trung bình năm từ 500 mm đến 1.500 mm.

- Nhóm 3: Đới khí hậu hàn đới kéo dài từ hai vòng cực đến cực. Do nhận được lượng nhiệt ít nên đây là khu vực quanh năm lạnh giá, băng tuyết bao phủ, chênh lệch giữa ngày và đêm lên đến 24 giờ. Gió đông cực là gió thối thường xuyên; lượng mưa trụng bình năm thấp (dưới 500 mm).