Giải tiếng việt 5 VNEN bài 1C: Vẻ đẹp mỗi buổi trong ngày

Hoạt động thực hành

1. Quan sát các bức tranh sau và trả lời câu hỏi:

• Mỗi bức tranh trên vẽ cảnh gì?
• Trong các cảnh đó, em thích cảnh nào nhất?
• Ghi lại những điều em quan sát được từ bức tranh em thích.
• Nêu kết quả quan sát của em trước nhóm.

Trả lời:

Cả ba bức tranh đều vẽ cảnh làng quê yên bình có dòng sông, cánh đồng bao la, những dãy núi nhấp nhô... Nhưng mỗi tranh lại vẽ ở một thời điểm khác nhau.

• Tranh 1: Vẽ lúc mặt trời lên cao, có bầu trời trong xanh, những đám mây trắng trôi bồng bềnh, có dòng sông xanh biếc, có những cánh đồng xanh bát ngát, đan xen là những ngồi nhà nhỏ xinh xắn, xa xa là núi đồi trập trùng.
• Tranh 2: Cảnh làng quê lúc bình minh lên, một màu vàng nhuộm cả làng quê. Những tia nắng vàng chiếu lấp lánh.
• Tranh 3: Cảnh làng quê lúc chiều tà, mặt trời xuống núi, mọi cảnh vật bắt đầu chìm vào bóng tối.

2. Lập dàn ý bài văn tả cảnh một buổi sáng (hoặc trưa, chiều) trong vườn cây (hay trong công viên, trên đường phố, trên cánh đồng, nương rẫy...)

Trả lời:

Ví dụ: Tả công viên vào buổi sáng sớm

1. Mở bài: Giới thiệu quang cảnh công viên vào buổi sáng sớm.

2. Thân bài: 

Tả các cảnh vật của công viên vào buổi sáng: 

• Không khí trong công viên buổi sáng sớm rất là trong lành và yên tĩnh.
• Những chú chim đậu trên cành cây hót líu lo chào đón ngày mới.
• Những giọt sương sớm đậu trên những cánh hoa long lanh, lấp lánh dưới ánh nắng mai tựa như những viên pha lê quý giá.
• Những đóa hoa râm bụt, hoa loa kèn, hoa hồng đỏ, huệ trắng thi nhau tỏa hương chào đón ánh mặt trời.

...

Miêu tả cảnh vật xen lẫn với các hoạt động của con người:

• Sáng sớm cũng là lúc để mọi nhười đi tập thể dục. Những cụ già đứng tập dưỡng sinh, hay những thanh thiếu niên chạy bộ, tập thể dục,... tất cả đang góp phần tạo nên sự ồn ào, vui nhộn ở công viên, phá tan đi sự yên bình trước đó.

3. Kết bài: Nêu cảm nhận, suy nghĩ của em về công viên buổi sớm. Em rất thích đến công viên vào buổi sáng sớm.

Ví dụ: Tả cảnh buổi sáng trên cánh đồng 

1. Mở bài: Giới thiệu cảnh buổi sáng trên cánh đồng.

2. Thân bài:

• Mặt trời dần nhô lên đỏ hồng từ đằng đông.
• Từng đàn chim ríu rít gọi nhau tìm thức ăn.
• Những khoảnh ruộng lúa xanh rì như thảm cỏ.
• Trên con đường bờ ruộng, nhộn nhịp các cô chú ra đồng, chuẩn bị cho công việc chăm sóc lúa.
• Thi thoảng, từng cơn gió nhẹ tạo ra những sóng lúa lao xao.
• Vô số côn trùng búng nhảy từ phía.
• Những bụi lúa đung đưa những phiến lá xanh sẫm, mơn mởn sau một đêm tắm sương.
• Từng bụi cỏ dại, những khóm bông điên điển không mời mà đến lần lượt được người nông dân nhổ lên.
• Đám trẻ nhỏ đi theo bố mẹ đang tụm năm tụm ba chơi trò ô ăn quan. Tiếng gọi nhau í ới, tiếng cười đùa khúc khích vang động làm ấm cả một khoảng đồng ruộng..
• Ong bướm rập rờn bên những bông hoa ven đường.
• Dưới gốc tre, đôi trâu nằm nhai cỏ thật an lành.

3. Kết bài: Cảm nghĩ về cảnh.

• Bức tranh làng quê đẹp vô cùng.  
• Cảnh thanh bình, trù phú trên cánh đồng mang đến hạnh phúc cho mọi người.

3. Tìm và viết vào bảng nhóm các từ đồng nghĩa:

a. Chỉ màu xanh           b. Chỉ màu trắng

c. Chỉ màu đỏ               d. Chỉ màu đen

Trả lời:

a. Chỉ màu xanh: xanh, xanh ngắt, xanh tươi, xanh dương, xanh lục, xanh lam, xanh ngọc, xanh thẫm, xanh biếc...           

b. Chỉ màu trắng: trắng, trắng tinh, trắng phau, trắng nõn, trắng trong, trắng sáng, trắng ngần, trắng ngà, trắng muốt...

c. Chỉ màu đỏ: đỏ, đỏ tươi, đỏ lòm, đỏ chót, đỏ rực, đỏ sẫm, đỏ hoe, đỏ ửng, đỏ ối...

d. Chỉ màu đen: đen, đen nhám, đen tuyền, đen ngòm, đen láy, đen xịt, đen nhẻm, đen bóng, đen sì, 

4. Đặt câu với một từ em vừa tìm được ở hoạt động 3 và viết vào vở.

5. Chọn từ thích hợp trong ngoặc đơn điền vào chỗ trống để hoàn chỉnh các đoạn văn sau:

Cá hồi vượt thác

Đàn cá hồi gặp thác phải nghỉ lại lấy sức để sáng mai vượt sóng. Suốt đêm thác réo ... (điên cuồng, dữ dằn, điên đảo). Nước tung lên thành những búi trắng như tơ. Suốt đêm đàn cá rậm rịch.

Mặt trời vừa ... (mọc, ngoi, nhô) lên. Dòng thác óng ánh ...(sáng trưng, sáng quắc, sáng rực) dưới nắng. Tiếng nước xối ... (gầm rung, gầm vang, gầm gào). Những con cá hồi lấy đà lao vút lên như chim. Chúng xé toạc màn mưa thác trắng. Những đôi vây xoè ra như đôi cánh.

Đàn cá hồi lần lượt vượt thác an toàn. Đậu “chân” bên ngọn thác, chúng chưa kịp chờ cho cơn choáng đi qua, lại ...(cuống cuồng, hối hả, cuống quýt) lên đường.

Theo NGUYỄN PHAN HÁCH 

Trả lời:

Cá hồi vượt thác

Đàn cá hồi gặp thác phải nghỉ lại lấy sức để sáng mai vượt sóng. Suốt đêm thác réo điên cuồng. Nước tung lên thành những búi trắng như tơ. Suốt đêm đàn cá rậm rịch.

Mặt trời vừa nhô lên. Dòng thác óng ánh sáng rực dưới nắng. Tiếng nước xối gầm vang. Những con cá hồi lấy đà lao vút lên như chim. Chúng xé toạc màn mưa thác trắng. Những đôi vây xoè ra như đôi cánh.

Đàn cá hồi lần lượt vượt thác an toàn. Đậu “chân” bên ngọn thác, chúng chưa kịp chờ cho cơn choáng đi qua, lại hối hả lên đường.

Theo NGUYỄN PHAN HÁCH 

Hoạt động ứng dụng

1. Tìm đọc đoạn văn, bài văn miêu tả

Trả lời:

Ví dụ:

Buổi sớm trên cánh đồng

Từ làng, Thủy đi tắt ra cánh đồng để ra bến tàu điện. Sớm đầu thu mát lạnh. Giữa những đám mây xám đục, vòm trời hiện ra như những khoảng vực xanh vòi vọi. Một vài giọt mưa loáng thoáng rơi trên chiếc khăn quàng đỏ và mái tóc xõa ngang vai của Thủy; những sợi cỏ đẫm nước lùa vào dép Thủy làm bàn chân nhỏ bé của em ướt lạnh. Người trong làng gánh lên phố những gánh rau thơm, những bẹ cải sớm và những bó hoa huệ trắng muốt. Bầy sáo cánh đen mỏ vàng chấp chới liệng trên cánh đồng lúa mùa thu đang kết đòng. Mặt trời đã mọc trên những ngọn cây xanh tươi của thành phố.

Theo LƯU QUANG VŨ

Chiều tối

Nắng bắt đầu rút lên những chòm cây cao, rồi nhạt dần và như hòa lẫn với ánn sáng trắng nhợt cuối ngày.

Lúc đó trong những bụi cây đã thấp thoáng, thập thò những mảng tối. Màu tối lan dần dưới từng gốc cây, ngả dài trên thảm cỏ, rồi đổ lốm đốm trên lá cành, nhất là những vòm xanh rậm rạp. 

Bóng tối như bức màn mỏng, như thứ bụi xốp, mờ đen, phủ dần lên mọi vật. Trong nhập nhoạng, thỉnh thoảng lại bật lên một mảng sáng mờ của ánh ngày vương lại. Một vài tiếng dế gáy sớm, vẻ thăm dò, chờ đợi. Có đôi ánh đom đóm chấp chới, lúc lên cao, lúc xuống thấp, lúc lại rơi xuống mặt cỏ không còn rõ hình cây lá nữa mà mịn màng hòa lẫn như một mặt nước lặng êm.

Trong im ắng, hương vườn thơm thoảng bắt đầu rón rén bước ra, và tung tăng trong ngọn gió nhẹ, nhảy trên cỏ, trườn theo những thân cành…

2. Dậy sớm, quan sát cảnh một buổi sáng nơi em ở và ghi lại những điều em quan sát được

Trả lời:

Ví dụ: Một buổi sáng ở Hà Nội em quan sát được:

• Từ phía đằng đông, mặt trời đỏ dần dần ló lên cao sau các toà nhà cao tầng
• Những tia nắng đầu tiên len lỏi vào từng cành lá, chiếu xuống mặt đường
• Trên hai hàng cây ven đường, thi thoảng có chú chim hót líu lo
• Những cô chú bán đồ ăn sáng thong dong đạp xe trên các con đường, ngõ ngách Hà Nội
• Xa xa phía mặt hồ Tây, mọi người đang chạy bộ và hít thở không khí trong lành....
• Các cô chú lao công đang nhanh tay dọn dẹp sạch sẽ đường phố.
• Trên đường, rải rác một số phương tiện đi lại...