Soạn văn 9 ngắn nhất bài: Con cò

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học

Câu 1: Bài thơ phát triển từ một hình tượng bao trùm là hình tượng con cò trong những câu hát ru. Qua hình tượng con cò, tác giả nhằm nói về điều gì?

Câu 2: Bài thơ được tác giả chia làm ba đoạn. Nội dung chính của mỗi đoạn là gì? Ý nghĩa biểu tượng của hình tượng con cò được bổ sung biến đổi như thé nào qua các đoạn thơ?

Câu 3: Trong đoạn đầu của bài thơ, những câu ca dao nào được sử dụng? Nhận xét về cách vận dụng

Câu 4: Ở bài thơ này có những câu thơ mang tính khái quát. Ví dụ:

"Con dù lớn vẫn là con của mẹ

Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con."

"Một con cò thôi

Con cò mẹ hát

Cũng là cuộc đời

Vỗ cánh qua nôi"

Em hiểu nhưu thế nào về những vần thơ trện?

Câu 5: Nhận xét về thể thơ, nhịp điệu, giọng điệu của bài thơ.Các yếu tố qqys có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện tư tưởng tình cảm, cảm xúc của bài thơ?

Luyện tập

Câu 1: Đọc lại bài " Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" của Nguyễn Khoa Điềm ( Ngữ văn 9 tập 1, bài 12). Đối chiếu với bài con cò và chỉ ra cách vận dụng lời ru ở mỗi bài.

Phần tham khảo mở rộng

Câu 1: Giá trị nội dung và nghệ thuật bài thơ Con cò

Câu 2: Suy nghĩ của em về ý nghĩa của tình mẹ trong cuộc sống mỗi người

II. Soạn bài siêu ngắn: Con cò

Câu 1: Hình ảnh con cò 

  Hình ảnh con cò bay lả bay la trên những ruộng lúa bao la: hình ảnh người nông dân, người phụ nữ trong cuộc sống nhiều vất vả, nhọc nhằn nhưng luôn thể hiện được những đức tính tốt đẹp và niềm vui sống.

  Hình ảnh con cò hiện lên trong lời ru: mang đến sự nhẹ nhàng, ngọt ngào của âm điệu lời ru qua đó thể hiện tình yêu và sựu che chở của người mẹ dành cho con cái.

Câu 2: Đoạn thơ chia làm ba phần

  Phần 1: hình ảnh con cò qua những lời ru bắt đầu đến với tuổi ấu thơ.

  Phần 2: hình ảnh con cò đi vào tiềm thức của tuổi thơ, trở nên gần gũi và sẽ theo con người đi suốt cuộc đời.

  Phần 3: từ hình ảnh con cò, nhà thơ suy ngẫm và triết lý về ý nghĩa của lời ru và tình mẹ đối với cuộc đời mỗi con người.

Ý nghĩa biểu trưng của con cò có sự phát triển:

  Con cò trong lời ru (phần 1) biến thành con cò mang tình cảm của mẹ mãi dõi theo bước chân con (phần 2) 

  Con cò trở thành biểu tượng cho lời ru, cho lòng mẹ theo con suốt đời (phần 3).

Câu 3: Những câu ca dao được sử dụng trong bài là:

Con cò bay lả bay la

Bay từ cổng phủ, bay ra cánh đồng"

"Con cò bay lả bay la

Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng"

"Con cò mày đi ăn đêm

Đậu phải cành mềm, lộn cổ xuống ao

Ông ơi ông vớt tôi nao

Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng

Có xáo thì xáo nước trong

Đừng xáo nước đục, đau lòng cò con."

Nhận xét cách vận dụng:

• Trong hai bài ca dao trước: hình ảnh con cò gợi tả không gian và khung cảnh quen thuộc, nhịp điệu nhẹ nhàng, thong thả của cuộc sống thời xưa.
• Trong bài ca dao này: hình ảnh con cò lại tượng trưng cho những con người, nhất là người phụ nữ đang nhọc nhằn, vất vả để kiếm sống nuôi con.

Câu 4: Ý nghĩa những vần thơ:

  Hình ảnh cánh cò là hình ảnh tượn trưng cho mỗi câu thơ nhưng qua đó ẩn chứa là một tình yêu thương con bao la của người mẹ

  Hình ảnh con cò vất vả kiếm mồi gợi lên lòng mẹ bất chấp thời gian, không gian, không quản vất vả, nguyện hi sinh hết mình vì con cái.

  Cánh cò vỗ qua nôi như dáng mẹ đang nghiêng xuống chở che, đang nói với con những lời tha thiết của lòng mẹ. 

  Từng vần thơ là nỗi niềm tình cảm, là những vất vả hi sinh, tình yêu thương bao bọc che chở của người mẹ dành cho con.

Câu 5: Nhận xét về thể thơ và nhịp điệu

  Về thể thơ: sử dụng thể thơ tự do, bắt đầu bằng những câu thơ ngắn, có cấu trúc giống nhau, nhiều chỗ lặp âm điệu lời ru. giọng suy ngẫm, triết lý.

  Về nhịp điệu, giọng điệu:giai điệu đều đều, êm ái giọng điệu suy ngẫm, triết lý  làm cho việc thể hiện cảm xúc đa dạng, nhất quán và sáng tạo.

Luyện tập

Câu 1: Giống nhau: Cả hai bài đều mượn hình ảnh lời hát ru để thể hiện tình mẹ bao la, vất vả, tần tảo hi sinh vì con cái

Khác nhau:

  "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" là khúc hát ru của bà mẹ tà ôi. Tình thương con của người mẹ Tà Ôi gắn liền với tình yêu bộ đôi, yêu làng, yêu đất nước.

  "Con cò" là khúc hát ru mượn hình ảnh con cò để gợi đến sự tần tảo sớm khuya, tình yêu thương, sự hi sinh âm thầm của người mẹ dành cho con cái.

Phần tham khảo mở rộng

Câu 1: Giá trị nội dung và nghệ thuật bài:

Giá trị nội dung: Thông qua việc khai thác hình tượng con cò trong những câu hát ru để ngợi ca tình yêu thương của mẹ và ý nghĩa của lời ru trong cuộc đời của mỗi con người.

Giá trị nghệ thuật:

• Bài thơ đậm đà chất liệu dân ca, có thể thơ tự do cảm xúc được thể hiện linh hoạt
• Hình ảnh con cò gợi nhớ đến những hình ảnh rất quen thuộc của ca dao
• Bài thơ có những hình ảnh mang ý nghĩa đúc kết sâu sắc và có tính triết lí, tạo nên chiều sâu cảm xúc thơ

Câu 2: Suy nghĩ của em về ý nghĩa của tình mẹ trong cuộc sống mỗi người

Bài viết tham khảo

Đối với tôi, hạnh phúc là khi còn có mẹ ở bên. Tình mẹ, chắc có lẽ trong tâm thức mỗi con người đều cảm nhận được. Mẹ là người luôn bên cạnh che chở, dìu dắt cho ta qua bao ngày tháng gian nan, cực khổ. Đôi bàn tay hao gầy vì sương gió nhẹ nhàng đưa nôi và tiếng hát ngọt ngào của mẹ đưa ta vào những giấc ngủ bình yên. Lời hát ru ấy như chứa đựng bao tâm tình mẹ gửi gắm, mong con lớn khôn, mong con trở thành người có ích cho xã hội.  Cho dù bất cứ nơi đâu, bất cứ hoàn cảnh nào, mẹ vẫn dang rộng vòng tay yêu thương, vẫn là bến bờ, là điểm tựa cho con bởi:” con dù lớn vẫn là con của mẹ”. Dù vất vả đến đâu, mẹ cũng âm thầm chịu đựng, chỉ mong sao con khôn lớn trưởng thành. Sự hi sinh cao cả của những người mẹ đã khiến bao trái tim không khỏi rung cảm và xúc động. Chúng ta cần yêu thương mẹ nhiều hơn, chăm ngoan học hành để khỏi phụ lòng mong mỏi của mẹ và đền đáp công ơn trời bể mẹ đã dành cho ta trong suốt cuộc đời này. Hãy mang đến những điều hạnh phúc nhất, tốt đẹp nhất cho người đã sinh ra ta, nuôi ta lớn khôn thành người.

III. Soạn bài ngắn nhất: Con cò

Câu 1: Bài thơ phát triển từ một hình tượng bao trùm là hình tượng con cò xuất hiện trong những câu hát ru. Hình ảnh con cò bay lả bay la trên những ruộng lúa bao la (người nông dân, người phụ nữ trong cuộc sống nhiều vất vả, nhọc nhằn nhưng luôn thể hiện được những đức tính tốt đẹp và niềm vui sống); Hình ảnh con cò hiện lên trong lời ru mang đến sự nhẹ nhàng, ngọt ngào của âm điệu lời ruthể hiện tình yêu và sựu che chở của người mẹ dành cho con cái.

Câu 2: Đoạn thơ chia làm ba phần với nội dung lần lượt như sau:

•   Hình ảnh con cò qua những lời ru bắt đầu đến với tuổi ấu thơ (phần 1) -> hình ảnh con cò đi vào tiềm thức của tuổi thơ (phần 2) -> từ hình ảnh con cò, nhà thơ suy ngẫm và triết lý về ý nghĩa của lời ru và tình mẹ đối với cuộc đời mỗi con người (phần 3)

Ý nghĩa biểu trưng của con cò có sự phát triển: Con cò trong lời ru (phần 1) biến thành con cò mang tình cảm của mẹ mãi dõi theo bước chân con (phần 2) và trở thành biểu tượng cho lời ru, cho lòng mẹ theo con suốt đời (phần 3).

Câu 3: Những câu ca dao được sử dụng trong bài:

1. "Con cò bay lả bay la/ Bay từ cổng phủ, bay ra cánh đồng"

2. "Con cò bay lả bay la/ Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng"

3. "Con cò mày đi ăn đêm/ Đậu phải cành mềm, lộn cổ xuống ao

     Ông ơi ông vớt tôi nao/ Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng

     Có xáo thì xáo nước trong/Đừng xáo nước đục, đau lòng cò con.”

=> Trong hai bài ca dao trước, hình ảnh con cò gợi tả không gian và khung cảnh quen thuộc của cuộc sống thời xưa. Thế nhưng trong bài ca dao này, hình ảnh con cò lại tượng trưng cho người phụ nữ đang nhọc nhằn, vất vả để kiếm sống nuôi con, thể hiện một tình yêu thương, tận tụy, hi sinh hết mình vì con.

Câu 4: Từng vần thơ trên cho ta thấy được tình yêu thương con bao la của người mẹ, mẹ bất chấp thời gian, không gian, không quản vất vả, nguyện hi sinh hết mình vì con cái, sự chở che của người mẹ. => Từng vần thơ là nỗi niềm tình cảm, là những vất vả hi sinh, tình yêu thương bao bọc che chở của người mẹ dành cho con.

Câu 5: Trong bài sử dụng thể thơ tự do, bắt đầu bằng những câu thơ ngắn, có cấu trúc giống nhau, nhiều chỗ lặp âm điệu lời ru và điệu:giai điệu đều đều, êm ái giọng điệu suy ngẫm, triết lý làm cho việc thể hiện cảm xúc đa dạng, nhất quán và sáng tạo.

Luyện tập

Câu 1: Bài "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" và “Con cò” đều mượn hình ảnh lời hát ru để thể hiện tình mẹ bao la, vất vả, tần tảo hi sinh vì con cái. "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" là khúc hát ru của bà mẹ tà ôi (tình thương con gắn liền với tình yêu bộ đôi, yêu làng, yêu đất nước), "Con cò" là khúc hát ru mượn hình ảnh con cò để gợi đến sự tần tảo sớm khuya (sự hi sinh âm thầm của người mẹ dành cho con cái)

Phần tham khảo mở rộng

Câu 1: Nội dung của bài:  ngợi ca tình yêu thương của mẹ và ý nghĩa của lời ru trong cuộc đời của mỗi con người. Thông qua nghệ thuật:

  Chất liệu dân ca => thể thơ tự do nên cảm xúc được thể hiện linh hoạt

  Hình ảnh con cò => hình ảnh rất quen thuộc của ca dao, giai điệu lời ru ngọt ngào

  Hình ảnh mang ý nghĩa đúc kết sâu sắc và có tính triết lí => tạo nên chiều sâu cảm xúc thơ

Câu 2: Suy nghĩ của em về ý nghĩa của tình mẹ trong cuộc sống mỗi người

Bài viết tham khảo

Tình mẹ - hai tiếng thiêng liêng và cao cả biết chừng nào. Với mỗi người, hạnh phúc là khi còn có mẹ ở bên. Từ hình hài bé nhỏ, mẹ đã nâng niu, nuôi dưỡng và chở che cho ta qua bao ngày tháng gian nan, cực khổ. Đôi bàn tay hao gầy vì sương gió nhẹ nhàng đưa nôi và tiếng hát ngọt ngào của mẹ đưa ta vào những giấc ngủ bình yên. Lời hát ru ấy như chứa đựng bao tâm tình mẹ gửi gắm, mong con lớn khôn, mong con trở thành người có ích cho xã hội.  Dù vất vả đến đâu, mẹ cũng âm thầm chịu đựng, chỉ mong sao con khôn lớn trưởng thành. Chẳng phải ngẫu nhiên mà dân gian đã lựa chọn hình ảnh “con cò” trong những câu hát khi nói về mẹ: chịu thương chịu khó, nhẫn nại, tần tảo sớm hôm, yeu thương con và sẵn sàng hi sinh tất cả vì con. Chắc hẳn mọi người chưa thể quên hình ảnh người mẹ, chị biết căn bệnh ung thư quái ác đang hành hạ mình nhưng từ chối chữa bệnh để sinh con. Và rồi, sau ca sinh ấy, chị đã ra đi mãi mãi, đổi lại cho con cuộc sống bình yên. Sự hi sinh cao cả của những người mẹ đã khiến bao trái tim không khỏi rung cảm và xúc động. Vì lẽ đó, chúng ta cần yêu thương mẹ nhiều hơn, chăm ngoan học hành để khỏi phụ lòng mong mỏi của mẹ và đền đáp công ơn trời bể mẹ đã dành cho ta trong suốt cuộc đời này.

IV. Soạn bài cực ngắn: Con cò

Câu 1: Hình tượng bao trùm là hình tượng con cò trong những câu hát ru, qua đó tác giả muốn nói:

  Người nông dân, người phụ nữ trong cuộc sống nhiều vất vả nhưng luôn thể hiện được những đức tính tốt đẹp và niềm vui sống. => con cò bay lả bay la trên những ruộng lúa bao la

  Tình yêu và sự che chở của người mẹ dành cho con cái => con cò hiện lên trong lời ru

Câu 2: Hình ảnh con cò được biến đổi xuyên suốt qua 3 phần:

1. hình ảnh con cò qua những lời ru bắt đầu đến với tuổi ấu thơ 

2. hình ảnh con cò trở nên gần gũi -> Con cò trong lời ru (phần 1) biến thành con cò mang tình cảm của mẹ mãi dõi theo bước chân con

3. từ hình ảnh con cò gợi tình mẹ đối với cuộc đời mỗi con người -> trở thành biểu tượng cho lời ru, cho lòng mẹ theo con suốt đời

Câu 3: Các câu ca dao sử dụng trong bài:

"Con cò bay lả bay la

Bay từ cổng phủ, bay ra cánh đồng"

"Con cò bay lả bay la

Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng"

=> hình ảnh con cò gợi tả không gian và khung cảnh quen thuộc, nhịp điệu nhẹ nhàng, thong thả của cuộc sống thời xưa.

"Con cò mày đi ăn đêm

Đậu phải cành mềm, lộn cổ xuống ao

Ông ơi ông vớt tôi nao

Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng

Có xáo thì xáo nước trong

Đừng xáo nước đục, đau lòng cò con."

=> hình ảnh con cò lại tượng trưng cho những con người nhất là người phụ vất vả tận tụy, hi sinh hết mình vì con. 

Câu 4: Từng vần thơ là nỗi niềm tình cảm, là những vất vả hi sinh, tình yêu thương bao bọc che chở của người mẹ dành cho con.

• Hình ảnh cánh cò => tình yêu thương con bao la của người mẹ
• Hình ảnh con cò vất vả kiếm mồi => lòng mẹ bất chấp thời gian, không gian, không quản vất vả, nguyện hi sinh hết mình vì con cái

Câu 5: Nghệ thuật về thể thơ, nhịp điệu, giọng điệu của bài như sau:

• Thể thơ => thể thơ tự do (bắt đầu bằng những câu thơ ngắn, cấu trúc giống nhau, nhiều chỗ lặp âm điệu)
• Giọng thơ => suy ngẫm, triết lý
• Nhịp điệu => giai điệu đều đều, êm ái

Luyện tập

Câu 1: Đối chiếu bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹvới bài con cò:

  Có sự giống nhau là cả hai bài đều mượn hình ảnh lời hát ru để thể hiện tình mẹ bao la, vất vả, tần tảo hi sinh vì con cái.

Thế nhưng cách vận dụng khác nhau: 

• "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" => Tình thương con của người mẹ Tà Ôi gắn liền với tình yêu bộ đôi, yêu làng, yêu đất nước
• "Con cò" =>  Lời ru và hình ảnh mẹ đan xem hòa quyện vào nhau là tình yêu thương, sự hi sinh âm thầm của người mẹ dành cho con cái

Phần tham khảo mở rộng

Câu 1: Với nội dung ngợi ca tình yêu thương của mẹ và ý nghĩa của lời ru trong cuộc đời của mỗi con người. Tác giả đã khắc họa bài thơ bằng chất liệu dân ca, có thể thơ tự do, hình ảnh con cò gợi nhớ đến những hình ảnh rất quen thuộc của ca dao và bài thơ có những hình ảnh mang ý nghĩa đúc kết sâu sắc và có tính triết lí, tạo nên chiều sâu cảm xúc thơ.

Câu 2: Suy nghĩ của em về ý nghĩa của tình mẹ trong cuộc sống mỗi người

Bài viết tham khảo

Có biết bao nhiêu thứ tình cảm trên đời, nhưng có tình nào bao la, sâu sắc và vô tận như tình mẹ dành cho con. Đối với mẹ thì bao giờ con cũng bé bỏng, mẹ phải dõi theo từng bước con đi, sẵn sàng hi sinh cả cuộc đời cho con. Còn con, dù có thể thành công hay thất bại, dù có thể thành vĩ nhân,thành anh hùng hay chỉ là một người bình thường thì con vẫn luôn cần có mẹ nâng đỡ, yêu thương, che chở. Chẳng phải ngẫu nhiên mà dân gian đã lựa chọn hình ảnh “con cò” trong những câu hát khi nói về mẹ: chịu thương chịu khó, nhẫn nại, tần tảo sớm hôm, yeu thương con và sẵn sàng hi sinh tất cả vì con. Cánh cò và tuổi thơ, cánh cò và cuộc đời con người, cánh cò và tình mẹ, rõ ràng đến đây đã có sự quyện hòa, quấn quýt khó phân biệt. Cái sắc trắng phau phau của cánh cò, cái dịu dàng, êm ả của cánh cò bay lả, bay la cứ như thế dập dìu,gắn kết đi cùng con người trên mỗi bước đường lớn khôn trưởng thành. Tình mẹ - hai tiếng thiêng liêng và cao cả biết chừng nào. Thật hạnh phúc khi ta còn có mẹ ở bên, vì vậy hãy luôn luôn làm cho mẹ vui, đừng để người mẹ hôm nào cũng lo lắng cho ta phải bận tâm.