HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm, đọc nội dung mục I và quan sát Hình 7.1 SHS trang 132 và trả lời câu hỏi:

+ Trái đất chuyển động xung quanh Mặt trời theo hướng cùng chiều hoặc ngược chiều kim đồng hồ?

+ Hãy cho biết hình dạng quỹ đạo chuyển động quanh Mặt trời của Trái đất?

+ Thời gian Trái đất quay một vòng quanh Mặt trời là bao lâu?

+ Nhận xét về độ nghiêng của trục Trái đất vào các ngày 21-3, 22-6, 23-9, 22-12.

- GV giải thích cho HS:

+ Thời gian Trái đất chuyển động trên quỹ đạo một vòng hết 365 ngày 6 giờ. Như vậy sau bốn năm lại thừa ra một ngày. Người ta cộng ngày thừa đó vào tháng 2 của năm thứ tư thành 366 ngày và năm này gọi là năm nhuận. Trái đất chuyển động quanh Mặt trời theo hướng từ tây sang đông. Trong quá trình chuyển động trên quỹ đạo, lúc nào trục Trái đất cũng nghiêng một góc 66°33 vì vậy chuyển động này còn gọi là chuyển động tịnh tiến.

+ Trong khi chuyển động trên quỹ đạo, Trái đất giữ nguyên độ nghiêng và hướng nghiêng của trục. Nhờ vậy, sinh ra các hiện tượng mùa và ngày, đêm dài ngắn theo mùa trên Trái đất.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

1. Chuyển động quanh Mặt trời của Trái đất

- Trái đất chuyển động xung quanh Mặt trời theo hướng ngược chiều kim đồng hồ (từ tây sang đông).

- Hình dạng quỹ đạo chuyển động quanh Mặt trời của Trái đất là hình elip.

- Thời gian Trái đất quay một vòng quanh Mặt trời là 365 ngày 6 giờ (1 năm).

- Độ nghiêng của trục Trái đất vào các ngày 21-3, 22-6, 23-9, 22-12 khi tự quay quanh trục và quay quanh Mặt trời: không đổi, nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo một góc 66°33’.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục 1 SHS trang 133 và trả lời câu hỏi:

+ Mùa là gì?

+ Nguyên nhân gây ra hiện tượng mùa?

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, quan sát Hình 7.1 SHS trang 132 và trả lời câu hỏi:

+ Vào ngày 22 - 6, bán cầu Bắc hay bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời nhiều hơn?

+ Vào ngày 22 - 12, bán cầu Bắc hay bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời nhiều hơn?

+ Từ ngày 21- 3 đến 23 - 9 ở bán cầu Bắc là mùa nóng hay mùa lạnh? Vì sao?

+ Từ ngày 23 - 9 đến 21- 3 ở bán cầu Nam là mùa nóng hay mùa lạnh? Vì sao?

- GV chia HS thành 3 nhóm, yêu cầu HS thảo luận nhóm, đọc nội dung mục 2 SHS trang 133, 134, quan sát Hình 7.2, hoàn thành bảng so sánh vào Phiếu học tập số 1:

+ Nhóm 1: Ngày 22 - 6, Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến nào? Thời điểm đó, ngày dài hơn đêm ở bán cầu Bắc hay bán cầu Nam?

+ Nhóm 1: Ngày 22 - 12, Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến nào? Thời điểm đó, ngày dài hơn đêm ở bán cầu Bắc hay bán cầu Nam?

+ Nhóm 3: Ngày 21 - 3 và 23 - 9, Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến nào? Thời điểm đó, ngày dài hơn đêm ở bán cầu Bắc hay bán cầu Nam?

- GV lưu ý cho HS:

+ Do đường phân chia sáng tối không trùng với trục Trái đất nên các địa điểm ở bán cầu Bắc và bán cầu Nam có hiện tượng ngày, đêm dài ngắn khác nhau. Các địa điểm nằm trên đường xích đạo quanh năm luôn có ngày, đêm dài bằng nhau. Càng xa xích đạo về phía hai cực, sự chênh lệch độ dài ngày đêm càng biểu hiện rõ rệt.

+ Do mùa ở hai bán cầu diễn ra ngược nhau nên độ dài ngày, đêm ở hai bán cầu cũng ngược nhau. Khi bán cầu Bắc có ngày dài, đêm ngắn thì ở bán cầu Nam sẽ là ngày ngắn, đêm dài.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

2. Hệ quả chuyển động quanh Mặt trời của Trái đất

a. Hiện tượng mùa

- Mùa là một khoảng thời gian của năm, có những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu.

- Nguyên nhân sinh ra hiện tượng mùa là do trục Trái đất nghiêng và gần như không đổi hướng khi Trái đất chuyển động trên quỹ đạo quanh Mặt trời.

- Vào ngày 22 - 6, bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời nhiều hơn.

- Vào ngày 22 - 12, bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời nhiều hơn.

- Từ ngày 21- 3 đến 23 - 9 ở bán cầu Bắc là mùa nóng do ngả về phía Mặt trời nên nhận nhiều ánh sáng và nhiệt.

- Từ ngày 23 - 9 đến 21- 3 ở bán cầu Nam là mùa lạnh do không ngả về phía Mặt trời nên nhận được ít ánh sáng và nhiệt.

b. Hiện tượng ngày, đêm dài ngắn theo mùa

- Nhóm 1: Ngày 22 - 6, Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến 23°27’B. Thời điểm đó, bán cầu Bắc là mùa nóng, ngày dài hơn đêm.

- Nhóm 2: Ngày 22 - 12, Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến 23°27’N. Thời điểm đó, bán cầu Nam là mùa nóng, ngày dài hơn đêm.

- Nhóm 3: Vào ngày 21 - 3 và 23 - 9, Mặt trời chiếu thẳng góc tại xích đạo nên lượng nhiệt và ánh sáng của mặt Trời bằng nhau ở hai bán cầu Bắc và Nam. Bán cầu Bắc hay bán cầu Nam đều có thời gian ngày và đêm dài bằng nhau.