Soạn mới giáo án Khoa học 4 Cánh diều bài 5: Sự chuyển động của không khí

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

Tiết 1

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú, kích thích sự tò mò của HS trước khi vào bài học.

b. Cách thức thực hiện:

- GV chiếu hình ảnh và dẫn dắt đặt câu hỏi: Các em đã từng chơi thả diều chưa? Vì sao diều có thể bay lên cao.

- GV tổ chức cho HS làm việc cá nhân, khuyến khích HS chia sẻ suy nghĩ của mình và chưa cần chốt ý kiến đúng.

- GV nhận xét, tuyên dương.

- GV đặt câu hỏi: “Vậy cái gì gây ra gió?”

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Bài 5 - Sự chuyển động của không khí.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tiến hành thí nghiệm nhận biết không khí chuyển động gây ra gió

a. Mục tiêu:  Nhận biết được gió là sự chuyển động của không khí.

b. Cách thức thực hiện:

- GV chia lớp thành các nhóm 8 HS.

- GV yêu cầu các nhóm đọc thông tin cách thực hiện thí nghiệm trang 20 SGK:

Chuẩn bị: Một chiếc quạt và một tờ giấy.

Tiến  hành:

• Đặt tờ giấy lên bàn. Đứng ra xa và quạt về phía tờ giấy (hình 2). Quan sát tờ giấy.

• Hãy dùng cụm từ không khí chuyển động và từ gió để giải thích kết quả quan sát được khi quạt.

- GV hướng dẫn HS hoạt động nhóm:

+ Nhóm cử một HS đứng cách bàn khoảng 50 cm cầm quạt để quạt về phía tờ giấy được đặt trên bàn.

+ Các HS khác quan sát.

- GV tổ chức HS thảo luận: “Vì sao khi đứng cách tờ giấy một khoảng cách như vậy, dùng quạt để quạt lại làm cho tờ giấy chuyển động được? Cái gì làm cho tờ giấy chuyển động?”

- GV gợi lần lượt đại diện 2 nhóm nêu kết quả và giải thích kết quả đó. HS các nhóm khác nhận xét.

- GV nhận xét phần trình bày của các nhóm, tuyên dương các nhóm có câu trả lời chính xác.

- GV chốt cách giải thích:

Khi quạt, ta đã làm cho không khí chuyển động, không khí chuyển động gây ra gió làm tờ giấy chuyển động.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về sự chuyển động của không khí

a. Mục tiêu: Làm thí nghiệm để nhận biết nguyên nhân làm không khí chuyển động.

b. Cách thức thực hiện:

- GV chia lớp thành các nhóm bốn.

- GV hướng dẫn HS tiến hành thí nghiệm theo tiến trình trong SGK:

Chuẩn bị: Một chiếc hộp có nắp kéo trong suốt ở mặt trước, mặt trên có gắn hai ống A, B; một cốc nến; một đĩa sứ có vài mẫu hương (hình 3).

Tiến hành:

• Đặt cốc nến đang chảy dưới ống A và đĩa đựng các mẫu hương đang bốc khói dưới ống B (hình 4), rồi đóng nắp.

- GV tổ chức các nhóm quan sát, thảo luận và cho biết:

+ Khói hương đi từ trong hộp ra ngoài qua ống nào?

+ Hướng chuyển động của khói hương trong hộp như thế nào

+ Vùng nào của hộp có không khí nóng? Vùng nào của hộp có không khí lạnh hơn?

- GV gọi đại diện 1 – 2 nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét, góp ý.

- GV nhận xét, bổ sung.

- GV dẫn dắt và đặt câu hỏi: “Em thấy sự chuyển động của không khí như thế nào? Đâu là nguyên nhân làm không khí chuyển động?”.

- GV gọi đại diện một số nhóm trả lời, HS các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- GV nhận xét, chốt đáp án, tuyên dương nhóm trả lời đún.

- GV treo tranh vẽ phóng to hình 4 SGK lên bảng, gọi hai HS đại diện hai nhóm chỉ và nói đường đi của không khí trước lớp.

-  GV và HS nhận xét, tuyên dương HS trình bày đúng và tốt.

- GV lưu ý HS:

+ Thí nghiệm 1, con người tác động trực tiếp (quạt) làm không khí chuyển động.

+ Thí nghiệm 2 là tìm hiểu sự chuyển động tự nhiên của không khí: không khí nóng bao giờ cũng bốc lên cao, không khí lạnh hơn sẽ đến thế chỗ.

- GV gọi hai HS đọc nội dung trong kí hiệu con ong ở trang 21 SGK để thấy được nguyên nhân gây ra gió trong tự nhiên.

“Trong tự nhiên, dưới sức nóng của Mặt Trời, các phần khác nhau trên đất liền hay giữa đất liền và biển nóng lên không đều nhau. Chính sự nóng lên không đều nhau đó đã làm cho không khí chuyển động và tạo thành gió.”

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Hoạt động 3: Tìm hiểu một số hiện tượng thực tế liên quan đến việc chuyển động của không khí

a. Mục tiêu:  Giải thích được hiện tượng hướng gió thay đổi trong tự nhiên; việc lắp giàn lạnh của máy điều hòa không khí. Nêu được công dụng của gió được sử dụng ở gia định và địa phương em.

b. Cách thức thực hiện:

Nhiệm vụ 1. Trả lời các câu trắc nghiệm

- GV tổ chức cho HS bài tập trắc nghiệm:

Câu 1: Không khí chuyển động tạo ra

A. Hơi nước               B. Bụi

C. Rác thải                 D. Gió

Câu 2: “Chính sự nóng lên … (1)… giữa đất liên và biển đã làm cho không khí … (2)… và tạo thành gió.”

(1) và (2) là

A. (1) đều nhau, (2) chuyển động.

B. (1) không đều nhau, (2) không chuyển động.

C. (1) không đều nhau, (2) chuyển động.

D. (1) đều nhau, (2) không chuyển động.

Câu 3: Trong tự nhiên, nguyên nhân làm không khí chuyển động là gì?

A. Do không khí nóng bốc lên cao, không khí lạnh đến thế chỗ.

B. Do không khí lạnh bốc lên cao, không khí nóng đến thế chỗ.

C. Do không khí lạnh và nóng đan xen nhau.

D. Do không khí lạnh và không khí nóng chuyển động ngược chiều nhau.

Câu 4: Điều hòa không khí trong nhà thường có vị trí ở

A. Dưới sàn nhà.

B. Trên cao.

C. Ngoài ban công.

D. Trên bàn.

Câu 5: Khi ta cầm chong chóng chạy thì chong chóng sẽ quay. Hiện tượng này là do

A. Trong không khí có hơi nước và bụi. Khi ta chạy, hơi nước xung quanh chuyển động tạo ra gió và làm chong chóng quay

B. Không khí có ở xung quanh ta. Khi ta chạy, không khí xung quanh chuyển động tạo ra gió và làm chong chóng quay

C. Trong không khí có hơi nước và bụi. Khi ta chạy, bụi xung quanh chuyển động tạo ra gió và làm chong chóng quay

D. Khi ta chạy sẽ tạo ra gió làm chong chóng quay, khi ta không chạy sẽ không có gió nên chong chóng không quay

- GV mời HS trả lời, cả lớp nhận xét.

- GV nhận xét, tuyên dương HS trả lời đúng.

Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu một số hiện tượng thực tế liên quan đến việc chuyển động của không khí

- HS quan sát hình, suy nghĩ trả lời câu hỏi mở đầu.

- HS xung phong trả lời:

Nhờ gió, gió to giúp diều bay cao.

- HS lắng nghe và suy nghĩ.

- HS theo dõi, ghi bài mới.

- HS chia theo nhóm.

- Các nhóm thực hiện theo yêu cầu.

- Các nhóm thực hiện theo hướng dẫn.

- Các nhóm thực hiện thảo luận theo yêu cầu.

- Đại diện các nhóm xung phong trình bày.

Khi dùng quạt quạt về phía tờ giấy ta thấy tờ giấy chuyển động. Nguyên nhân là do khi dùng quạt để tác động vào không khí thì không khí sẽ chuyển động và tạo thành gió, làm tờ giấy di chuyển. 

- HS lắng nghe, sửa bài.

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS chia theo nhóm.

- Các nhóm thực hiện theo hướng dẫn.

- Các nhóm thực hiện theo yêu cầu.

- HS trả lời:

- Khói hương đi từ trong hộp ra ngoài qua 2 ống.

- Hướng chuyển động của khói hương trong hộp: chuyển động xung quanh trong lòng hộp rồi đi ra ngoài thông qua 2 ống. 

- Vùng xung quanh đĩa sứ đựng những mẩu hương đang bốc khói và cốc nến đang cháy của hộp có không khí nóng.

- Vùng của hộp có không khí lạnh hơn là những vùng xa đĩa sứ đựng những mẩu hương đang bốc khói và cốc nến đang cháy.

- HS lắng nghe, thảo luận nhóm tìm đáp án.

- Đại diện các nhóm xung phong trả lời.

Không khi nóng bốc lên cao, không khí lạnh chuyển đến thế chỗ khi nóng hơn. Chính sự nóng lên không đều nhau giữa các vùng không khi là nguyên nhân làm cho không khi chuyển động.

- HS lắng nghe, sửa bài.

- HS quan sát, xung phong lên bảng trình bày.

- HS chú ý lắng nghe và tiếp thu.

- HS đọc và ghi nhớ.

- HS chú ý lắng nghe.

- HS chọn đáp án: