HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục I.1 SHS trang 178 và trả lời câu hỏi: Lớp đất là gì?

- GV trình chiếu hai hình về sự phát triển của thực vật. GV hướng dẫn cho HS, người ta dựa vào độ phì để xác định đất tốt hay đất xấu.

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

+ Độ phì là gì?

+ Độ phì phụ thuộc vào yếu tố nào?

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, đọc nội dung mục I.2 và quan sát Hình 19.1 SHS trang 178, 179 và trả lời câu hỏi:

+ Cho biết các thành phần chính của đất?

+ Thành phần nào chiếm tỉ lệ lớn nhất, bao gồm những gì?

+ Thành phần nào quan trọng nhất, bao gồm những gì?

- GV giải thích cho HS: Tỉ trọng các thành phần khác nhau trong đất sẽ quy định loại đất tốt hay xấu.

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục I.3 và quan sát Hình 19.2, trả lời câu hỏi: Có mấy tầng đất chính?

- GV chia HS thành các nhóm, yêu cầu HS trả lời câu hỏi vào Phiếu học tập số 1: Em hãy nối ý ở cột A với ý ở cột B, sao cho phù hợp về đặc điểm của các tầng đất:

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

1. Lớp đất và các thành phần chính của đất và tầng đất

a. Lớp đất

- Lớp đất là lớp vật chất mỏng, tơi xốp bao phủ trên bề mặt các lục địa và đảo, được đặc trưng bởi độ phì.

- Độ phì là khả năng cung cấp nước, nhiệt, khí và các chất dinh dưỡng giúp cho thực vật sinh trưởng và phát triển. Mỗi loại đất khác nhau được đặc trưng bởi độ phì tương ứng. Độ phì cao thì đất tốt, thực vật phát triển nhanh chóng, thuận lợi và ngược lại.

- Độ phì cao hay thấp tuỳ thuộc vào nhiều điều kiện, nhưng vai trò của con người trong việc canh tác là quan trọng nhất. Trong sản xuất nông nghiệp, con người đã có nhiều biện pháp làm tăng độ phì của đất.

b. Các thành phần chính của đất

- Các thành phần chính của đất: chất vô cơ, chất hữu cơ, nước, không khí.

- Thành phần chất vô cơ chiếm tỉ lệ nhiều nhất, bao gồm các hạt cát, hạt sét.

- Thành phần chất hữu cơ là quan trọng nhất, bao gồm xác động vật, thực vật được phân hủy.

c. Tầng đất

- Có 4 tầng đất chính: Tầng hữu cơ, tầng đất mặt, tầng tích tụ, tầng đất mẹ.

- Kết quả Phiếu học tập số 1:

1-d, 2-c, 3-a, 4-b.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV chia HS làm các nhóm, yêu cầu HS thảo luận, đọc nội dung mục II SHS trang 178 và trả lời câu hỏi vào Phiếu học tập số 2: Quá trình hình thành của đất chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào? (HS hoàn thành câu trả lời vào bảng theo mẫu sau):

- GV giải thích cho HS: Con người không phải là nhân tố hình thành đất nhưng con người có ảnh hưởng rất lớn đến việc làm biến đổi tính chất của đất (làm đất xấu đi hay tốt lên).

- GV yêu cầu HS quan sát Hình 19.3 SHS trang 179 và trả lời câu hỏi: Em hãy cho biết những ảnh hưởng của con người đến đất theo hướng tích cực và tiêu cực:

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

2. Các nhân tố hình thành đất

 Kết quả Phiếu học tập số 2:

- Những ảnh hưởng của con người đến đất theo hướng tích cực và tiêu cực:

+ Hướng tích cực: Khai thác, chăm bón, cày cấy đào xới cho đất tơi xốp.

+ Hướng tiêu cực: Lạm dụng nguồn tài nguyên đất và tác động xấu đến đất như sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật đã gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường. Chặt phá rừng làm mất đi lớp phủ thực vật cung cấp chất dinh dưỡng cho đất, làm rửa trôi, xói mòn đất.,...

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV giải thích cho HS: Do phụ thuộc vào các nhân tố hình thành và tính chất của đất nên người ta chia đất thành các nhóm khác nhau. Các nhóm đất có sự khác biệt rất lớn về màu sắc, thành phần, độ xốp và bề dày.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, đọc nội dung mục III và quan sát Hình 19.4 và trả lời câu hỏi:

+ Kể tên một số nhóm đất điển hình trên thế giới.

+ Kể tên các nhóm đất điển hình ở lục địa Á-Âu và lục địa Phi.

- GV giải thích cho HS: Mối tương quan giữa nhiệt độ và độ ẩm dẫn tới việc hình thành các đới khí hậu, tạo nên sự khác biệt của các nhóm đất trên thế giới theo vĩ tuyến, theo độ cao địa hình. Ví dụ: ở châu Âu, thảm thực vật chủ yếu là rừng lá kim, đất điển hình là đất pốtdôn. Ở châu Á có khí hậu nóng ẩm, rừng thường xanh chiếm ưu thế, hình thành các loại đất đỏ vàng (feralit). Phía bắc châu Phi có khí hậu khô, hình thành sa mạc nên đất xám hoang mạc và bán hoang mạc chiếm ưu thế.

- GV yêu cầu HS đọc mục Em có biết SHS trang 181 để biết thêm về quá trình hình thành và phân bố của đất đỏ vàng và đất pốt-dôn.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

3. Một số nhóm đất điển hình trên thế giới

- Một số nhóm đất điển hình trên thế giới: đất Pốt-dôn, đất đen thảo nguyên ôn đới, đất đỏ vàng nhiệt đới, đất xám hoang mạc và bán hoang mạc, đất khác.

- Các nhóm đất điển hình ở:

+ Lục địa Á-Âu: đất pốt-dôn (Châu Âu), đất vàng (Châu Á).

+ Lục địa Phi: đất xám hoang mạc và bán hoang mạc.