1. ….mẹ đi chợ đã về rồi!

2. AI (…), đem lại những lợi ích tuyệt vời cho mọi lĩnh vực trong cuộc sống của chúng ta.

3. …, cảnh sắc non nước Việt Nam ta vô cùng hùng vĩ và hoang sơ.

4. Khí hậu trái đất… đang ở trong tình trạng đáng báo động bởi những tác động tiêu cực từ những hoạt động của con người.

5. …trời sẽ mưa vì tôi nhìn thấy những đám mây đen ùn ùn kéo đến, làm cho xung quanh bỗng dưng tối sầm lại.

1. ….mẹ đi chợ đã về rồi!

A! Mẹ đi chợ đã về rồi!

2. AI (…), đem lại những lợi ích tuyệt vời cho mọi lĩnh vực trong cuộc sống của chúng ta.

AI (công nghệ trí tuệ nhân tạo) đem lại những lợi ích tuyệt vời cho mọi lĩnh vực trong cuộc sống của chúng ta.

3. …, cảnh sắc non nước Việt Nam ta vô cùng hùng vĩ và hoang sơ!

Ôi, cảnh sắc non nước Việt Nam ta vô cùng hùng vĩ và hoang sơ!

4. Khí hậu trái đất… đang ở trong tình trạng đáng báo động bởi những tác động tiêu cực từ những hoạt động của con người.

Khí hậu trái đất chắc hẳn đang ở trong tình trạng đáng báo động bởi những tác động tiêu cực từ những hoạt động của con người.

5. …trời sẽ mưa vì tôi nhìn thấy những đám mây đen ùn ùn kéo đến, làm cho xung quanh bỗng dưng tối sầm lại.

Có lẽ, trời sẽ mưa vì tôi nhìn thấy những đám mây đen ùn ùn kéo đến, làm cho xung quanh bỗng dưng tối sầm lại.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Hiểu biết chung về thành phần biệt lập.

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, dựa vào kiến thức đã học về thành phần biệt lập, trả lời câu hỏi:

- Thành phần biệt lập là gì?

- Phân loại và cho biết chức năng của mỗi loại.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động

- GV mời 1 – 2 HS trình bày các nội dung:

+ Thành phần biệt lập là gì?

+ Phân loại và cho biết chức năng của mỗi loại.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức bài học

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân và trả lời những câu hỏi sau:

1. Hãy tìm thành phần biệt lập trong các câu sau và cho biết những thành phần đó biểu thị ý nghĩa cụ thể nào?

* Có lẽ tôi bán có chó đấy ông giáo ạ!

* A, mẹ mua dưa. Cả khoai sọ nữa.

* Vũ Thị Thiết, người con gái quê ở Nam Xương, tính đã thùy mị, nết na, lại còn thêm tư dung tốt đẹp.

* Trang ơi, minh không đến dự liên hoan được đâu, cả cắm trại nữa. Nhưng bạn đừng nói gì với lớp nhé.

2. Sắp xếp những từ ngữ sau theo trình tự tăng dần độ tin cậy: dường như, có vẻ, có lẽ, hình như, chắc chắm, chắn là, chắc hẳn.

3. Xác định và nêu tác dụng của những thành phần biệt lập trong những câu sau:

* Hương ơi, cậu lấy giùm tớ chiếc cặp với nhé!

* Minh – Lớp trưởng lớp 9B, đạt giải nhất môn Sinh kỳ thi cấp tỉnh đợt vừa rồi.

* Dường như dạo này cậu tăng cân thì phải, trông xinh xắn hẳn lên đấy.

* Có lẽ bạn quên mất rằng hôm nay tớ đã chờ cậu cả 2 tiếng đồng hồ để về cùng.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo cặp đôi, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS lần lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu các nhóm lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 3: Tổng kết

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, tổng kết, rút ra những dấu hiệu nhận biết các thành phần biệt lập.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, rút ra những dấu hiệu nhận biết các thành phần biệt lập.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày những dấu hiệu nhận biết các thành phần biệt lập.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

1. Hiểu biết chung về thành phần biệt lập.

a. Khái niệm

- Thành phần biệt lập là thành phần có phụ tính độc lập với nòng cốt câu.

b. Phân loại và tác dụng của thành phần biệt lập.

- Có những loại thành phần biệt lập sau:

+ Thành phần phụ chú: được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu, thường được tách biệt bằng dấu gạch ngang, dấu phẩy, dấu ngoặc đơn hoặc dấu hai chấm.

+ Thành phần gọi – đáp: được dùng để gọi đáp, tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp.

+ Thành phần gọi – đáp: được dùng để gọi đáp, tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp.

+ Thành phần cảm thán: được dùng để diễn tả cảm xúc của người nói.

+ Thành phần tình thái: được dùng để diễn tả thái độ, cách đánh giá của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.

2. Nhắc lại kiến thức bài học

a. Xác định và giải thích ý nghĩa của những thành phần biệt lập

* Có lẽ tôi bán có chó đấy ông giáo ạ!

- Từ “có lẽ” là thành phần tình thái trong câu. Ý nghĩa là biểu lộ ý nghĩa tin cậy chưa cao vào việc bán con chó của Lão Hạc.

- Từ “ạ” là thành phần gọi đáp, biểu thị thái độ tôn trọng với ông giáo 

* Có lẽ tôi bán có chó đấy ông giáo ạ!

- Từ “A” là thành phần cảm thán, có ý nghĩa bộc lộ cảm xúc vui mừng.

* Vũ Thị Thiết, người con gái quê ở Nam Xương, tính đã thùy mị, nết na, lại còn thêm tư dung tốt đẹp.

- “Người con gái quê ở Nam Xương” là thành phần phụ chú, dấu hiệu giúp nhận biết là câu này nằm giữa hai dấu phẩy và nếu loại bỏ câu này thì nghĩa của câu không thay đổi. 

- Ý nghĩa: giải thích thêm thông tin về quê quán của người con gái Vũ Thị Thiết.

* Trang ơi, minh không đến dự liên hoan được đâu, cả cắm trại nữa. Nhưng bạn đừng nói gì với lớp nhé.

- Từ “Trang ơi” là thành phần gọi đáp, có ý nghĩa là thể hiện thái độ thân mật với bạn bè.

b. Sắp xếp các từ ngữ theo mức độ tăng dần của sự tin cậy

- Mức độ tin cậy thấp nhất: dường như, hình như, có vẻ như, có lẽ.

- Mức độ tin cậy cao hơn: chắc là, chắc hẳn.

- Mức độ tin cậy cao nhất: chắc chắn.

c. Xác định thành phần biệt lập và tác dụng

* Hương ơi, cậu lấy giùm tớ chiếc cặp với nhé!

=> “Ơi” ở đây chính là thành phần biệt lập gọi đáp, là từ được thêm vào sau danh từ để thể hiện việc người nói gọi người nghe trả lời. Nếu tách riêng thành phần này không có nghĩa nhưng lắp vào câu thì lại làm tăng giá trị và giúp người nghe hiểu rõ ý hơn.

* Minh – Lớp trưởng lớp 9B, đạt giải nhất môn Sinh kỳ thi cấp tỉnh đợt vừa rồi.

=> “Lớp trưởng lớp 9B” được tính là thành phần phụ chú trong câu, đứng sau dấu gạch ngang (-). Có tác dụng bổ sung thông tin cho câu để mọi người hiểu rõ hơn về người được nói đến và chức vụ của họ.

* Dường như dạo này cậu tăng cân thì phải, trông xinh xắn hẳn lên đấy.

=> “Dường như” chính là thành phần tình thái trong câu thể hiện lên ý của người nói chưa chắc sự việc nhưng tỏ ý quan tâm. Kết hợp với các từ ngữ khác cùng biểu đạt nội dung trong câu rõ ràng hơn.

* Có lẽ bạn quên mất rằng hôm nay tớ đã chờ cậu cả 2 tiếng đồng hồ để về cùng.

=> “Có lẽ” chính là thành phần tình thái trong câu, thể hiện độ tin cậy cao của người nói biểu đạt trong câu. Thể hiện cảm xúc của người nói đang chờ đợi và có ý để đối phương hiểu tâm trạng của mình. Nhưng nó ở mức độ nhẹ không gay gắt nên không khiến người nghe khó chịu. Bỏ từ có lẽ đi thì nội dung của câu không thay đổi.

3. Tổng kết

Dấu hiệu nhận biết thành phần biệt lập:

- Thành phần tình thái: Được nhận biết bằng cách thể hiện cách nhìn người nói đối với sự việc trong câu.. 

- Thành phần cảm thán: Được biết qua các biểu hiện tâm lí trong câu. 

- Thành phần phụ chú: Thêm chi tiết để làm cho nội dung chính rõ ràng và dễ hiểu hơn. 

- Thành phần gọi đáp: Được xác định bởi các mối quan hệ giao tiếp.