Giải tiếng việt 5 VNEN bài 4C: Cảnh vật quanh em

Hoạt động thực hành

1. Chơi trò chơi: "Thi tìm nhanh từ ghép có hai tiếng mang nghĩa trái ngược nhau

M. To nhỏ

Trả lời:

Ví dụ mẫu:

Từ ghép có hai tiếng mang nghĩa trái ngược nhau là

• ngược xuôi
• lui tới
• trắng đen
• giàu nghèo
• sướng khổ
• vui buồn
• rách lành
• ngọt đắng
• nhục vinh

2. Tìm từ trái nghĩa trong các thành ngữ, tục ngữ sau và viết vào bảng nhóm:

a. Ăn ít ngon nhiều

b. Ba chìm bảy nổi

c. Nắng chóng trưa, mưa chóng tối

d. Yêu trẻ, trẻ đến nhà; kính gì, già để tuổi cho

Trả lời:

Tìm từ trái nghĩa:

a. Ăn ít ngon nhiều

=> ít và nhiều

b. Ba chìm bảy nổi

=> chìm và nổi

c. Nắng chóng trưa, mưa chóng tối

=> nắng và mưai

d. Yêu trẻ, trẻ đến nhà; kính gìa, già để tuổi cho

=> trẻ và già

3. Điền vào chỗ trống một từ trái nghĩa với từ in đậm:

a. Trần Quốc Toản tuổi nhỏ mà chí...

b. Trẻ ... cùng đi đánh giặc.

c. ... trên đoàn kết một lòng.

d. Xa-xa-cô đã chết nhưng hình ảnh của em còn ... mãi trong kí ức loài người như lời nhắc nhở về thảm hoạ của chiến tranh huỷ diệt.

Trả lời:

a. Trần Quốc Toản tuổi nhỏ mà chí lớn

b. Trẻ già cùng đi đánh giặc.

c. Dưới trên đoàn kết một lòng.

d. Xa-xa-cô đã chết nhưng hình ảnh của em còn sống mãi trong kí ức loài người như lời nhắc nhở về thảm hoạ của chiến tranh huỷ diệt.

4. Tìm từ trái nghĩa thích hợp điền vào mỗi chỗ trống sau:

a. Việc .... nghĩa lớn

b. Áo rách khéo vá, hơn lành ..... may

c. Thức .... dậy sớm

Trả lời:

a. Việc nhỏ nghĩa lớn

b. Áo rách khéo vá, hơn lành vụng may

c. Thức khuya dậy sớm

5. Tìm và ghi lại các từ trái nghĩa nhau:

• tả hình dáng
• tả hành động
• tả trạng thái
• tả phẩm chất

Trả lời:

6. Đặt câu để phân biệt các từ trong một cặp từ trái nghĩa em vừa tìm được ở trên

Trả lời:

Ví dụ mẫu:

• Tả hình dáng: Trong lớp em, bạn Ngọc cao nhất còn bạn Ngân thấp nhất.
• Tả hành động: Trong giờ học, cả lớp ngồi học bài còn mỗi bạn Nam bị phạt đứng cuối lớp.
• Tả trạng thái: Thỏ nhanh nhẹn đã bại trong cuộc đua với chú rùa chậm chạp. 
• Tả phẩm chất: Cô giáo dạy chúng em nên làm nhiều việc tốt và không được làm việc xấu

7. Viết văn tả cảnh (kiểm tra).

Em hãy chọn một trong ba đề bài sau:

1. Tả cảnh một buổi sáng (hoặc trưa, tối) trong một vườn cây (hay trong công viên, trên đường phố, trên cánh đồng, nương rẫy.

2. Tả một cơn mưa.

3. Tả ngôi nhà của em (hoặc căn hộ, phòng ở của gia đình em)

Trả lời:

Đề 1: Tả cảnh một buổi sáng (hoặc trưa, tối) trong một vườn cây (hay trong công viên, trên đường phố, trên cánh đồng, nương rẫy.

Em đang say giấc ngủ, bỗng lắng nghe tiếng chim hót véo von, trong trẻo từ khu vườn vọng lại. Đôi mắt mở to, em bật dậy và chạy nhanh ra vườn, sung sướng hít thở không khí trong lành của buổi bình minh.

Lúc này, ông mặt trời dường như cũng vừa tỉnh dậy, đang chiếu những tia nắng ấm áp đầu tiên xuống. Trên những cành cay kẽ lá vẫn lấp lánh màn sương. Trên tấm thảm xanh trải đầy màu sắc, rực rỡ nhất là một bông hồng nhung đang hé nở. Hoa hồng đỏ rực rỡ như muốn ganh đua với sắc đỏ của ánh mặt trời. Ong bay vòng quanh để lấy phấn hoa và lấy mật.

Bên cạnh khóm hồng nhung đỏ thắm là những bông cúc vàng tươi vươn mình khoe sắc. Màu vàng của cúc làm cho cái nắng mùa thu thêm ngọt ngào như rót mật. Chẳng kém phần rực rỡ, những cụm hoa cẩm chướng cũng xinh đẹp vô cùng. Những cánh hoa vàng cam, hồng tím mỏng manh như tia nắng mặt trời. Giữa vườn là bụi chuối. Mấy cây chuối mẹ, chuối con đứng quay quần ở giữa vườn. Lá chuối to, xoè ra bốn phía, lá non cuộn tròn, dựng đứng lên như cuộn giấy.

Phía bên trái và bên phải góc vườn là hai hàng cau thẳng tắp. Đó là thành quả của ông bà nội em trồng sau khi mang giống từ miền Nam trong một chuyến du lịch. Hương cau thoang thoảng thật dễ chịu. Mỗi năm, cau ra vài vụ quả, không những đủ để bà ăn trầu, mà còn trở thành món quà để bà biếu những cụ già bên hàng xóm. Hai hàng cau làm thành tổ ấm cho những loài chim về trú ngụ. Chim véo von làm cho khu vườn thêm náo nhiệt.

=> Xem đầy đủ bài viết tại đây

Đề 2: Tả một cơn mưa.

Thời gian đã chuyển dần sang chiều, ánh mắt trời nhanh chóng bị che khuất, bầu trời trong xanh bỗng nhường chỗ cho những đám mây đen từ phía chân trời kéo lại. Những cơn gió mát mùa hạ cũng ngừng thổi, tiếng sấm chớp vang đến dồn dập hơn như báo hiệu cơn mưa dông đang đến rất gần.

Những đám mây lớn, nặng bao phủ cả bầu trời. Cơn gió lành lạnh thổi qua mang theo vài hạt mưa. Mưa bắt đầu rơi lộp bộp trước sân nhà. Tiếng sấm, tiếng sét ngày càng vang lên dữ dội. Mưa bắt đầu tăng dần, mưa tới tấp, ào ào, nổi trên mặt sân, cây cối ngả nghiêng trong gió. Đàn gà đang thong dong ngoài vườn kiếm mồi vội vàng trú ẩn dưới những gốc cây tránh mưa, những chú gà nhanh chân hơn đã kịp chạy về chuồng trú ẩn.

Ngoài đồng, các bác nông dân đang đội nón và khoác chiếc áo mưa, khơi thông dòng nước chảy để tránh ngập úng cũng đám ruộng mới gieo trồng. Mưa có lẽ là niềm vui thích nhất của lũ trẻ chúng em,  lũ bạn đang í ới gọi nhau ra tắm mưa và đá bóng nên nền sân gạch sạch sẽ. Bất giác giơ tay ra hứng những giọt nước mưa nặng hạt, ran rát nhưng mát lạnh, có cái gì tươi mới dường như cũng trỗi dậy trong em...

=> Xem đầy đủ bài viết tại đây

Đề 3: Tả ngôi nhà của em (hoặc căn hộ, phòng ở của gia đình em)

Quê hương là nơi chôn rau cắt rốn của mỗi người để rồi khi đi xa trái tim lại thổn thức nhớ về. Nơi ấy không chỉ có những cảnh vật gần gũi, quen thuộc, có những người bạn cùng ta lớn lên mà còn có cả những người thân yêu và ngôi nhà thân thương nhất.

Em không biết ngôi nhà này được xây dựng từ bao giờ, chỉ biết rằng ngay khi em cất tiếng khóc chào đời nó đã là tổ ấm của gia dình em, là nơi em sinh ra và lớn lên. Nhà của em không phải những ngôi nhà cao tầng lộng lẫy xa hoa mà là ngôi nhà mái ngói giản dị nằm tại một miền quê thanh bình, yên ả. Nhà cao khoảng gần năm mét, dài khoảng mười lăm mét. 

Nhà của em mang đậm nét đặc trưng của những ngôi nhà ở các miền nông thôn, nhỏ nhắn xinh xinh, không sang trọng mà ấm cúng, sạch sẽ. Tường nhà quét ve màu xanh da trời, nhìn thôi đã thấy tươi mát. Mái nhà là từng lớp, từng lớp ngói đỏ tươi. Ngôi nhà thấp thoáng sau những bóng cây xanh cao lớn, bên cạnh cánh đồng lúa rộng lớn mênh mông.

Ngôi nhà gồm 4 phòng là phòng khách, phòng ăn, phòng ngủ của bố mẹ và phòng ngủ của em. Mỗi phòng nằm về một gian, tuy nhỏ bé  mà xinh xắn lắm. Bố mẹ ở gian bên trái, em ở gian bên phải và phòng khách, phòng ăn ở gian giữa. Phòng nào cũng thoáng đãng, có một chiếc cửa sổ, mùa hè gió lùa vào xua tan mọi cái nóng nực. Nền nhà được bao phủ bởi những viên gạch ngói màu nâu đất, gần gũi và đậm chất thôn quê... 

=> Xem đầy đủ bài viết tại đây

Hoạt động ứng dụng

Sưu tầm các thành ngữ, tục ngữ chứa hai từ trái nghĩa

Trả lời:

Những thành ngữ, tục ngữ chứa hai từ trái nghĩa là:

• Lên voi xuống chó
• Đầu chày đít thớt
• Trên đe dưới búa
• Xanh vỏ đỏ lòng
• Trước lạ sau quen
• Gạn đục khơi trong.
• Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
• Anh em như thể chân tay
• Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần.
• Thất bại là mẹ thành công 
• Lá lành đùm lá rách 
• Bên trọng bên khinh 
• Bán anh em xa mua láng giềng gần 
• Chết vinh còn hơn sống nhục
• Hết khôn dồn dại
• Có mới nới cũ