bài soạn lớp 9: Chị em Thúy Kiều

[toc:ul]

Tìm hiểu chung tác phẩm

• Vị trí đoạn trích: Nằm ở phần mở đầu Truyện Kiều, sau bốn câu thơ giới thiệu gia cảnh họ Vương, tác giả tập trung miêu tả tài sắc chị em Thúy Kiều.
• Đoạn trích có tên: “Gặp gỡ và đính ước” (từ câu 15 đến câu 38) trong tổng 3254 câu thơ của truyện.
• Bố cục: 4 phần
• 4 câu đầu: giới thiệu về vẻ đẹp chung của chị em Thúy Kiều
• 4 câu tiếp: Miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân
• 12 câu tiếp: Miêu tả vẻ đẹp và tài năng của Thúy Kiều
• 4 câu cuối: Nhận xét chung về cuộc sống của hai chị em

Câu 1: Hãy tìm hiểu kết cấu của đoạn thơ và nhận xét kết cấu ...

Hãy tìm hiểu kết cấu của đoạn thơ và nhận xét kết cấu ấy có liên quan như thế nào với trình tự miêu tả nhân vật của tác giả.

Trả lời:

Kết cấu của đoạn thơ gồm có 4 phần:

• 4 câu đầu: giới thiệu về vẻ đẹp chung của chị em Thúy Kiều
• 4 câu tiếp: Miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân
• 12 câu tiếp: Miêu tả vẻ đẹp và tài năng của Thúy Kiều
• 4 câu cuối: Nhận xét chung về cuộc sống của hai chị em

=>Ta thấy, đoạn thơ có bố cục hoàn chỉnh, chặt chẽ trong một thể thống nhất chứng tỏ bút pháp cổ điển điêu luyện của tác giả.

Câu 2: Những hình tượng nghệ thuật nào mang tính ước lệ ...

Những hình tượng nghệ thuật nào mang tính ước lệ khi gợi tả vẻ đẹp của Thuý Vân? Thuý Vân có nét riêng về nhan sắc và tính cách như thế nào?

Trả lời:

• Những hình tượng mang tính ước lệ dùng để miêu tả Thúy Vân:
• Khuôn trăng đầy đặn
• Nét ngài nở nang
•  Hoa cười
• Ngọc thốt
• Mây
• Tuyết

Nét đẹp của Thúy Vân được ví khuôn mặt trong trịa như trăng rằm, đôi mày cong, đậm như hình con ngài, miệng cười tươi như hoa, giọng nói trong như ngọc, mái tóc bóng mượt hơn mây, làn da trắng mịn hơn tuyết.

Với nghệ thuật ẩn dụ, so sánh, nhân hóa, liệt kê và biện pháp ước lệ, tác giả đã vẽ lên một nhân vật Thúy Vân có vẻ đẹp tươi trẻ, đầy sức sống đoan trang, phúc hậu và quý phái. Với vẻ đẹp ấy, Thúy Vân đã khiến cho thiên nhiên phải thua, phải nhường. Qua đó, tác giả muốn gợi báo về một cuộc đời bình lặng, suôn sẻ và hạnh phúc của nàng.

Câu 3: Khi gợi tả nhan sắc của Thuý Kiều, tác giả cũng sử dụng hình tượng ...

Khi gợi tả nhan sắc của Thuý Kiều, tác giả cũng sử dụng hình tượng nghệ thuật mang tính ước lệ, theo em, có những điểm nào giống và khác so với tả Thuý Vân?

Trả lời:

• Nhan sắc của Thuý Kiều được gợi tả bằng các hình ảnh mang tính ước lệ: thu thuỷ, xuân sơn, hoa, liễu.

Nét vẽ của thi nhân thiên về gợi tả vẻ đẹp của đôi mắt. Bởi đôi mắt là sự thể hiện phần tinh anh của tâm hồn và trí tuệ. Cái “sắc sảo” của trí tuệ, cái “mặn mà” của tâm hồn đều liên quan đến đôi mắt. Hình ảnh ước lệ “làn thu thủy” làn nước thu gợn lên thật sống động vẻ đẹp của đôi mắt trong sáng long lanh. Còn hình ảnh “nét xuân sơn” nét núi mùa xuân lại gợi lên đôi lông mày thanh tú, tươi tắn trên gương mặt trẻ trung.

• Điểm giống và khác nhau trong việc sử dụng hình tượng nghệ thuật mang tính ước lệ của Thúy Kiều so với tả Thúy Vân của tác giả:
• Giống nhau: Cả Thúy Vân và Thúy Kiều, nhà thơ đều sử dụng những hình ảnh ước lệ trong tự nhiên để vẽ ra bức chân dung nhan sắc và ngoại hình.
• Khác nhau: Về nhan sắc, mặc dù không gợi tả cụ thể như khi tả Thuý Vân, nhưng qua những hình ảnh đậm màu sắc tượng trưng, ước lệ, tác giả đã tạo được ấn tượng về một vẻ đẹp của giai nhân tuyệt thế. Đặc biệt là việc gợi tả vẻ đẹp của đôi mắt: "làn thu thuỷ"; đôi mắt trong sáng như nước mùa thu, gợi vẻ lanh lợi, sắc sảo hơn người.

Câu 4: Bên cạnh vẻ đẹp về hình thức, tác giả còn nhấn mạnh ...

Bên cạnh vẻ đẹp về hình thức, tác giả còn nhấn mạnh những vẻ đẹp nào ở Thuý Kiều? Những vẻ đẹp ấy cho thấy Thuý Kiều là người như thế nào?

Trả lời:

Bên cạnh vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành “hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh” thì theo nét tả của tác giả, Thúy Kiều còn là một cô gái vô cùng thông mình với nhiều tài năng hiếm ai có được. Thúy Kiều thực sự là người con gái tài năng khi am tường thi họa, thông thạo ngũ âm. Không chỉ vậy, nàng còn là một người nghệ sĩ tài hoa, dù tuổi đời còn rất trẻ nhưng nàng đã sáng tác ra khúc nhạc “Bạc mệnh” đầy da diết, khắc khoải.

Như vậy, qua những tài năng đó cho thấy, Kiều là người có tâm hồn đa sầu, đa cảm, vẻ đẹp của Kiều có sự kết hợp của cả sắc – tài – tình. Đúng là một giai nhân tuyệt thế. Tuy nhiên, với cách miêu tả này, tác giả đã dự báo trước  Kiều sẽ có một số phận éo le, sóng gió và bất hạnh.

Câu 5: Người ta thường nói: sắc đẹp của Thuý Vân ...

Người ta thường nói: sắc đẹp của Thuý Vân “Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da”, còn sắc đẹp của Thuý Kiều “Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh” là sự dự báo số phận của hai người. Theo em có đúng không? Tại sao lại như vậy?

Trả lời:

Vẻ đẹp của Vân được tác giả miêu tả là “Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da”.

Ta có thể thấy đây là một vẻ đẹp có gì đó hiền hòa, chưa có sự đố kị của thiên nhiên. Chỉ là Mây thua, tuyết nhường. Điều này là điều quá bình thường trong cuộc sống, nên dự báo được cuộc đời của Thúy Vân là cuộc đời bình yên, suôn sẻ.

Ngược lại, vẻ đẹp của Kiều được tác giả miêu tả “hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh”.

Đọc câu thơ này, ta dường như đã cảm nhận được sự ganh ghét, đố kị ở trong đó thông qua từ ngữ, hoa ghen, liễu hơn. Một vẻ đẹp vượt trội, ngạo nghễ, thách thức với tự nhiên. Sự đối kị ấy khiến ta nghĩ đến tai hoạ sẽ đến với nàng. Điều này dự báo về cuộc sống đầy sóng gió, biến cố trong tương lai.

Câu 6: Trong hai bức chân dung Thuý Vân và Thuý Kiều,...

Trong hai bức chân dung Thuý Vân và Thuý Kiều, em thấy bức chân dung nào nổi bật hơn, vì sao?

Trả lời:

Trọng tâm của đoạn trích là vẻ đẹp tài năng của Thúy Kiều và bức chân dung của Kiều nổi bật hơn.

Số câu thơ tả Thúy Vân chỉ có 4 câu trong khi số câu thơ tả Thúy Kiều gồm có 16 câu.

Khi tả Thúy Vân, tác giả chỉ miêu tả nhan sắc, đến Thúy Kiều nàng không chỉ đẹp bằng nhan sắc, tâm hồn mà còn đẹp bởi tài năng.

Tác giả tả Thúy Vân trước để làm nền nhấn mạnh vẻ đẹp của Thúy Kiều. Tác giả miêu tả vẻ đẹp của Thuý Vân rất đẹp, để rồi sau đó so sánh: “Kiều càng sắc sao mặn mà/So về tài sắc lại là phần hơn” để làm “đòn bẩy” tôn vẻ đẹp của nàng Kiều lên. Do vậy, chân dung của Thuý Kiều gây ấn tượng mạnh hơn về sắc, về tài, về tinh.