Bài soạn lớp 7: Tiếng gà trưa

[toc:ul]

Tìm hiểu chung tác phẩm

• Tác giả:
• Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (1942-1988), quê: Làng La Khê, ven thị xã Hà Đông , tỉnh Hà Tây.
• Là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam
• Thơ bà thường viết về những điều bình dị gần gũi với cuộc sống đời thường,biểu lộ những rung cảm khát vọng của một trái tim phụ nữ chân thành,tha thiết và đằm thắm.
• Tác phẩm chính: Tơ tằm - chồi biếc, Hoa dọc chiến hào, Gió Lào cát trắng, Lời ru trên mặt đất, Sân ga chiều em đi.
• Các tác phấm viết cho thiếu nhi: Bầu trời trong quả trứng, Chú gấu trong vòng đu quay, Mùa xuân trên cánh đồng, Vẫn có ông trăng khác.
• Tác phẩm tiếng gà trưa:
• Sáng tác trong thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Mỹ,in lần đầu trong tập thơ "Hoa dọc chiến hào"(1968)
• Thể thơ : 5 chữ 
• Ptbđ : Biểu cảm, miêu tả, tự sự
• Bố cục : ba phần
• Khổ thơ 1: Tiếng gà trưa khơi dậy tình cảm làng quê.
• Khổ thơ 2 đến 6: Tiếng gà trưa khơi gợi kỉ niệm thời thơ ấu. 
• Khổ thơ 7 và 8: Những suy nghĩ được gợi lên từ tiếng gà trưa.

Câu 1: Cảm hứng của tác giả trong bài thơ được khơi gợi từ sự việc gì? ...

Cảm hứng của tác giả trong bài thơ được khơi gợi từ sự việc gì? Mạch cảm xúc trong bài thơ được diễn biến như thế nào?

Trả lời:

Cảm hứng được khơi gợi từ sự việc : trên đường hành quân xa, khi dừng chân nghỉ ngơi bên xóm nhỏ, người chiến sĩ nghe thấy tiếng gà nhà ai nhảy ổ. Bỗng những kỉ niệm tuổi thơ bên bà ùa về bên tác giả. Mạch cảm xúc trong bài thơ được diễn biến: 

Trên đường hành quân, lúc dừng chân chợt nghe tiếng gà ai nhảy ổ bên xóm nhỏ người chiến sĩ cảm thấy bao nỗi nhọc nhằn như được xua tan đi. Những kỉ niệm tuổi thơ bên người bà và đàn gà bổng chợt đến. Từ đó người chiến sĩ tự nhủ phải quyết tâm chiến đấu vì Tổ quốc và người thân.

=>Mạch cảm xúc đi từ hiện tại -> quá khứ -> hiện tại.

Câu 2: Những hình ảnh và kỉ niệm gì trong tuổi thơ đã được gợi lại ...

Những hình ảnh và kỉ niệm gì trong tuổi thơ đã được gợi lại từ tiếng gà gáy trưa? Qua đó bài thơ đã biểu hiện những tình cảm gì của tác giả?

Trả lời:

Những hình ảnh và kỉ niệm trong tuổi thơ đã được gợi lại từ tiếng gà gáy trưa:

• Hình ảnh đàn gà: Hình ảnh những con gà mái mơ, mái vàng bên những ổ trứng hồng hiện lên rất đẹp rất sinh động.
• Tiếng bà mắng cháu: Tiếng mắng đầy yêu thương khi một lần người cháu tò mò xem gà đẻ trứng, kỉ niệm về tuổi thơ nơi làng quê bình dị.
• Hình ảnh người bà: chắt chiu, tảo tần, lo lắng từng quả trứng con gà để mua cho cháu quần áo mới.

=>Qua đó, có thể nhận thấy, tác giả đã biểu lộ tâm hồn trong sáng, hồn nhiên của một người em nhỏ, những kí ức bên bà vẫn luôn được lưu giữ trong tâm hồn người cháu.

Câu 3: Em cảm nhận được gì về hình ảnh người bà và ...

Em cảm nhận được gì về hình ảnh người bà và tình cảm bà cháu được thể hiện trong bài thơ?

Trả lời:

Qua hình ảnh:

“Tay bà khum soi trứng

Dành từng quả chắt chiu

Cho con gà mái ấp…”

Từ đó ta thấy được bà là người chịu thương, chịu khó, chắt chiu từng niềm vui nho nhỏ trong cuộc sống còn nhiều vất vả, lo toan.

Vì thương cháu, bà luôn, chịu khó chắt chiu từng con gà, quả trứng để mua cho cháu bộ quần áo mới. Bà luôn chăm lo cho cháu dù cuộc sống có nhiều khó khăn. Còn người cháu thì luôn yêu thương và nhớ đến bà, biết ơn bà. Dù khi đi xa quê hương nhưng người cháu vẫn luôn nhớ đến bà, nhớ quê hương.

Câu 4: a. Bài thơ làm theo thể 5 tiếng nhưng có những chỗ ...

a. Bài thơ làm theo thể 5 tiếng nhưng có những chỗ biến đổi khá linh hoạt. Em có nhận xét gì về cách gieo về số câu (dòng) thơ trong mỗi khổ thơ.

b. Câu thơ “Tiếng gà trưa” trưa được lặp nhiều lần trong bài ở những vị trí nào và có tác dụng ra sao?

Trả lời:

a. Bài thơ được sáng tác theo thể thơ 5 chữ, sáng tạo và linh hoạt

• Mỗi khổ thơ có 4 câu nhưng có những khổ thơ có 5 tới 6 câu, khổ 1có 7 câu
• Cách gieo vần không theo cách thức thông thường: chủ yếu là vần cách, không đúng vần nhưng nghe rất hài hòa
• Việc bắt đầu các khổ thơ 5 chữ bằng những câu thơ 3 tiếng khiến câu thơ được nhấn mạnh cảm xúc.

b. Câu thơ “tiếng gà trưa” được lặp lại bốn lần và nằm ở đầu mỗi khổ thơ 2, 3, 4 và 7.

Tác dụng của câu thơ là tạo điểm nhấn cho bài thơ. Tiếng gà trưa gợi lên hình ảnh về cuộc sống êm đềm của làng quê yêu dấu, gợi lại những kỉ niệm bên bà những ngày thơ ấu. Tiếng gà trưa còn thôi thúc trong lòng người chiến sĩ tình cảm mới mẻ về nhiệm vụ chiến đấu để bảo vệ quê hương.

[Luyện tập] Câu 1: Chọn học thuộc lòng một đoạn của bài thơ khoảng 10 dòng

Trả lời:

Các em có thể lựa chọn đoạn thơ mà mình thích nhất để học thuộc lòng.

Ví dụ:

Tiếng gà trưa

Mang bao nhiêu hạnh phúc

Đêm cháu về nằm mơ

Giấc ngủ hồng sắc trứng

Cháu chiến đấu hôm nay

Vì lòng yêu Tổ quốc

Vì xóm làng thân thuộc

Bà ơi, cũng vì bà

Vì tiếng gà cục tác

Ổ trứng hồng tuổi thơ.

[Luyện tập] Câu 2: Cảm nghĩ của em về tình bà cháu trong bài thơ.

Trả lời:

“Bà” – Một tiếng gọi bình dị mà chan chứa bao tình cảm yêu thương. Hình ảnh người bà thân quen trong cuộc sống, hiền hậu ôn tồn chỉ bảo cho con cháu nhân đạo và lẽ đời. Người bà luôn yêu thương, quan tâm và lo lắng cho những đứa cháu nghịch ngợm….

Ta có thể tìm được một người bà như thế trong bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh. Bài thơ đã để lại cho tôi nhiều ấn tượng sâu sắc. Đặc biệt là vẻ đẹp bình dị của tình bà cháu.

Trên chặng đường hành quân vất vả, dừng chân nghỉ giải lao bên làng quê thanh bình. Tiếng gà trưa văng vẳng đã gợi lại những kí ức tuổi thơ của cháu bên bà. Bà hiện lên hiền từ như bà tiên trong câu chuyện cổ tích. Những quả trứng hồng bên ổ rơm vàng óng của gà mái vàng, mái mơ của bà chăm chút đầy yêu thương. Những tiếng mắng đầy yêu thương, những lo lắng của bà khi đàn gà trời giá rét, cũng chỉ mong cho cháu có một cuộc sống đủ đầy hơn. Những vất vả, tảo tần của bà ngày nào để giờ đây cháu được khôn lớn, trưởng thành. Trong lòng người cháu trào dâng tình yêu thương, lòng biết ơn về sự hi sinh, tảo tần của bà. Tiếng gà gáy quê hương và tình yêu thương bên bà đã góp phần thôi thúc người cháu quyết tâm chiến đấu, để cuộc sống yên bình sẽ còn mãi trên làng quê thân thương.