Giải chi tiết KHTN 8 kết nối mới bài 11: Muối

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Muối có rất nhiều ứng dụng trong đời sống như làm phân bón, bảo quản thực phẩm, làm bột nở cho các loại bánh, gia vị,… Muối có những tính chất hoá học nào và được điều chế như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

Muối ăn có vị mặn, được dùng làm gia vị; các muối của potassium, muối nitrate, phosphate được dùng làm phân bón cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng N, P, K cho cây trồng; ...
- Một số tính chất hoá học của muối:
+ Dung dịch muối tác dụng với kim loại;
+ Muối tác dụng với dung dịch acid;
+ Dung dịch muối tác dụng với dung dịch base;
+ Dung dịch muối tác dụng với dung dịch muối.
- Muối có thể được điều chế bằng một số phương pháp như:
+ Dung dịch acid tác dụng với base;
+ Dung dịch acid tác dụng với oxide base;
+ Dung dịch acid tác dụng với muối;
+ Oxide acid tác dụng với dung dịch base;
+ Dung dịch muối tác dụng với dung dịch muối.

I. KHÁI NIỆM

Hoạt động: Tìm hiểu về các phản ứng tạo muối

Bảng 11.1. Phản ứng tạo thành muối, tên gọi và thành phần phân tử của một số muối

Quan sát Bảng 11.1 và thực hiện các yêu cầu:
1. Nhận xét về sự khác nhau giữa thành phần phân tử của acid (chất phản ứng) và muối (chất sản phẩm). Đặc điểm chung của các phản ứng ở Bảng 11.1 là gì?
2. Nhận xét về cách gọi tên muối.

Hướng dẫn trả lời: 

1. Thành phần phân tử của acid (chất phản ứng) và muối (chất sản phẩm) khác nhau ở chỗ muối chứa nguyên tử kim loại và acid chứa nguyên tử hydrogen
Đặc điểm chung của các phản ứng ở Bảng 11.1 là sự thay thế ion H+ của acid bằng ion kim loại
2. Cách gọi tên muối: tên kim loại (hóa trị, đối với kim loại nhiều hóa trị) + tên gốc acid

Câu hỏi 1: Viết công thức của các muối sau: potassium sulfate, sodium hydrogensulfate, sodium hydrogencarbonate, sodium chloride, sodium nitrate, calcium hydrogenphosphate, magnesium sulfate, copper(II) sulfate.

Hướng dẫn trả lời: 

Potassium sulfate: K₂SO₄;
Sodium hydrogensulfate: NaHSO₄;
Sodium hydrogencarbonate: NaHCO₃;
Sodium chloride: NaCl;
Sodium nitrate: NaNO₃;
Calcium hydrogenphosphate: CaHPO₄;
Magnesium sulfate: MgSO₄;
Copper(II) sulfate: CuSO₄.

Câu hỏi 2: Gọi tên các muỗi sau: AlCl₃, KCI, Al₂(SO₄)₃, MgSO₄, NH₄NO₃, NaHCO₃.

Hướng dẫn trả lời:

AlCl₃: aluminium chloride;
KCl: potassium chloride;
Al₂(SO₄)₃: aluminium sulfate;
MgSO₄: magnesium sulfate;
NH₄NO₃: ammonium nitrate;
NaHCO₃: sodium hydrogencarbonate.

Câu hỏi 3: Viết phương trình hoá học của phản ứng tạo thành muối KCI và MgSO₄.

Hướng dẫn trả lời:

- Một số phương trình hoá học của phản ứng tạo thành muối KCl:
2K + 2HCl → 2KCl + H₂
KOH + HCl → KCl + H₂O
K₂O + 2HCl → 2KCl + H₂O
K₂CO₃ + 2HCl → 2KCl + CO₂ + H₂O.

- Một số phương trình hoá học của phản ứng tạo thành muối MgSO4:
Mg + H₂SO₄ → MgSO₄ + H₂
Mg(OH)₂ + H₂SO₄ → MgSO₄ + 2H₂O
MgO + H₂SO₄ → MgSO₄ + H₂O
MgCO₃ + H₂SO₄ → MgSO₄ + CO₂ + H₂O.

II. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC

Hoạt động: Tìm hiểu tính chất của muối
Chuẩn bị: Các dung dịch: H₂SO₄ loãng, NaOH loãng, Na₂SO₄, CuSO₄; 4 ống nghiệm: ống (1) chứa 1 đinh sắt đã được làm sạch, ống (2) và (3) mỗi ống nghiệm chứa khoảng 1 mL dung dịch BaCl₂, ống (4) chứa khoảng 1 mL dung dịch CuSO₄.
Tiến hành: ống (1) cho khoảng 2 mL dung dịch CuSO₄; ống (2) cho khoảng 1 mL dung dịch H₂SO₄; ống (3) cho khoảng 1 mL dung dịch Na₂SO₄; ống (4) cho khoảng 1 mL dung dịch NaOH

Quan sát hiện tượng xảy ra ở mỗi ống nghiệm và thực hiện yêu cầu:
1. Viết phương trình hoá học, giải thích hiện tượng xảy ra.
2. Thảo luận nhóm rút ra kết luận về tính chất hoá học của muối.

Hướng dẫn trả lời:

1. + Ống nghiệm 1:
Hiện tượng: Đinh sắt tan dần, có lớp kim loại màu đỏ bám ngoài đinh sắt; Dung dịch trong ống nghiệm nhạt màu dần.
Phương trình hoá học: Fe + CuSO₄ → FeSO₄ + Cu.

+ Ống nghiệm 2:
Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa trắng.
Phương trình hoá học: BaCl₂ + H₂SO₄ → BaSO₄ + 2HCl.

+ Ống nghiệm 3:
Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa trắng.
Phương trình hoá học: BaCl₂ + Na₂SO₄ → BaSO₄ + 2NaCl.

+ Ống nghiệm 4:
Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa xanh, dung dịch nhạt màu dần.
Phương trình hoá học: CuSO₄ + 2NaOH → Cu(OH)₂ + Na₂SO₄.

2. Một số tính chất hoá học của muối:
- Dung dịch muối có thể tác dụng với một số kim loại tạo thành muối mới và kim loại mới. Ví dụ: Fe + CuSO₄ → FeSO₄ + Cu.
- Muối có thể tác dụng với một số dung dịch acid tạo thành muối mới và acid mới. Sản phẩm của phản ứng tạo thành có ít nhất một chất là chất khí/ chất ít tan/ không tan … Ví dụ: BaCl₂ + H₂SO₄ → BaSO₄ + 2HCl.
- Dung dịch muối tác dụng với dung dịch base tạo thành muối mới và base mới, trong đó có ít nhất một sản phẩm là chất khí/ chất ít tan/ không tan …
Ví dụ: CuSO₄ + 2NaOH → Cu(OH)₂ + Na₂SO₄.
- Hai dung dịch muối tác dụng với nhau tạo thành hai muối mới, trong đó có ít nhất một muối không tan hoặc ít tan.
Ví dụ: BaCl₂ + Na₂SO₄ → BaSO₄ + 2NaCl.

Câu hỏi: Trong dung dịch giữa các cặp chất nào sau đây có xảy ra phản ứng? Viết phương trình hóa học của các phản ứng đó.

Hướng dẫn trả lời:

(“×”: xảy ra phản ứng; “-”: không xảy ra phản ứng)

Phương trình hoá học:

Ca(NO₃)₂ + Na₂CO₃ → CaCO₃ + 2NaNO₃
Ca(NO₃)₂ + Na₂SO₄ → CaSO₄ + 2NaNO₃
BaCl₂ + Na₂CO₃ → BaCO₃ + 2NaCl
BaCl₂ + Na₂SO₄ → BaSO₄ + 2NaCl
2HNO₃ + Na₂CO₃ → 2NaNO₃ + CO₂ + H₂O.

IV. ĐIỀU CHẾ

V. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC HỢP CHẤT VÔ CƠ

Câu hỏi: Tính chất hóa học của hợp chất vô cơ được tóm tắt bằng sơ đồ dưới đây

Dựa vào sơ đồ hình 11.2 và cho biết tính chất của oxide, acid, base. Viết phương trình hóa học minh họa

Hướng dẫn trả lời:

- Tính chất của oxide:
+ Oxide base tác dụng với acid tạo thành muối và nước. Ví dụ:
CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂O.
+ Oxide acid tác dụng với dung dịch base tạo thành muối và nước. Ví dụ:
SO₂ + 2NaOH → Na₂SO₃ + H₂O.

- Tính chất của acid:
+ Tác dụng với kim loại tạo thành muối và khí. Ví dụ:
Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂.
+ Tác dụng với base tạo thành muối và nước. Ví dụ:
HCl + NaOH → NaCl + H₂O.
+ Tác dụng với oxide base tạo thành muối và nước. Ví dụ:
H₂SO₄ + Na₂O → Na₂SO₄ + H₂O.
+ Tác dụng với muối tạo thành muối mới và acid mới. Ví dụ:
H₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄ + 2HCl.

- Tính chất của base:
+ Tác dụng với acid tạo thành muối và nước. Ví dụ:
Ca(OH)₂ + H₂SO₄ → CaSO₄ + 2H₂O.
+ Tác dụng với oxide acid tạo thành muối và nước. Ví dụ:
Ca(OH)₂ + CO₂ → CaCO₃ + H₂O.
+ Tác dụng với dung dịch muối tạo thành muối mới và base mới. Ví dụ:
Ca(OH)₂ + Na₂CO₃ → CaCO₃ + 2NaOH.