Tóm tắt: Ông lão đánh cá và con cá vàng

I. Tóm tắt tác phẩm

Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở trong một túp lều nát trê bờ biển. Một hôm, ông đi ra biển, lần thứ nhất ông kéo lưới, vớt lên ông chỉ thấy có bùn. Lần tiếp theo ông kéo lưới cũng chỉ thấy rong rêu. Vào lần thứ ba, ông lão tiếp tục kéo lưới và bắt được một con cá vàng. Lúc đó, cá vàng tha thiết van xin ông lão thả ra và hứa sẽ trả ơn cho ông, thương chú cá, ông lão thả cá trở lại về với biển.

Về đến nhà, ông lão kể lại câu chuyện của mình và chú cá vàng cho mụ vợ nghe, sau một thôi một hồi mắng ông lão vì tội ngu ngốc, mụ bắt ông lão ra gặp cá vàng để bắt cá vàng trả ơn. Lần thứ nhất, mụ ta đòi cá vàng cho mình một cái máng lợn mới và cá vàng đã giúp ông lão. Lần thứ hai mụ đòi một ngôi nhà rộng và cá vàng lại giúp ông lão. Lần thứ ba mụ mắng ông lão như tát nước và đòi được trở thành một bà nhất phẩm phu nhân. Nhưng vẫn không vừa lòng, đến lần thứ tư, mụ mắng và chì triết ông lão buộc ông lão phải đòi cá vàng cho mình thành nữ hoàng. Đến lần thứ năm, mụ yêu cầu trở thành Long Vương và cá vàng phải hầu hạ, làm theo ý muốn của mụ. Cá vàng không nói gì và quẫy đuôi lặn sâu xuống đáy biển. Khi ông lão từ biển trở về thì thấy trước mắt mình là túp lều tranh rách nát ngày xưa, còn mụ vợ thì đang ngồi trên bậc cửa trước cái máng lợn sứt mẻ.

II Nội dung và ý nghĩa của truyện

a. Nội dung

Truyện kể về ông lão đánh cá có tấm lòng nhận hậu đồng thời phê phán lòng tham vô đáy của mụ vợ. Cá vàng trả ơn cho chồng mụ cũng chính là cá trở thành ân nhân của mụ. Do đó, sự vong ân cua mụ không chỉ với ông chồng của mình mà còn cả với cá vàng nữa. Biển cả và cá vàng cũng giận ông lão vì sự khờ dại, nhân nhượng, nhu nhược. Tính nhu nhược tạo cơ hội cho kẻ xấu, kẻ ác tiếp tay cho cường quyền, bạo lực, vua chúa lộng hành.

b. Ý nghĩa

• Truyện là bài học về  sự tham lam, bội bạc sẽ phải trả giá. Mụ vợ ông lão dù không có công lao gì nhưng luôn đòi hỏi quyền lợi và lòng tham ấy ngày càng tăng lên. Không chỉ tham lam, mụ vợ ông lão còn hết sức bội bạc. Với cá vàng, là "người dưng", mụ xử sự như vậy là đã vô cùng quá đáng. Vậy mà ngay cả với ông lão, người vừa là chồng vừa là ân nhân, mụ cũng đối xử không ra gì. Chính sự tham lam, ích kỉ, bội bạc đã khiến mụ mất hết tất cả, để cuối cùng mụ phải trở về với túp lều nát và cái máng lợn sứt mẻ cũ kĩ.
• Truyện còn là bài học về sự biết ơn đối với những người nhân hậu. Cá vàng vì mang ơn tấm lòng nhân hậu của ông lão nên đã giúp đỡ mỗi khi ông lão cần.
• Qua truyện, cungc khuyên chúng ta nên có chính kiến, không nên quá nhu nhược, cần phân định được đúng sai. Phải chăng ông lão đừng quá nhu nhược đến mức để mụ vợ điều khiển,biến ông lão thành nô lệ để sai khiến, ông lão thực hiện cả những mong muốn ngông cuồn của mụ vợ dù biết là không đúng.