HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Hiểu biết chung về tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, dựa vào kiến thức đã học về văn bản Bạn đến chơi nhà, trả lời câu hỏi:

- Trình bày hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm.

- Bố cục của tác phẩm.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày các nội dung:

+ Hoàn cảnh sáng tác tác phẩm.

+ Bố cục của tác phẩm.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức bài học

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, đọc văn bản Bạn đến chơi nhà và trả lời câu hỏi:

+ Nghệ thuật trào phúng được thể hiện trong bài thơ qua những chi tiết nào?

+ Sắc thái tiếng cười trào phúng trong bài thơ là gì và nhằm mục đích gì?

+ Thủ pháp trào phúng được sử dụng trong bài thơ là gì?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu các nhóm lắng nghe, nhận xét (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Hiểu biết chung về tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

- Nguyễn Khuyến là một nhà thơ lớn của dân tộc, nhưng khi thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Bộ xong, ông cáo quan về ở ẩn ở Yên Đổ.

- Bạn đến chơi nhà là bài thơ được sáng tác trong khoảng thời gian này.

b. Bố cục của tác phẩm

- Phần 1 (câu đầu): Cảm xúc khi bạn tới chơi nhà.

- Phần 2 (6 câu thơ tiếp theo): Hoàn cảnh nhà thơ khi bạn đến chơi nhà.

- Phần 3 (câu cuối): Tình cảm thắm thiết của tác giả với bạn.

2. Nhắc lại kiến thức bài học

a. Nghệ thuật trào phúng được thể hiện qua những chi tiết sau

- Nghệ thuật trào phúng thể hiện qua những chi tiết nhà thơ liệt kê ra về hoàn cảnh ngặt nghèo của nhà mình khi bạn tới thăm:

+ Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.

+ Ao sâu nước cả, khôn chài cá.

+ Vườn rộng rào thưa khó đuổi gà.

+ Cải chưa ra cây, cà mới nụ.

+ Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.

+ Trầu không có.

=> Với sự hào hiệp và tấm lòng chân tình của mình, nhà thơ muốn dành những gì sang trọng nhất, ngon lành nhất để tiếp đã bạn. Thế nhưng ước muốn đó không thể thực hiện được, oái oăm thay cái gì cũng có mà thành ra không có cái gì vì tất cả đã ở độ non tơ, “tiềm năng” không thể thu hái được, thậm chí đến cả miếng trầu làm đầu câu chuyện cùng không có.

b. Sắc thái tiếng cười trào phúng

- Thông thường, trào phúng thường gắn với tiếng cười nhẹ nhàng, kín đáo mà lại thâm thúy chua cay, để lên án, phê phán những đối tượng cụ thể hoặc để tự cười chính mình.

- Nhưng trong bài thơ Bạn đến chơi nhà, cung bậc tiếng cười ở đây chủ yếu là hài hước. Chính sự đối lập giữa đạm bạc và giàu sang, cái gì cũng có mà hóa ra lại không có cái gì đã tạo ra sự hài hước rất riêng của Nguyễn Khuyến.

c. Nghệ thuật trào phúng

- Trong bài thơ Bạn đến chơi nhà, Nguyễn Khuyến đã sử dụng bút pháp cường điệu hóa rất đặc sắc, sự thiếu thốn đạm bạc của gia cảnh được cường điệu một cách tối đa và sự giàu có sang trong cũng cường điệu không kém với mục đích đùa vui với bạn đồng thời tỏ rõ được tấm chân tình của mình.