Soạn văn 6 siêu ngắn bài: Bài học đường đời đầu tiên

[toc:ul]

Bài tập 1: Kể tóm tắt đoạn trích và cho biết:a) Truyện được kể bằng lời của nhân vật nào? b) Bài văn chia làm mấy đoạn, nội dung chính của mỗi đoạn?

Trả lời

a) Trong đoạn trích này, truyện được kể bằng lời của nhân vật chính. Đó chính là Dế Mèn.

b) Đối với đoạn trích này, chúng ta có thể chia làm hai đoạn:

• Đoạn 1: Từ đầu đến “…không thể làm lại được”: Bức chân dung tự họa của Dế Mèn.
• Đoạn 2: Đoạn còn lại: Câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn.

Bài tập 2: Hãy đọc kĩ đoạn văn từ đầu bài đến sắp đứng đầu thiên hạ rồi sau đó: a) Ghi lại những chi tiết miêu tả, ngoại hình và hành động của Dế Mèn. Nhận xét về trình tự và cách miêu tả trong đoạn văn?

Trả lời

a) Những chi tiết miêu tả ngoại hình và hành động của Dế Mèn:

- Những chi tiết miêu tả ngoại hình:

• Càng: Mẫm bóng
• Vuốt: cứng, nhọn hoắt
• Cánh: dài tận chấm đuôi một màu nâu bóng mỡ.
• Đầu: tò, nổi từng tảng rấy bướng…
• Răng: đen nhánh
• Râu: dài, cong.

- Những chi tiết miêu tả hành động:

• Đạp phanh phách
• Vũ lên phành phạch
• Nhai ngoàm ngoạm
• Trịnh trọng vuốt râu
• Đi đứng oai vệ…dún dẩy (khoeo), rung…(râu)
• Cà khịa (với hàng xóm)
• Quát nạt (cào cào)
• Đá ghẹo (gọng vó)

Bên cạnh đó, tác giả còn biết trình tự miêu tả. Đó là miêu tả từ khái quát đến cụ thể, miêu tả ngoại hình kết hợp với miêu tả hành động. Ngoài ra, còn biết lựa chọn những chi tiết tiêu biểu để làm nổi bật nhân vật.

b) Những tính từ miêu tả ngoại hình và tính cách của Dế Mèn và từ đồng nghĩa hoặc gần nghĩa để thay thế nó:

• Mẫm bóng = to mập, nhẵn bóng
• Nhọn hoắt = nhọn như mũi giáo
• Ngắn hủn hoắt = ngắn tun ngủn, ngắn cũn
• Đen nhánh = rất đen, đen muột
• Hùng dũng = oai vệ, hùng hô
• Bóng mỡ= bóng nhẩy
• Bướng = cứng đầu

=>Qua những từ ngữ trên ta thấy cách dùng từ của tác giả rất chính xác, sinh động, giàu sức gợi cảm, những từ đồng nghĩa mà ta tìm để thay thế không thể nào bằng được, làm mất đi sự hấp dẫn của câu văn.

c) Tính cách của Dế Mèn trong đoạn văn này:

Dế Mèn trong đoạn trích này là một chú dế vừa thể hiện tính dũng mãnh, vừa thể hiện sự kiêu căng tự phụ của một kẻ tưởng mình đứng đầu thiên hạ, có tính xốc nổi của tuổi trẻ và hay ảo tưởng về bản thân.

Bài tập 3: Nhận xét về thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt (biểu hiện qua lời lẽ, cách xưng hô, giọng điệu…).

Trả lời

Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt rất khó chịu, vừa thể hiện sự trịch thượng kẻ cả, vừa thể hiện sự ích kỉ, khinh thường.

Bài tập 4: Nêu diễn biến tâm lí và thái độ của Dế Mèn trong việc trêu Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt. Qua sự việc ấy, Dế Mèn đã rút ra được bài học đường đời đầu tiên cho mình. Bài học ấy là gì?

Trả lời

Lúc bắt đầu trêu: không sợ, kiêu căng, tự phụ

Lúc trêu xong: sợ hãi, hèn nhát.

Lúc Dế Choắt bị chị Cốc đánh chết: Thì khóc thảm thiết hốt hoảng ăn năn, hối hận.

- Qua sự việc ấy, Dế Mèn đã rút ra được bài học đường đời đầu tiên cho mình. Đó là: Không được kiêu căng, tự phụ. Không được cậy vào sức khỏe của mình mà hung hăng làm bậy. Nếu không suy nghĩ cẩn thận trước khi làm sẽ mang họa vào thân.

Bài tập 5: Hình ảnh những con vật được miêu tả trong truyện có giống với chúng trong thực tế không? Có đặc điểm nào của con người được gán cho chúng? Em có biết tác phẩm nào viết về loài vật có cách viết tương tự như truyện này?

Trả lời

 Hình ảnh những con vật được miêu tả trong truyện rất giống với chúng trong cuộc sống.

Đặc điểm con người được gắn cho chúng:

• Về hình dáng: người ốm người mập cũng như ở đây Dế Mèn to khỏe, mập mạp còn Dế Choắt gầy gò ốm yếu.
• Về tính cách: người hiền lành, yếu ớt nhưng cũng có người mạnh mẽ, hung hăng…

- Một số tác phẩm viết về loài vật có cách viết tương tự như:

• Đeo nhạc cho mèo (truyện ngụ ngôn)
• Chú đất nung (Nguyễn Kiên)

[Luyện tập] Bài tập 1: Ở đoạn cuối truyện, sau khi chôn cất Dế Choắt, Dế Mèn đứng lặng hồi lâu trước nấm mồ của người bạn xấu số. Em thử hình dung tâm trạng của Dế Mèn và viết một đoạn văn diễn tả lại tâm trạng ấy theo lời Dế Mèn?

Trả lời

Tôi thực sự cảm thấy có lỗi nhiều lắm Dế Choắt ạ. Chỉ vì tính ngông cuồng và thích thể hiện của mình mà tôi đã tự đánh mất đi một người bạn tốt trong cuộc đời của mình. Nghĩ lại những lời anh nói, tôi càng thấy thấm thía hơn. Có phải đã quá muộn để nhận ra những lỗi lầm ấy hay không. Đừng oán trách tôi nhé. Có lẽ, người đáng bị trừng phạt và nằm nơi đây chính là tôi chứ không phải một người tốt như anh. Tôi cảm thấy ân hận về hành động của mình nhiều lắm. Tôi quá ngu ngốc khi luôn cho mình là “bậc trên” của thiên hạ, cứ tưởng mình giỏi giang, mình ghê gớm lắm nào ngờ suy cho cùng tôi cũng chỉ “ếch ngồi đáy giếng” mà thôi. Tôi đã thực sự thấm, tôi sẽ sửa đổi tính cách của mình, không còn dám huênh hoang và kiêu ngạo nữa. Cái chết của anh đã làm tôi thức tỉnh tất cả.