Bai soạn lớp 7: Từ hán việt

[toc:ul]

I. Đơn vị cấu tạo từ Hán Việt

Ví dụ 1:

Nam quốc sơn hà nam đế cư

Tiệt nhiên định phận tại thiên thư 

Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm 

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư

Xét ví dụ:

Các tiếng nam, quốc, sơn, hà có nghĩa là:

• Nam :phương nam
• Quốc : nước
• Sơn : núi 
• Hà : sông

Ví dụ 2: Từ thiên trong các từ “thiên niên kỉ”, “thiên lí mã”, “thiên đô về Thăng Long” có nghĩa là:

• Thiên niên kỉ, thiên lí mã: Nghìn
• Thiên đô về Thăng Long: dời, di chuyển

Ghi nhớ: Sgk – trang 69

II. Từ ghép Hán Việt

• Các từ sơn hà, xâm phạm (trong bài Nam quốc sơn hà), giang san (trong bài tụng giá hoàn kinh sư) thuộc từ ghép đẳng lập.
• Các từ ái quốc, thủ môn, chiến thắng thuộc từ ghép chính phụ. Trật tự của các yếu tố từ ghép Hán Việt này giống trật tự của các tiếng trong từ ghép thuần việt ở chỗ yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau.
• Các từ thiên tư, thạch mã, tái phạm thuộc từ ghép chính phụ. Trật của các yếu tố từ ghép Hán Việt này khác trật tự của các tiếng trong từ ghép thuần việt ở chỗ yếu tố phụ đứng trước, yếu tố chính đứng sau.

Ghi nhớ: sgk  - trang 70

[Luyện tập] Câu 1: Phân biệt nghĩa của các yếu tố Hán Việt đồng âm trong các từ sau:

(1) hoa1: hoa quả, hương hoa

(2) hoa2: hoa mĩ, hoa lệ

(3) phi1: phi công, phi đội

(4) phi2: phi pháp, phi nghĩa

(5) phi3: cung phi, vương phi

(6) tham1: tham vọng, tham lam

(7) tham2: tham gia, tham chiến

(8) gia1: gia chủ, gia súc

(9) gia2: gia vị, gia tăng

Trả lời: 

(1) hoa1: hoa quả, hương hoa =>sự vật, cơ quan sinh sản hữu tính

(2) hoa2: hoa mĩ, hoa lệ => phồn hoa, bóng bẩy

(3) phi1: phi công, phi đội => bay

(4) phi2: phi pháp, phi nghĩa =>Trái lẽ phải pháp luật

(5) phi3: cung phi, vương phi => vợ thứ của vua

(6) tham1: tham vọng, tham lam =>ham muốn

(7) tham2: tham gia, tham chiến =>dự vào

(8) gia1: gia chủ, gia súc =>nhà

(9) gia2: gia vị, gia tăng =>thêm vào

[Luyện tập] Câu 2: Tìm những từ ghép Hán Việt có chứa yếu tố Hán Việt quốc, sơn, cư, bại?

Trả lời:

• Quốc: đế quốc, quốc vượng, quốc kì…
• Sơn: sơn hà, giang sơn, sơn cước, hồng sơn ....
• Cư: cư trú, an cư, di cư, định cư.....
• Bại: thất bại, đại bại, bại vong, thảm bại.....

[ Luyện tập] Câu 3: Xếp các từ ghép hữu ích, thi nhân...

Xếp các từ ghép hữu ích, thi nhân, đại thắng, phát thanh, bảo mật, tân binh, hậu đãi, phòng hỏa vào nhóm thích hợp:

a.Từ có yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau.

b.Từ có yếu tố phụ đứng trước, yếu tố chính đứng sau. 

Trả lời:

• Yếu tố chính đứng trước : hữu ích, phát thanh ,phòng hoả ,bảo mật
• Yếu tố chính đứng sau : thi nhân ,đại thắng,tân binh, hậu đãi ,

[ Luyện tập] Câu 4: Tìm 5 từ ghép Hán Việt có yếu tố...

Tìm 5 từ ghép Hán Việt có yếu tố phụ đứng trước, yếu tố chính đứng sau; 5 từ ghép Hán Việt có yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau.

Trả lời:

• 5 từ ghép có yếu tố phụ đứng trước, yếu tố chính đứng sau: thi sĩ, mĩ nhân, lạc quan, bộ binh, đại thắng.
• 5 từ ghép Hán Việt có yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau: hữu thanh, phát tài, đại diện, ái quần, nhập tâm.