Soạn văn 10 ngắn nhất bài: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tt)

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học: 

Câu 1: (Trang 20 – SGK) Phân tích các nhân tố giao tiếp thể hiện trong câu ca dao sau:

Đêm trăng thanh anh mới hỏi nàng:

Tre non đủ lá đan sàng nên chăng?

a. Nhân vật giao tiếp ở đây là những người thế nào?

b. Hoạt động giao tiếp này diễn ra vào thời điểm nào? Thời điểm đó thích hợp với những cuộc trò chuyện như thế nào

c. Nhân vật anh nói về điều gì? Nhằm mục đích gì?

d. Cách nói của “anh” có phù hợp với nội dung và mục đích giao tiếp?

Câu 2: (Trang 20 – SGK) Đọc đoạn đối thoại (giữa một em nhỏ - A Cổ - với một ông già) và trả lời câu hỏi

A Cổ sung sướng chào:

- Cháu chào ông ạ!

Ông vui vẻ nói:

- A Cổ hả? Lớn tướng rồi nhỉ? Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không?

- Thưa ông, có ạ!

(Bùi Nguyễn Khiết)

a. Trong cuộc giao tiếp trên, các nhân vật đã thực hiện bằng ngôn ngữ những hành động nói cụ thể nào ? Nhằm mục đích gì ?

b. Cả ba câu trong lời nói của ông già đều có hình thức của câu hỏi, nhưng có phải các câu đều dùng để hỏi hay không, hay để thực hiện những mục đích giao tiếp khác? Nêu mục đích giao tiếp của mỗi câu.

c. Lời nó của các nhân vật bộc lộ tình cảm, thái độ và quan hệ trong giao tiếp như thế nào ?

Câu 3: (Trang 21 – SGK) Đọc bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương và trả lời câu hỏi.

Thân em vừa trắng lại vừa tròn,

Bảy nổi ba chìm với nước non.

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son

a. Khi làm bài thơ này, Hồ Xuân Hương đã “giao tiếp’’ với người đọc về vấn đề gì ? Nhằm mục đích gì ? Bằng các phương tiện từ ngữ, hình ảnh như thế nào ?

b. Người đọc căn cứ vào đâu để lĩnh hội bài thơ ? 

Câu 4: (Trang 21 – SGK) Hãy viết một thông báo ngắn cho các bạn học sinh toàn trường biết về hoạt động làm sạch môi trường nhân Ngày Môi trường thế giới.

Câu 5: (Trang 21 - SGK)

Viết thư là một hoạt động giao tiếp. Khi viết thư, dù ý thức rõ hay không, người viết vẫn cần chú ý đến các nhân tố giao tiếp sau đây:

a. Thư viết cho ai, người viết có quan hệ như thế nào với người nhận?

b. Hoàn cảnh cụ thể của người viết và người nhận thư khi đó như thế nào?

c. Thư viết về vấn đề gi?

d. Thư viết để làm gì

e. Nên viết như thế nào?

Anh (chị) hãy phân tích những điều nói trên qua bức thư Bác Hồ gửi học sinh cả nước nhân ngày khai giảng năm học đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tháng 9 năm 1945 dưới đây:

Các em học sinh, 

Ngày hôm nay là ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tôi đã tưởng tượng thấy trước mắt cái cảnh nhộn nhịp, tưng bừng của ngày tựu trường ở khắp các nơi. Các em hết thảy đều vui vẻ vì sau mấy tháng giời nghỉ học, sau mấy tháng giời nghỉ học, sau bao nhiêu chuyển biến khác thường, các em lại được gặp thầy, gặp bạn. Nhưng sung sướng hơn nữa, từ giờ phú này trở đi, các em bắt đầu được nhận một nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam. Các em được hưởng sự may mắn đó là nhờ sự hi sinh của biết bao đồng bào các em. Vậy các em nghĩ sao?

Trong năm học tới đây, các em hãy cố gắng, siêng năng học tập, ngoan ngoãn, nghe thầy, yêu bạn. Sai 80 năm giời nô lệ làm cho nước nhà bị yếu hèn, ngày nay chúng ta cần phải xây dựng lại cơ đồ mà tổ tiên đã để lại cho chúng ta, làm sao cho chúng ta theo kịp các nước khác trên toàn cầu. Trong công cuộc kiến thiết đó, nước nhà trông mong chờ đợi  ở các em rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm chấu được hay không chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em. Ngày hôm nay, nhân buổi tựu trường của các em, tôi chỉ biết chúc các em một năm đầy vui vẻ và đầy kết quả học tập.

Chào các em thân yêu. 

                                                            Hồ Chí Minh

II. Soạn bài siêu ngắn: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tt)

Câu 1:

a. Nhân vật giao tiếp ở đây là những người nam, nữ thanh niên. 

b. Hoạt động giao tiếp này diễn ra vào một đêm trăng thanh. Khung cảnh này rất thích hợp để trao đổi tâm tình, những câu chuyện riêng tư

c. Nhân vật anh nói về chuyện “Tre non đủ lá’’ và đặt vấn đề “nên chăng’’ tính chuyện “đan sàng’’. Cách nói này tế nhị để chàng trai  ướm hỏi  cô gái. Có ý kiến cho rằng Chàng trai vì tình cảm của hai người đã trưởng thành, đã sâu đậm nên tính chuyện hôn nhân.

d. Chuyện “tre non đủ lá” và chuyện “đan sàng” cũng giống như chuyện “trai lớn dựng vợ, gái lớn gả chồng”, vì thế cách nói của chàng trai phù hợp với nội dung và mục đích của cuộc giao tiếp.

Câu 2: a. Các nhân vật đã thực hiện bằng ngôn ngữ những hành động :

• Hành động chào (Cháu chào ông ạ !)
• Hành động chào đáp (A Cổ hả ?)
• Hành động khen (Lớn tướng rồi nhỉ ?)
• Hành động hỏi (Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không ?)
• Hành động  trả lời (Thưa ông, có ạ !).

b. Văn bản có ba câu đều viết ở dạng câu hỏi nhưng:

• Câu (Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không ?)  là thực sự để hỏi và A Cổ đã trả lời câu hỏi này.
• Câu “A Cổ hả ?’’ mang hình thức là câu hỏi nhưng thực chất là chỉ câu chào đáp
• Câu “Lớn tướng rồi nhỉ ?’’ là một lời khen, do đó A Cổ không trả lời.

c. Lời nói của nhân vật đã chứng tỏ có mối quan hệ khá thân thiết với nhau:

•  Lời A Cổ đối với ông thể hiện sự kính trọng (Thưa ông, ạ).
•  Lời của ông già thể hiện thái độ yêu quý, trìu mến của ông đối với cháu (hả, nhỉ).

Câu 3: 

a. Hồ Xuân Hương đã “giao tiếp’’ với người đọc về vấn đề: thân phận người phụ nữ trong cuộc sống, khẳng định vẻ đẹp hình thể cũng như phẩm giá, nhân cách tốt đẹp của người phụ nữ.

Biện pháp nghệ thuật: ẩn dụ, dùng hình tượng chiếc bánh trôi nước để nói lên điều đó.

b. Người đọc căn cứ vào chính  thân phận và cuộc đời của tác giả Hồ Xuân Hương, một người tài hoa nhưng lận đận đường tình duyên và căn cứ vào các từ ngữ, hình ảnh : “trắng’’, “tròn’’ (chỉ vẻ đẹp), “bảy nổi ba chìm’’ (chỉ thân phận lận đận), “tấm lòng son’’ (phẩm chất bên trong) để lĩnh hội bài thơ.

Câu 4: Viết một thông báo ngắn 

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

THÔNG BÁO

(Về việc tổng vệ sinh toàn trường)

Để kỉ niệm Ngày Môi trường thế giới 5/6, Đoàn trường THPT ..... tổ chức phát động buổi tổng vệ sinh toàn trường nhằm gìn giữ môi trường xanh – sạch – đẹp.

- Nội dung công việc: Làm cỏ, phát quang bụi rậm, thu dọn rác thải, chăm sóc cây xanh trong khuôn viên nhà trường.

- Thời gian tiến hành: từ 7 giờ sáng ... ngày ... tháng ... năm ...

- Đối tượng tham gia: toàn thể học sinh các khối 10,11,12.

- Kế hoạch cụ thể: Các chi đoàn nhận phân công công việc và dụng cụ lao lao động cụ thể tại văn phòng Đoàn trường.

Nhà trường đề nghị toàn thể học sinh có mặt đúng giờ và đông đủ, tham gia lao động tích cực để phong trào được thành công tốt đẹp.

..., ngày ... tháng ... năm ...

 Bam giám hiệu  

Câu 5:

a. Nhân vật giao tiếp

- Bác Hồ, với tư cách là Chủ tịch nước, viết thư gửi cho học sinh toàn quốc – những chủ nhân tương lai của nước Việt Nam độc lập.

b. Hoàn cảnh giao tiếp

- Ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam độc lập.

c. Nội dung giao tiếp

• Đầu thư Bác đã nhắc đến niềm vui của học sinh vì được hưởng nền độc lập, tự do và được "nhận nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam".
• Nhiệm vụ, trách nhiệm của mỗi học sinh đối với đất nước.
• Cuối thư là lời chúc tốt đẹp của Bác Hồ gửi tới học sinh cả nước.

d. Mục đích giao tiếp

• Chúc mừng học sinh, nhân ngày khai trường đầu tiên của đất nước Việt Nam độc lập, nhắc nhở học sinh về nhiệm vụ và trách nhiệm đối với đất nước.

e. Ngôn ngữ giao tiếp

Thư viết với lời lẽ chân tình, gần gũi, thể hiện tình cảm yêu mến và tin tưởng của Bác Hồ với các em học sinh. Đồng thời nghiêm túc xác định nhiệm vụ, trách nhiệm của học sinh đối với đất nước trong tương lai.

III. Soạn bài ngắn nhất: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tt)

Câu 1:

a. Nhân vật giao tiếp: những người nam, nữ thanh niên. 

b. Hoạt động giao tiếp này diễn ra: một đêm trăng thanh. 

=> Khung cảnh này rất thích hợp để trao đổi tâm tình

c. Nhân vật anh nói về chuyện “Tre non đủ lá’’ và đặt vấn đề “nên chăng’’ tính chuyện “đan sàng’’. 

=> Cách nói này tế nhị để ướm hỏi  cô gái. (Chàng trai vì tình cảm của hai người đã trưởng thành, đã sâu đậm nên tính chuyện hôn nhân.)

d. Cách nói của chàng trai phù hợp với nội dung và mục đích của cuộc giao tiếp.

Câu 2: 

a. Các nhân vật đã thực hiện bằng ngôn ngữ những hành động : chào,  chào đáp, khen, hỏi, trả lời.

b. 3 câu đều viết ở dạng câu hỏi nhưng:

- “Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không ?” => là thực sự để hỏi và A Cổ đã trả lời câu hỏi này.

- “A Cổ hả ?’’ => hình thức là câu hỏi nhưng thực chất là chỉ câu chào đáp

- “Lớn tướng rồi nhỉ ?’’ =>  lời khen, do đó A Cổ không trả lời.

c. Lời nói của nhân vật đã chứng tỏ có mối quan hệ khá thân thiết với nhau: Lời A Cổ đối với ông thể hiện sự kính trọng (Thưa ông, ạ). Lời của ông già thể hiện thái độ yêu quý, trìu mến của ông đối với cháu (hả, nhỉ).

Câu 3: 

a. Vấn đề: thân phận người phụ nữ trong cuộc sống, khẳng định vẻ đẹp hình thể cũng như phẩm giá, nhân cách tốt đẹp của người phụ nữ.

Biện pháp: ẩn dụ, dùng hình tượng chiếc bánh trôi nước để nói lên điều đó.

b. Căn cứ vào chính  thân phận và cuộc đời của tác giả Hồ Xuân Hương (một người tài hoa nhưng lận đận đường tình duyên), và các từ ngữ, hình ảnh : “trắng’’, “tròn”, “bảy nổi ba chìm”, “tấm lòng son’’ để lĩnh hội bài thơ.

Câu 4: Viết một thông báo ngắn 

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

THÔNG BÁO

(Về việc tổng vệ sinh toàn trường)

Để kỉ niệm Ngày Môi trường thế giới 5/6, Đoàn trường THPT ..... tổ chức phát động buổi tổng vệ sinh toàn trường nhằm gìn giữ môi trường xanh – sạch – đẹp.

- Nội dung công việc: Làm cỏ, phát quang bụi rậm, thu dọn rác thải, chăm sóc cây xanh trong khuôn viên nhà trường.

- Thời gian tiến hành: từ 7 giờ sáng ... ngày ... tháng ... năm ...

- Đối tượng tham gia: toàn thể học sinh các khối 10,11,12.

- Kế hoạch cụ thể: Các chi đoàn nhận phân công công việc và dụng cụ lao lao động cụ thể tại văn phòng Đoàn trường.

Nhà trường đề nghị toàn thể học sinh có mặt đúng giờ và đông đủ, tham gia lao động tích cực để phong trào được thành công tốt đẹp.

..., ngày ... tháng ... năm ...

 Bam giám hiệu  

Câu 5:

a. Nhân vật giao tiếp: Bác Hồ (tư cách là Chủ tịch nước) , viết thư gửi cho học sinh toàn quốc (những chủ nhân tương lai của nước Việt Nam độc lập.)

b. Hoàn cảnh giao tiếp: Ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam độc lập.

c. Nội dung giao tiếp

- Đầu thư => nhắc đến niềm vui của học sinh vì được hưởng nền độc lập, tự do và được "nhận nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam".

- Nhiệm vụ, trách nhiệm của mỗi học sinh đối với đất nước.

- Cuối thư =>lời chúc tốt đẹp của Bác Hồ gửi tới học sinh cả nước.

d. Mục đích giao tiếp: Chúc mừng học sinh, nhân ngày khai trường đầu tiên của đất nước Việt Nam độc lập, nhắc nhở nhiệm vụ, trách nhiệm đối với đất nước.

e. Ngôn ngữ giao tiếp:  lời lẽ chân tình, gần gũi, thể hiện tình cảm yêu mến và tin tưởng của Bác Hồ với các em học sinh, nghiêm túc xác định nhiệm vụ, trách nhiệm của học sinh đối với đất nước trong tương lai.

IV. Soạn bài cực ngắn: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tt)

Câu 1:

a. Nhân vật : những nam, nữ thanh niên. 

b. Diễn ra: một đêm trăng thanh (thích hợp để trao đổi tâm tình)

c. Nói về chuyện =>  “Tre non đủ lá’’ và đặt vấn đề “nên chăng’’ tính chuyện “đan sàng’’.  => ướm hỏi  cô gái. 

d. Phù hợp với nội dung và mục đích của cuộc giao tiếp.

Câu 2: 

a. Ngôn ngữ hành động : chào,  chào đáp, khen, hỏi, trả lời.

b. 3 câu đều viết ở dạng câu hỏi nhưng:

1. “Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không ?” => là thực sự để hỏi và A Cổ đã trả lời câu hỏi này.

2. “A Cổ hả ?’’ => hình thức là câu hỏi nhưng thực chất là chỉ câu chào đáp

3. “Lớn tướng rồi nhỉ ?’’ =>  lời khen, do đó A Cổ không trả lời.

c. Lời nói của nhân vật đã chứng tỏ có mối quan hệ khá thân thiết với nhau:  A Cổ với ông thể hiện sự kính trọng, lời của ông già thể hiện thái độ yêu quý, trìu mến của ông đối với cháu.

Câu 3: 

a. Vấn đề: thân phận người phụ nữ trong cuộc sống, vẻ đẹp hình thể cũng như phẩm giá, nhân cách tốt đẹp của người phụ nữ ( ẩn dụ, dùng hình tượng chiếc bánh trôi nước để nói lên điều đó.)

b. Căn cứ vào chính  thân phận và cuộc đời của tác giả Hồ Xuân Hương => một người tài hoa nhưng lận đận đường tình duyên, các từ ngữ, hình ảnh : “trắng’’, “tròn”, “bảy nổi ba chìm”, “tấm lòng son’’  => lĩnh hội bài thơ.

Câu 4: Viết một thông báo ngắn 

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

THÔNG BÁO

(Về việc tổng vệ sinh toàn trường)

Để kỉ niệm Ngày Môi trường thế giới 5/6, Đoàn trường THPT ..... tổ chức phát động buổi tổng vệ sinh toàn trường nhằm gìn giữ môi trường xanh – sạch – đẹp.

- Nội dung công việc: Làm cỏ, phát quang bụi rậm, thu dọn rác thải, chăm sóc cây xanh trong khuôn viên nhà trường.

- Thời gian tiến hành: từ 7 giờ sáng ... ngày ... tháng ... năm ...

- Đối tượng tham gia: toàn thể học sinh các khối 10,11,12.

- Kế hoạch cụ thể: Các chi đoàn nhận phân công công việc và dụng cụ lao lao động cụ thể tại văn phòng Đoàn trường.

Nhà trường đề nghị toàn thể học sinh có mặt đúng giờ và đông đủ, tham gia lao động tích cực để phong trào được thành công tốt đẹp.

..., ngày ... tháng ... năm ...

 Bam giám hiệu  

Câu 5:

a. Nhân vật : Bác Hồ - tư cách Chủ tịch nước, học sinh toàn quốc - những chủ nhân tương lai của nước Việt Nam độc lập.

b. Hoàn cảnh: Ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam độc lập.

c. Nội dung giao tiếp

1. Đầu thư nhắc đến niềm vui của học sinh => được hưởng nền độc lập, tự do và được "nhận nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam".

2. Nhiệm vụ, trách nhiệm của mỗi học sinh đối với đất nước.

3. Cuối thư lời chúc tốt đẹp của Bác Hồ gửi tới học sinh cả nước.

d. Mục đích giao tiếp: Chúc mừng học sinh, nhân ngày khai trường, nhắc nhở nhiệm vụ, trách nhiệm đối với đất nước.

e. Ngôn ngữ giao tiếp:  lời lẽ chân tình, gần gũi, thể hiện tình cảm yêu mến và tin tưởng của Bác Hồ với các em học sinh.