Giải chi tiết Tiếng việt 4 Kết nối Bài 12: Nhà phát minh 6 tuổi

CHUẨN BỊ

Câu hỏi: Chia sẻ với  bạn câu chuyện về thời niên thiếu của một nhà bác học mà em đã được đọc hoặc được nghe kể. 

Hướng dẫn trả lời: 

Albert Einstein (1879 - 1955) là một trong những nhà khoa học vĩ đại nhất của nhân loại, người khai sinh ra “Thuyết tương đối”. Ông cùng với Newton chính là 2 tri thức lỗi lạc quyết định đến sự phát triển của lý thuyết vật lý hiện đại.

Thế nhưng khi còn nhỏ, Einstein không hề có biểu hiện gì nổi trội, thậm chí là phát triển trí tuệ rất chậm. Năm 4 tuổi, ông vẫn chưa biết nói, cha của Einstein đã tìm mọi cách để giúp con mình phát triển như những đứa trẻ khác.

Trong thời gian đi học, sức học của Einstein rất kém, đuối hơn nhiều so với các bạn bè khác. Thầy Hiệu trưởng trường Einstein theo học cũng quả quyết với cha cậu rằng “thằng bé này mai sau lớn lên sẽ chẳng làm được gì đâu”.

Những lời giễu cợt và sự trêu đùa ác ý của mọi người xung quanh khiến cho cậu bé Einstein rất buồn tủi. Cậu trở nên sợ phải đến trường, sợ phải đối mặt với các thầy cô và bạn bè. Cậu cũng cho rằng mình đúng là đứa trẻ ngốc nghếch thật sự.

Thế nhưng nhờ sự động viên rất lớn của mẹ - một người phụ nữ thông minh, xinh đẹp và có học vấn cao, trí tuệ Einstein phát triển nhanh chóng, cậu bé còn dần khắc phục được tính tự ti và trở nên lạc quan, vui vẻ.

Einstein rất hay nêu ra những câu hỏi lạ lùng, thậm chí có phần quái dị, chẳng hạn như: Tại sao kim nam châm lại chỉ về hướng Nam? Thời gian là gì? Không gian là gì?... Mọi người đều cho rằng cậu bé này là người đầu óc có vấn đề.

Nhưng họ không ngờ rằng, chính những câu hỏi có vấn đề ấy của cậu bé đã giúp Einstein có được thành công sau này.

ĐỌC

Bài đọc: Nhà phát minh 6 tuổi - Gương hiếu học của 100 doanh nhân đoạt giải Nô-ben

(SGK Tiếng việt 4 Kết nối tri thức bài 12)

Câu 1: Điều lạ mà cô bé Ma-ri-a quan sát được khi gia nhân bưng trà lên là gì?

Hướng dẫn trả lời: 

Điều lạ mà cô bé Ma-ri-a quan sát được khi gia nhân bưng trà lên là tách đựng trà thoạt đầu trượt trong đĩa nhưng khi nước trà tớt ra đĩa thì những tách trà kia bỗng nhiên dừng chuyển động, cứ như  bị cái gì đó ngăn lại. 

Câu 2: Tìm trong bài đọc các thông tin về việc làm thí nghiệm của Ma-ri-a.

Hướng dẫn trả lời: 

Các thông tin về việc làm thí nghiệm của Ma-ri-a:

- Cô bé vào bếp, lấy một bộ đồ trà ra và tự mình làm đi làm lại thí nghiệm.

- Cô bé hiểu ra: Khi giữa tách trà và đĩa có một chút nước thì tách trà sẽ đứng yên. 

Câu 3: Câu trả lời Ma-ri-a tìm được sau khi làm thí nghiệm là gì?

Hướng dẫn trả lời: 

Câu trả lời Ma-ri-a tìm được sau khi làm thí nghiệm là khi giữa tách trà và đĩa có một chút nước thì tách trà sẽ đứng yên. 

Câu 4: Câu nói của người cha: “Đây sẽ là giáo sư đời thứ bảy của gia tộc tôi!' thể hiện điều gì?

Hướng dẫn trả lời: 

Câu nói của người cha: “Đây sẽ là giáo sư đời thứ bảy của gia tộc tôi!” thể hiện Ma-ri-a thực sự là cô bé tài năng, thông minh thiên bẩm và rất tinh tường khi phát hiện ra những hiện tượng vật lí xung quanh mình. 

Câu 5: Nêu cảm nghĩ của em về nhân vật Ma-ri-a.

Hướng dẫn trả lời: 

Nhân vật Ma-ri-a là một nhân vật thiên tài rất đáng ngưỡng mộ, thông minh và tinh tường khi có thể hiểu và nhận ra được rất nhiều điều khi chỉ mới 6 tuổi. Đó là điều đặc biệt so với các bạn cùng trang lứa. Chính vì vậy mà sau này Ma-ri-a trở thành giáo sư  của nhiều trường đại học và là người phụ nữ đầu tiên nhận giải Nobel, người đầu tiên và là phụ nữ duy nhất vinh dự giành được hai Giải Nobel trong hai lĩnh vực khác nhau – vật lý và hóa học.

LUYỆN TỪ VÀ CÂU

Câu 1: Tìm trong bài đọc Nhà phát minh 6 tuổi những từ có chứa tiếng "gia”, nêu nghĩa của những từ đó.

Hướng dẫn trả lời: 

- gia đình: là một cộng đồng người sống chung và gắn bó với nhau bởi các mối quan hệ tình cảm, quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống, quan hệ nuôi dưỡng và/hoặc quan hệ giáo dục. Gia đình có lịch sử từ rất sớm và đã trải qua một quá trình phát triển lâu dài.

- gia nhân: Người làm việc vặt trong gia đình dưới chế độ cũ.

- gia tộc: tập hợp gồm nhiều gia đình có cùng huyết thống

Câu 2: Chuyển câu sử dụng dấu ngoặc kép sau đây thành câu sử dụng dấu gạch ngang.

Hướng dẫn trả lời: 

"Ông nâng bổng cô con gái nhỏ lên vai, đi thẳng ra phòng khách, hân hoan nói: “Đây sẽ là giáo sư đời thứ bảy của gia tộc tôi!"

Ông nâng bổng cô con gái nhỏ lên vai, đi thẳng ra phòng khách và hân hoan nói - đây sẽ là giáo sư đời thứ bảy của gia tộc tôi!. 

VIẾT

Tìm  hiểu cách viết bài văn kể lại một câu chuyện

Câu 1: Đọc bài văn dưới đây và thực hiện yêu cầu.

Em được mẹ tặng cuốn sách có nhan đề "100 câu chuyện cổ tích hay nhất thế giới". Đối với em, thú vị nhất trong cuốn sách là câu chuyện "Cô bé Lọ Lem". 

Chuyện kể rằng, đã lâu lắm rồi, ở một đất nước xa xôi, có cô bé xinh đẹp tên là Lọ Lem. Sau khi mẹ Lọ Lem mất, bố cô lấy vợ mới. Người vợ mới có hai cô con gái riêng và chẳng yêu thương Lọ Lem chút nào. Không lâu sau, bố Lọ Lem cũng qua đời, cuộc sống của cô càng khổ cực.

Một ngày nọ, vua tổ chức vũ hội. Mẹ kế và hai cô con gái đi dự hội, bắt Lọ Lem ở nhà nhặt đậu lẫn trong đống tro. Lọ Lem khóc nức nở. Thế rồi, một bà tiên xuất hiện giúp cô nhặt đậu, hoá phép cho cô váy dạ hội và đôi giày thuỷ tinh tuyệt đẹp. Bà còn biến quả bí ngô thành cỗ xe ngựa đưa Lọ Lem đi dự hội. Bà dặn Lọ Lem phải về trước 12 giờ đêm, nếu không mọi phép thuật sẽ tan biến.

Ở vũ hội, Lọ Lem xinh đẹp đến mức hoàng tử chỉ khiêu vũ với mình cô. Đến 12 giờ, vì vội ra về, Lọ Lem làm rơi một chiếc giày. Hoàng tử sai người đi khắp nơi tìm chủ nhân của chiếc giày. Hai cô chị cũng ướm thử giày nhưng không vừa. Tới lượt Lọ Lem thì vừa như in. Hoàng tử vui mừng đón cô về cung. Từ đó, họ sống bên nhau hạnh phúc đến cuối đời.

Em rất thích câu chuyện này vì cái kết thật có hậu. "Cô bé Lọ Lem" xứng đáng là một trong những câu chuyện cổ tích hay nhất thế giới.

(Nguyễn Ngọc Mai Chi)

a. Tìm phần mở bài, thân bài, kết bài của bài văn trên và nêu nội dung chính của mỗi phần.

b. Dựa vào câu chuyện được kể trong phần thân bài, nói tiếp diễn biến của các sự việc dưới đây: 

c. Trong bài văn, câu chuyện được kể lại theo cách nào ?

d. Những từ được in đậm trong bài văn có tác dụng gì ? 

Hướng dẫn trả lời: 

a. 

- Mở bài: Em được mẹ tặng cuốn sách có nhan đề "100 câu chuyện cổ tích hay nhất thế giới". Đối với em, thú vị nhất trong cuốn sách là câu chuyện "Cô bé Lọ Lem". 

=> Nội dung chính: Giới thiệu câu chuyện mà tác giả yêu thích nhất.

- Thân bài: Chuyện kể rằng,... hạnh phúc đến cuối đời.

=> Nội dung chính: Thuật lại nội dung câu chuyện. 

- Kết bài: Em rất thích câu chuyện này vì cái kết thật có hậu. "Cô bé Lọ Lem" xứng đáng là một trong những câu chuyện cổ tích hay nhất thế giới.

=> Nội dung chính: Nêu cảm xúc, suy nghĩ về câu chuyện. 

b. 

- Sự việc 2: cuộc sống của cô càng khổ cực.

- Sự việc 3: Mẹ kế và hai cô con gái đi dự hội, bắt Lọ Lem ở nhà nhặt đậu lẫn trong đống tro. Lọ Lem khóc nức nở. 

- Sự việc 4: Một bà tiên xuất hiện giúp cô nhặt đậu, hoá phép cho cô váy dạ hội và đôi giày thuỷ tinh tuyệt đẹp. Bà còn biến quả bí ngô thành cỗ xe ngựa đưa Lọ Lem đi dự hội. Bà dặn Lọ Lem phải về trước 12 giờ đêm, nếu không mọi phép thuật sẽ tan biến.

- Sự việc 5: Lọ Lem xinh đẹp đến mức hoàng tử chỉ khiêu vũ với mình cô. Đến 12 giờ, vì vội ra về, Lọ Lem làm rơi một chiếc giày.

- Sự việc 6: Hai cô chị cũng ướm thử giày nhưng không vừa. Tới lượt Lọ Lem thì vừa như in. Hoàng tử vui mừng đón cô về cung. Từ đó, họ sống bên nhau hạnh phúc đến cuối đời.

c. Trong bài văn, câu chuyện được kể lại theo sự việc diễn ra trong câu chuyện.

d. Những từ được in đậm trong bài văn có tác dụng liên kết chặt chẽ mạch viết của bài văn.

Câu 2: Trao đổi những điểm cần lưu ý khi viết bài văn kể lại một câu chuyện.

Hướng dẫn trả lời: 

- Bố cục của bài văn.

- Trình tự của các sự việc.

- Từ ngữ dẫn dắt và kết nối các sự việc.

ĐỌC MỞ RỘNG

Câu 1: Đọc bài thơ, bài văn viết về trải nghiệm trong cuộc sống.

Hướng dẫn trả lời: 

- Bài thơ, bài văn viết về trải nghiệm cùng gia đình: đi du lịch, về quê,...

- Vd: Biển của Đặng Hấn, Bài thơ về cây của Trương Tửu,...

Câu 2: Viết phiếu đọc sách theo mẫu.

Hướng dẫn trả lời: 

- Tên bài thơ, bài văn: Biển

- Tác giả: Đặng Hấn

- Ngày đọc: 04/01/2023

- Trải nghiệm trong cuộc sống được nhắc đến: đi biển cùng với gia đình

- Suy nghĩ của em về trải nghiệm: đó là  một trải nghiệm rất nhiều kỉ niệm, đáng giá và vui vẻ

- Em đã có trải nghiệm này chưa ? Cùng với ai ?: Em đã có trải nghiệm này cùng với gia đình của mình

- Mức độ yêu thích: 5*

Câu 3: Trao đổi với bạn về một trải nghiệm thú vị của em cùng người thân. 

Hướng dẫn trả lời: 

Tuần trước, em đã có một chuyến du lịch rất vui vẻ. Đó là phần thưởng mà bố đã dành cho em khi đạt được thành tích học tập tốt vào cuối học kì I. Đây là lần đầu tiên em được đi đến biển chơi.

Đúng năm giờ sáng, xe xuất phát từ Hà Nội. Khoảng đến gần trưa thì xe đã đến nơi. Đây là chuyến du lịch do công ty bố tổ chức. Mẹ phải đi công tác nên không thể đi cùng hai bố con. Em cảm thấy khá buồn. Nhưng trong đoàn cũng có rất nhiều bạn nhỏ. Vì vậy, em đã làm quen được với rất nhiều người bạn mới. Ở trên xe, chúng em trò chuyện rất vui vẻ. Tất cả đều cảm thấy vô cùng thích thú vì sau một hành trình dài cuối cùng cũng đến Sầm Sơn. Sau khi đến khách sạn nhận phòng và cất đồ đạc. Mọi người cùng nhau đi ăn trưa, rồi nghỉ ngơi.

Buổi chiều, mọi người trong đoàn cùng đi tắm biển. Thật kì diệu! Em đang đứng trước một bài biển rộng mênh mông. Nước biển xanh và trong. Đứng gần biển em có thể nhìn thấy từng đợt sóng đánh vào bờ. Nhìn ra xa phía chân trời, bầu trời và biển như hòa vào làm một. Gió biển lồng lộng, cùng với tiếng sóng vỗ nghe thật vui tai.

Bờ biển lúc này thật đông người. Tiếng nói cười rộn vang khắp cả không gian. Người lớn thích thú bơi lội dưới nước. Trẻ em thì nghịch cát, xây thành những tòa lâu đài tuyệt đẹp. Sau đó, chúng em còn xuống tắm biển nữa. Nước biển mát lạnh khiến em cảm thấy vô cùng dễ chịu. Sau đó, bố còn tranh thủ kiểm tra em bài tập. Bố đã dạy em học bơi từ tháng trước. Kết quả, em đã hoàn thành xuất sắc bài tập. Sau khi tắm biển xong, mọi người cùng nhau đi ăn đồ hải sản nướng. Các món ăn đều rất ngon và mang đậm hương vị của biển.

Chuyến du lịch ba ngày hai đêm đã kết thúc. Nhưng em cảm thấy vô cùng hạnh phúc vì đã có những trải nghiệm vô cùng thú vị ở đây. Em mong sẽ có thêm nhiều chuyến du lịch như vậy.