[toc:ul]
Bởi mèo cứ ăn thịt chuột mãi nên chuột phải tìm cách bảo vệ giống nòi.Cả làng chuột họp nhau lại. Ông Cống có sáng kiến đeo nhạc vào cổ mèo để mèo đi đâu cũng phát ra tiếng kêu, chuột nghe thấy biết đường mà chạy. Cả làng chuột đều cho cách đó rất hay nhưng khi cử người làm thì ai cũng chối đây đẩy. Rốt cuộc anh chuột Chù không biết chối vào đâu được đành phải nhận lời. Khi thấy chuột Chù rón rén đến, mèo nhe nanh, giơ vuốt khiến Chù vội vứt nhạc chạy về báo làng. Không ai dám bàn đến cái nhạc nữa. Bởi thế nên đến tận bây giờ, mèo vẫn cứ ăn thịt chuột.
Sự đối lập:
Ý nghĩa: cho thấy sự hèn nhát của làng chuột và tính chất viển vông của những sáng kiến.
Việc tả các loài chuột trong truyện rất sinh động, thực tế, tương ứng với với các loại người trong làng: có kẻ vai vế, có chút chữ nghĩa, kẻ có chức sắc, người thấp cổ bé họng.
Bài học: sáng kiến phải thực tế, không chỉ là nói suông, phải có kế hoạch đàng hoàng, chọn người thực hiện phù hợp, không nên để một cá nhân thao túng hội đồng.
Tính cách chuột cống: là bậc trưởng thượng, địa vị cao, nên huênh hoang và là người khởi sướng sáng kiến viển vông. Khi chọn người đeo nhạc đã lộ bản chất hèn nhát, đùng đẩy trách nhiệm cho những kẻ cùng đinh => đại diện cho những kẻ chức sắc trong làng xã ngày xưa (gian ngoan và xảo trá).