Soạn chi tiết Ngữ văn 12 CTST bài 2 Lão Hạc (Nam Cao)

I. TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Hãy hình dung khi con người rơi vào tình cảnh nghèo đói và túng quẫn, họ sẽ có cách phản ứng như thế nào?

Bài làm chi tiết: 

Khi con người rơi vào tình cảnh nghèo đói và túng quẫn, họ sẽ có cách phản ứng:

- Tiêu cực:

+ Lo lắng và stress: Nghèo đói có thể gây ra lo lắng và stress nghiêm trọng. Lo lắng về việc kiếm sống, cung cấp cho gia đình và trả các khoản nợ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất của con người.

+ Tuyệt vọng: Nhiều người cảm thấy tuyệt vọng khi đối mặt với nghèo đói và túng quẫn. Họ có thể cảm thấy như họ không có lối thoát khỏi tình trạng hiện tại và có thể dẫn đến những hành vi tiêu cực như tự tử hoặc sử dụng chất kích thích.

+ Thu mình lại: Một số người có thể thu mình lại và tránh giao tiếp với người khác khi họ nghèo đói. Họ có thể cảm thấy xấu hổ về tình trạng của mình và không muốn người khác biết.

+ Tức giận và oán hận: Một số người có thể cảm thấy tức giận và oán hận khi họ rơi vào tình trạng nghèo đói. Họ có thể tức giận với bản thân, với những người xung quanh, hoặc với xã hội vì đã không giúp đỡ họ.

- Tích cực:

- Nhân ái: Một số người có thể trở nên nhân ái và đồng cảm hơn khi họ trải qua nghèo đói. Họ có thể hiểu rõ hơn về những khó khăn của người khác và muốn giúp đỡ những người đang gặp khó khăn.

- Sáng tạo: Nghèo đói có thể thúc đẩy con người trở nên sáng tạo hơn trong việc tìm kiếm giải pháp cho các vấn đề của họ. Họ có thể tìm ra những cách mới để kiếm tiền, tiết kiệm tiền và sử dụng các nguồn lực hạn hẹp của mình một cách hiệu quả.

- Quyết tâm: Một số người có thể trở nên quyết tâm hơn khi đối mặt với nghèo đói. Họ có thể làm việc chăm chỉ hơn để cải thiện tình trạng của mình và tìm kiếm những cơ hội mới để phát triển.

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Câu chuyện trong đoạn này được kể qua điểm nhìn của ai?

Bài làm chi tiết: 

Câu chuyện trong đoạn này được kể qua điểm nhìn của: nhân vật “tôi", tức là ông giáo.

Câu hỏi: Đây là lời kể của ai?

Bài làm chi tiết: 

Đây là lời kể của ông giáo.

Câu hỏi: Bạn nghĩ gì về tình cảm, thái độ của lão Hạc dành cho con qua đoạn văn này?

Bài làm chi tiết: 

Tình cảm, thái độ của lão Hạc dành cho con qua đoạn văn này: dù nghèo nhưng vẫn muốn dành những điều tốt đẹp nhất cho con, hi vọng một ngày nào đó con sẽ trở về -> Lão Hạc là người cha yêu thương con vô bờ.

Câu hỏi: Đoạn văn này cho thấy lão Hạc là người như thế nào?

Bài làm chi tiết: 

Đoạn văn cho thấy:

- Lão Hạc là một người tốt, có trái tim nhân hậu và giàu lòng yêu thương.

- Lão đau đớn, tự trách vô cùng, lão thấy có lỗi với cậu Vàng.

Câu hỏi: Đây là lời của nhân vật “tôi" hay lão Hạc?

Bài làm chi tiết: 

Đây là lời của nhân vật “tôi".

Câu hỏi: Bạn có đồng tình với suy nghĩ của ông giáo về lão Hạc trong đoạn này?

Bài làm chi tiết: 

Em đồng tình. Vì căn bản trước khi thành người xấu thì ai cũng là người tốt. Cũng vì nghèo khó đến cùng cực sẽ đẩy chúng ta vào ngõ cụt của cuộc đời, làm chuyện trái lương tâm vì miếng cơm manh áo. 

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Tóm tắt cốt truyện Lão Hạc.

Bài làm chi tiết: 

Lão Hạc là một người nông dân nghèo khổ, vì không có tiền cưới vợ con trai phẫn chí bỏ đi làm đồn điền cao su, Lão sống cô đơn với con chó Vàng. Do tuổi già sức yếu, Lão không thể làm thuê kiếm sống, để lấy tiền trang trải cuộc sống buộc phải bán đi mảnh vườn và đàn chó Vàng. Lão gửi gắm số tiền bán chó cho ông giáo và dặn dò ông giáo nhiều việc, trong đó quan trọng nhất là giữ gìn mảnh vườn cho con trai Lão. Cuộc sống của Lão ngày càng túng quẫn, Lão phải ăn khoai, ăn sung, thậm chí ăn cả mả con chó Vàng. Khi không còn cách nào khác, Lão tìm đến Binh Tư, một người chuyên rình mò bắt chó, để xin bả chó. Lão Hạc tự kết liễu đời mình bằng cách ăn bả chó. Sau khi Lão Hạc chết, ông giáo mới hiểu được nguyên nhân cái chết của Lão và thương xót cho số phận bi đát của người bạn già.

Câu 2: Nêu một số nét tính cách nổi bật của nhân vật lão Hạc và cho biết:

a. Lão Hạc tiêu biểu cho tầng lớp nào trong xã hội đương thời?

b. Hoàn cảnh sống đã tác động như thế nào đến số phận, tính cách của nhân vật?

Bài làm chi tiết: 

a, Lão Hạc tiêu biểu cho tầng lớp nông dân Việt Nam trước cách mạng.

b, Hoàn cảnh sống nghèo khổ, cô đơn, túng quẫn đã tác động mạnh mẽ đến số phận và tính cách của Lão Hạc:

- Tính cách: Lão trở nên cẩn trọng, đề phòng, lo toan, chắt bóp từng đồng.

- Số phận bi đát: Lão phải bán đi mảnh vườn, đàn chó Vàng, thậm chí phải ăn bả chó để tự tử.

- Tuy nhiên, trong hoàn cảnh khó khăn, Lão vẫn giữ được những phẩm chất tốt đẹp: yêu thương con sâu sắc, hiền lành, chất phác, sống có trách nhiệm, biết yêu thương, trân trọng những điều nhỏ bé.

Câu 3: Xác định ngôi kể, điểm nhìn và chỉ ra tác dụng của cách sử dụng ngôi kể, điểm nhìn đó trong văn bản.

Bài làm chi tiết: 

- Ngôi kể: Truyện "Lão Hạc" được kể theo ngôi thứ nhất (tôi - ông giáo).

- Điểm nhìn: là điểm nhìn của nhân vật "tôi" (ông giáo).

- Tác dụng của cách sử dụng ngôi kể, điểm nhìn:

(1) Ngôi thứ nhất:

+ Giúp cho câu chuyện chân thực, sinh động hơn như được kể lại từ chính người trong cuộc.

+ Tạo sự gần gũi, đồng cảm giữa người đọc với nhân vật "tôi" và Lão Hạc.

(2) Điểm nhìn của nhân vật "tôi":

+ Giúp cho người đọc có cái nhìn khách quan về cuộc sống của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám

+ Giúp cho người đọc hiểu rõ tâm tư, tình cảm của Lão Hạc.

+ Giúp cho người đọc thấy được sự quan tâm, đồng cảm của nhân vật "tôi" đối với Lão Hạc.

Câu 4: Bạn suy nghĩ gì về cái chết của lão Hạc? Vì sao một người gần gũi, thân tình với lão Hạc như nhân vật ông giáo mà vẫn có lúc không hiểu hoặc hiểu lầm lão Hạc?

Bài làm chi tiết: 

* Về cái chết của Lão Hạc:

- Cái chết của Lão Hạc là một cái chết đầy thương tâm và bi đát. Nó cho thấy số phận bi thảm của người nông dân trong xã hội phong kiến Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Lão Hạc là một người nông dân chăm chỉ, một người cha yêu thương con. Lão đã cố gắng bám víu lấy cuộc sống, nhưng cuối cùng không thể qua khỏi và phải chọn cái chết để bảo toàn mảnh vườn cho con trai.

- Cái chết của Lão Hạc là lời tố cáo xã hội phong kiến bất công đã đẩy người nông dân vào bước đường cùng. 

* Về việc nhân vật ông giáo có lúc không hiểu hoặc hiểu lầm Lão Hạc:

Ông giáo là người gần gũi, thân tình với Lão Hạc. Ông là người hiểu rõ Lão Hạc hơn ai hết. Tuy nhiên, vẫn có lúc ông giáo không hiểu hoặc hiểu lầm Lão Hạc.

Có thể có một số lý do giải thích cho điều này:

- Ông giáo cũng là một người có nhiều lo toan. Ông có gia đình để lo lắng nên không thể dành hết thời gian để quan tâm đến Lão Hạc.

- Lão Hạc là một người đàn ông già, cô đơn. Lão không có ai để chia sẻ những tâm tư, tình cảm của mình.

- Lão Hạc là một người có lòng tự trọng cao. Lão không muốn làm phiền người khác nên đã giấu diếm ông giáo về hoàn cảnh thực sự của mình.

Sau khi Lão Hạc chết, ông giáo đã hiểu ra tất cả. Ông thương xót cho Lão Hạc và trách móc bản thân vì đã không quan tâm đến Lão Hạc nhiều hơn.

Câu 5: Đọc đoạn văn sau: “Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi… toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn, không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương, không bao giờ ta thương…” (Lão Hạc). Cho biết:

a. Đoạn văn là lời của ai nói với ai, trong trường hợp nào và với mục đích gì?

b. Tinh thần “cố tìm mà hiểu" “những người quanh ta" có ý nghĩa, tác dụng gì đối với chính nhà văn Nam Cao trong trường hợp ông viết Lão Hạc?

Bài làm chi tiết: 

a. 

- Lời nói: Lời nói này được nhân vật ông giáo - người kể chuyện trong tác phẩm Lão Hạc - thốt ra.

- Đối tượng: Lời nói này được ông giáo nhắc nhở bản thân và người đọc về tầm quan trọng của việc thấu hiểu người khác.

- Trong trường hợp: Lời nói này xuất hiện sau khi ông giáo hiểu ra nguyên nhân cái chết bi thảm của Lão Hạc. Ông giáo đã hối hận vì không hiểu được hoàn cảnh và nỗi khổ tâm của Lão Hạc.

- Mục đích: Lời nói này thể hiện sự thức tỉnh của ông giáo về tầm quan trọng của việc thấu hiểu con người. Đồng thời, tác giả nhắc nhở người đọc về bài học nhân văn sâu sắc này.

b. Ý nghĩa, tác dụng của tinh thần “cố tìm mà hiểu" “những người quanh ta":

- Giúp nhà văn Nam Cao sáng tạo nên những nhân vật chân thực, sinh động:

+ Các nhân vật của Nam Cao không chỉ gây ấn tượng bởi số phận bi thảm mà còn bởi tâm hồn đẹp đẽ và những phẩm chất tốt đẹp ẩn sâu bên trong.

+ Nhờ thấu hiểu cuộc sống và con người, Nam Cao đã xây dựng nên những nhân vật mang đậm dấu ấn hiện thực, có tính cách phức tạp, nội tâm sâu sắc như Lão Hạc, Binh Tư, ông giáo,...

- Giúp ông thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc trong tác phẩm:

+ Các tác phẩm của Nam Cao không chỉ tố cáo xã hội thối nát mà còn ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của người nông dân Việt Nam.

+ Nhờ thấu hiểu nỗi khổ của người nông dân, Nam Cao đã thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với họ và lên án xã hội phong kiến bất công đã đẩy họ vào bước đường cùng.

Câu 6: Bạn có nhận xét gì về cuộc sống của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945 qua truyện ngắn Lão Hạc?

Bài làm chi tiết: 

Ta có thể nhận thấy cuộc sống của người dân nghèo ở nông thôn Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945 vô cùng bi thảm và đầy bất công:

- Bức tranh xã hội bất công:

+ Nạn đói hoành hành, đẩy con người đến bước đường cùng.

+ Họ phải chịu sưu cao thuế nặng, bị đẩy vào cảnh bần cùng, không có lối thoát.

+ Người nông dân bị bóc lột, áp bức nặng nề bởi cường hào, ác bá và chế độ thực dân phong kiến.

- Cái nghèo đeo đẳng:

+ Chị Dậu, một người phụ nữ nông dân, phải bán khoai, bán chó, thậm chí bán cả đứa con gái út để nộp sưu cho chồng.

+ Lão Hạc, một người nông dân vốn đã nghèo lại gặp nhiều bất hạnh, buộc phải bán đi mảnh vườn và đàn chó Vàng - những tài sản quý giá của mình.

+ Binh Tư, một người tứ cố vô thân, phải sống lay lắt, bám víu vào nghề bắt chó.

Câu 7: Theo bạn, tác phẩm Lão Hạc của Nam Cao được viết theo phong cách lãng mạn hay phong cách hiện thực? Căn cứ vào đâu để bạn khẳng định như vậy?

Bài làm chi tiết: 

- Tác phẩm được viết theo phong cách hiện thực bởi vì truyện đã phản ảnh chân thực, sâu sắc sự bị thảm, nghèo khổ của người nông dân Việt Nam trước cách mạng và xã hội đầy bất công.sống. Hình ảnh thơ được kết hợp với những biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh, nhân hóa,... để tăng sức gợi cảm và biểu cảm.

- Các tác giả đều có khả năng cảm nhận tinh tế và sâu sắc những biến đổi của thiên nhiên, của cuộc sống.

- Qua cách cảm nhận và tái hiện cuộc sống, ta có thể thấy được tâm hồn và quan niệm thẩm mỹ của tác giả.

- Các tác phẩm đã thể hiện được những giá trị nhân văn sâu sắc, khơi gợi những cảm xúc thẩm mỹ cho người đọc.

- Cách cảm nhận và tái hiện cuộc sống của các tác giả góp phần tạo nên giá trị nghệ thuật của các tác phẩm.