Bài soạn lớp 6: Con rồng cháu tiên

[toc:ul]

Tìm hiểu chung tác phẩm

• Thể loại: Truyền thuyết
• Có các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ.
• Có yếu tố tưởng tượng kì ảo
• Thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với nhân vật và sự kiện lịch sử.
• Bố cục văn bản: 3 phần
• Phần 1: Từ đầu tới “Long Trang” => giới thiệu về Lạc Long Quân và Âu Cơ cùng với việc kết duyên kì lạ.
• Phần 2:  Tiếp đó đến “lên đường”=>Việc sinh nở của Âu Cơ, Lạc Long Quân và Âu Cơ chia con.
• Phần 3: Phần còn lại =>giải thích nguồn gốc con cháu rồng tiên.
• Tóm tắt tác phẩm:

Truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên  kể về miền đất Lạc Việt có một vị thần thuộc nòi Rồng, tên là Lạc Long Quân. Trong một lần lên cạn giúp dân diệt trừ yêu quái, Lạc Long Quân đã gặp và kết duyên cùng nàng Âu Cơ vốn thuộc dòng họ Thần Nông, sống ở vùng núi cao phương Bắc. Sau đó Âu Cơ có mang và đẻ ra cái bọc một trăm trứng; nở ra một trăm người con.

Vì Lạc Long Quân không quen sống trên cạn nên hai người đã chia nhau mỗi người mang năm mươi người con, người lên rừng, kẻ xuống biển. Người con trưởng theo Âu Cơ được tôn lên làm vua, xưng là Hùng Vương, đóng đô ở đất Phong Châu, đặt tên nước là Văn Lang. Khi vua cha chết thì truyền ngôi cho con trưởng, từ đó về sau cứ cha truyền con nối đến mười tám đời, đều lấy hiệu là Hùng Vương.

Câu 1: Hãy tìm những chi tiết trong truyện thể hiện tính chất kì lạ, ...

Hãy tìm những chi tiết trong truyện thể hiện tính chất kì lạ, cao quý về nguồn gốc và hình dạng của Lạc Long Quân và Âu Cơ.

Trả lời:

Những chi tiết trong truyện thể hiện tính chất kì lạ, cao quý về nguồn gốc và hình dạng của Lạc Long Quân và Âu Cơ là:

• Lạc Long Quân có nguồn gốc nòi rồng, con trai thần Long Nữ. Có đặc điểm mình rồng, ở dưới nước, có nhiều phép lạ, giúp dân iệt trừ yêu quái, trồng trọt.
• Âu Cơ có nguồn gốc dòng họ Thần Nông. Có đặc điểm xinh đẹp tuyệt trần, đến thăm mền Lạc Việt có nhiều hoa thơm cỏ lạ.

Câu 2: Việc kết duyên của Lạc Long Quân cùng Âu Cơ và chuyện Âu Cơ sinh nở ...

Việc kết duyên của Lạc Long Quân cùng Âu Cơ và chuyện Âu Cơ sinh nở có điều gì kì lạ? Lạc Long Quân và Âu Cơ chia con như thế nào và để làm gì? Theo truyện này thì người Việt là con cháu của ai?

Trả lời:

Việc kết duyên của Lạc Long Quân cùng Âu Cơ và chuyện Âu Cơ sinh nở vô cùng kì lạ. Âu Cơ đã sinh ra một cái bọc trăm trứng, nở ra 100 người con hồng hào, khỏe mạnh.

Tuy nhiên, Lạc Long Quân và Âu Cơ không thể sống với nhau lâu dài được do tập tính, tập quán khác nhau. Do đó, phải chia con. Cụ thể là: 50 con theo mẹ lên núi, 50 con xuống biển cùng cha nhằm mở mang bờ cõi đất nước, nơi cư trú, làm ăn, để cho gia đình tương lai thành dân tộc, đất nước. Đặc biệt có việc gì (chiến tranh, thiên tai…) thì giúp đỡ lẫn nhau dễ hơn.

=>Theo truyện này thì người Việt là con cháu của vị thần nòi Rồng là Lạc Long Quân và của bà Âu cơ nòi giống Tiên. Nguồn gốc này rất cao quý và đáng tự hào.

Câu 3: Em hiểu thế nào là chi tiết tưởng tượng kì ảo? Hãy nói rõ vai trò của các chi tiết này trong truyện.

Trả lời:

• Chi tiết tưởng tượng kì ảo có nghĩa là: 

Trong truyện cổ dân gian, các chi tiết tưởng tượng kì ảo gắn bó mật thiết với nhau. Tưởng tượng kì ảo có nhiều nghĩa nhưng ở đây được hiểu là chi tiết không có thật được tác giả dân gian sáng tạo nhằm mục đích nhất định. Để chỉ các chi tiết này, có khi người ta dùng các khái niệm như yếu tố thần kì, lạ thường, hư cấu, hoang đường….

• Vai trò của các chi tiết tưởng tượng kì ảo trong truyện là:
• Tô đậm tính chất kì lạ, lớn lao, đẹp đẽ của các nhân vật, sự kiện.
• Thần kì hóa, linh thiêng hoa nguồn gốc giống nòi, dân tộc, để chúng ta thêm tự hào, tin yêu, tôn kính tổ tiên, dân tộc mình.
• Làm tăng sức hấp dẫn của tác phẩm, dự báo cuộc đời và chiến công của nhân vật.

Câu 4: Thảo luận ở lớp: Ý nghĩa của truyện Con Rồng cháu Tiên...

Thảo luận ở lớp: Ý nghĩa của truyện Con Rồng cháu Tiên. Hãy đọc thêm phần Đọc thêm để hiểu đầy đủ ý nghĩa đó hơn.

Trả lời:

Ý nghĩa chuyện con Rồng cháu Tiên là:

• Giải thích, suy tôn nguồn gốc cao quý, thiêng liêng của cộng đồng người Việt. Từ bao đời, người Việt tin bào tính chất xác thực của những điều “truyền thuyết” về sự tích tổ tiên và tự hào về nguồn gốc, dòng giống Tiên, Rồng rất đẹp, rất cao quý, linh thiêng của mình.
• Đề cao nguồn gốc chung và biểu hiện ý nguyện đoàn kết, thống nhất nhân dân ta ở mọi miền đất nước. Người Việt Nam, dù miền xuôi hay miền ngược dù ở đồng bằng hay miền núi, trong nước hay ngoài nước đều cùng chung nguồn cội, đều là con của mẹ Âu Cơ, vì vậy phải luôn yêu thương, đoàn kết.

[Luyện tập] Câu 1: Em biết những truyện nào của các dân tộc khác ở Việt Nam, ...

Em biết những truyện nào của các dân tộc khác ở Việt Nam, cũng giải thích nguồn gốc dân tộc tương tự như truyện “Con Rồng, cháu Tiên”? Sự giống nhau ấy khẳng định điều gì?

Trả lời:

• Các truyện tương tự truyện Con Rồng, cháu Tiên, các dân tộc khác ở Việt Nam cũng có những câu chuyện giải thích về nguồn gốc dân tộc tương tự, như:
• Truyện Quả trứng thiêng của dân tộc Mường.
• Truyện Quả bầu mẹ của dân tộc Khơ Mú.
• Ý nghĩa của sự giống nhau:
• Sự tương đồng về cách giải thích nguồn gốc của các dân tộc.
• Khẳng định về tình đoàn kết giữa các dân tộc anh em.
• Sự gặp gỡ, giao thoa về nền văn hóa giữa các dân tộc.

[Luyện tập] Câu 2: Hãy kể diễn cảm chuyện “Con rồng cháu tiên”.

Trả lời:

Cần bám sát các chi tiết cơ bản để xác định giọng kể:

• Từ “Ngày xưa” đến “hiện lên” kể bằng giọng trầm.
• Từ “Bấy giờ” đến “điện Long Trang” kể bằng giọng hồi tưởng, đến “như thần” thì ngừng lâu hơn khi kết thúc đoạn trước và khi kể “Thế rồi…” chuyển sang giọng cao hơn.

Lời nói nhân vật:

• Lời nói của Lạc Long Quân khẳng khái rõ ràng 
• Lời Âu Cơ dịu dàng, nhẹ nhàng.

Ngoài ra, có thể tham khảo thêm câu chuyện Kinh và Bana là anh em. …”Hai anh em thấy cha say rượu trần truồng. Người em cười bị cha đuổi đi. Vợ chồng em lên mãi miền rừng núi sinh cơ lập nghiệp đẻ ra con cháu người Bana; người anh ở lại miền đồng bằng và là nguồn gốc của người Kinh”…