Bài soạn ngắn ngữ văn 10 kết nối bài Chữ người tử tù

[toc:ul]

[Đọc] Câu 1: Tóm tắt nội dung cuộc trò chuyện giữa nhân vật quản ngục và thầy thơ lại.

Trả lời: Trong cuộc trò chuyện, quản ngục cảm phục Huấn Cao bởi tài hoa và khí phách anh hùng. Ông tỏ ý muốn biệt nhỡn Huấn Cao trong những ngày tháng cuối đời của người tử tù trong nhà lao tăm tối này.

[Đọc] Câu 2: Chú ý các chi tiết cho biết ngoại hình, suy nghĩ, lời nói, sở thích, môi trường sống của quản ngục và những câu văn khái quát được tính cách nhân vật này.

Trả lời: 

• Ngoại hình: Đầu đã điểm hoa râm, râu đã ngả màu. Những đường nhăn nheo của một bộ mặt tư lự, bây giờ đã biến mất hẳn. Ở đấy, giờ chỉ còn là mặt nước ao xuân, bằng lặng, kín đáo và êm nhẹ. 
• Tính cách: có tâm điền tốt và thẳng thắn, biết quý trọng người tài.
• Sở thích: Sưu tầm chữ để treo trong nhà.
• Môi trường sống: sống trong môi trường ngục tù, nơi đầy rẫy những cái xấu, cái ác. Quản ngục được xem là “một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đã hỗn loạn xô bồ”.

[Đọc] Câu 3: Theo bạn, viên quản ngục sẽ đối xử với Huấn Cao như thế nào? Chi tiết nào ở phần 1 có thể khiến bạn suy đoán như vậy?

Trả lời: 

• Viên Quản ngục sẽ đối xử tốt với Huấn Cao, dành cho Huấn Cao những biệt đãi riêng.
• Chi tiết: Khi biết tin nhà lao sắp nhận được tử tù Huấn Cao, quản ngục không những không lo sợ mà còn tỏ ý ngưỡng mộ tài viết chữ của Huấn Cao: “Huấn Cao! Hay là người mà tỉnh Sơn ta vẫn khen cái tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp đó không?”. Ông còn sai thầy thơ lại cho người quét dọn lại buồng giam.

[Đọc] Câu 4: Huấn Cao đã tiếp nhận sự "biệt đãi" của quản ngục như thế nào?

Trả lời: Ông Huấn Cao thản nhiên tiếp nhận sự "biệt đãi" của quản ngục, coi như đó là một việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình lúc chưa bị giam cầm.

[Đọc] Câu 5: Nhân vật Huấn Cao khuyên quản ngục điều gì? Quản ngục có thái độ như thế nào trước lời khuyên đó?

Trả lời: 

• Huấn Cao khuyên: quản ngục nên thay chốn ở, nên tìm về nhà quê mà ở, thoát cái nghề này rồi hãy nghĩ đến chuyện chơi chữ.
• Thái độ quản ngục: Cảm động, vái người tù một vái, chắp tay nói một câu mà nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào.

[Đọc] Câu 6: Nội dung câu chuyện được kể có giống với suy đoán của bạn lúc mới đọc nhan đề tác phẩm hay không?

Trả lời: Giống. 

[Trả lời câu hỏi] Câu 1: Hãy xác định tình huống truyện trong Chữ người tử tù.

Trả lời: Cuộc gặp gỡ đầy éo lẽ giữa Huấn Cao và viên quản ngục đã tạo nên cái tình thế đặc biệt để nhà văn kể câu chuyện “Chữ người tử tù”: người tử tù đang bị áp giải về kinh lĩnh án chém và viên quản ngục người cai quản chốn ngục tù tối tăm nhưng lại là con người yêu và trân trọng cái đẹp. 

[Trả lời câu hỏi] Câu 2: Lời kể về nhân vật quản ngục (trong phần 1) là của ai? Lời kể ấy tác động đến cách nhìn của bạn về nhân vật này như thế nào?

Trả lời: Lời kể về nhân vật quản ngục là lời của tác giả. Qua lời kể, viên quản ngục là một người tầm trung tuổi, tính cách dịu dàng, tâm điền tốt, thẳng thắn, biết quý trọng người ngay thẳng.

[Trả lời câu hỏi] Câu 3: Sự kiện nào đã tạo bước chuyển trong thái độ của Huấn Cao với quản ngục? Sau sự kiện ấy, mối quan hệ của họ đã thay đổi như thế nào?

Trả lời:

• Sự kiện thầy thơ lại gặp Huấn Cao, kể rõ sự tình và nỗi lòng của quản ngục.

• Sau sự kiện ấy, Huấn Cao đã có cảm tình hơn với viên quản ngục và trân trọng tấm lòng biệt nhỡn liên tài của ông, đồng ý viết chữ tặng viên quản ngục.

[Trả lời câu hỏi] Câu 4: Nhân vật Huấn Cao được tác giả khắc hoạ qua những chi tiết tiêu biểu nào? Hãy dựa vào các chi tiết đó để khái quát đặc điểm tính cách Huấn Cao.

Trả lời: 

• Tài hoa nghệ sĩ: người có tài viết chữ đẹp.
• Khí phách hiên ngang: Ông dám khởi nghĩa chống lại triều đình. Trước cửa ngục tù, Huấn Cao không những không run sợ, lo lắng, sợ hãi mà ngược lại, tỏ rõ khí phách của mình qua hành động “dỗ gông”: “Huấn Cao, lạnh lùng, chúc mũi gông nặng, khom mình thúc mạnh đầu thang gông xuống thềm đá tảng đánh thuỳnh một cái”. 
• Nhân cách trong sáng, cao cả: được thể hiện qua thái độ, cách ứng xử của Huấn Cao với nghệ thuật, với con người. 

[Trả lời câu hỏi] Câu 5: Chỉ ra các yếu tố khiến cảnh cho chữ trở thành một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có". Hãy phân tích ý nghĩa của cảnh tượng kì lạ đó.

Trả lời: 

• Về không gian: người xưa thường cho chữ ở thư phòng, nơi sạch sẽ, trang nghiêm. Huấn Cao cho chữ viên quản ngục trong nơi ngục tù ẩm mốc, bẩn thỉu, đầy những phân chuột phân gián.

• Về thời gian: cảnh cho chữ này diễn ra vào thời gian giữa đêm khuya thanh vắng. Đặc biệt đó là đêm cuối cùng trước khi Huấn Cao, con người tài hoa, nghĩa hiệp phải thi hành án xử.

• Người cho chữ và người xin chữ cũng vô cùng đặc biệt: Người cho chữ mặc dù bị cùm gông nhưng vẫn ung dung, tự tại, oai phong phóng bút với những nét bút đẹp tuyệt trần. Trong khi đó, viên quản ngục và thầy thơ lại cúi đầu đón nhận như một đặc ân từ tử tù.

• Trật tự, kỉ cương trong nhà tù bị đảo lộn hoàn toàn: Tù nhân trở thành người ban phát cái đẹp, răn dạy quản ngục.

Điều đó cho thấy rằng trong nhà tù tăm tối, hiện thân cho cái ác, cái tàn bạo đó, không phải cái ác, cái xấu đang thống trị mà chính cái đẹp, cái dũng, cái thiện, cái cao cả đang làm chủ.

[Trả lời câu hỏi] Câu 6: Theo bạn, tác giả đã gửi gắm những thông điệp gì qua câu chuyện xin chữ và cho chữ?

Trả lời: 

• Cái đẹp có thể sinh ra, tỏa sáng giữa chốn hôi hám, nhơ bẩn nhưng cái đẹp không thể chung sống cùng cái xấu, cái ác.
• Con người xứng đáng được thưởng thức cái đẹp chỉ khi giữ được thiên lương.
• Cái đẹp có thể cảm hóa được con người.

[Trả lời câu hỏi] Câu 7: Nêu và nhận xét về một điểm chung mà bạn nhận thấy giữa hai nhân vật Tử Văn (Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên, Nguyễn Dữ) và Huấn Cao (Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân)

Trả lời: Ngô Tử Văn và Huấn Cao đều là những người anh hùng, mang những vẻ đẹp phẩm chất đáng trân trọng. Tử Văn dám châm lửa đốt đền của tên tướng giặc trừ hại cho dân. Huấn Cao vì thấy dân chúng lầm than mà khởi nghĩa chống lại triều đình. Họ không vì quyền uy, tiền bạc mà bị mua chuộc, đánh mất đi chính mình.

[Kết nối đọc - viết] Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong truyện ngắn Chữ người tử tù.

Trả lời: Trong "Chữ người tử tù", Nguyễn Tuân đã rất thành công khi xây dựng hình tượng 2 nhân vật chính vừa đối lập lại vừa tương đồng: Huấn Cao - một kẻ tử tù, là đại diện cho tầng lớp bị trị và viên quản ngục đại diện cho tầng lớp cai trị. Sự đối lập giữa 2 nhân vật này còn được thể hiện ở mối quan hệ giữa người sáng tạo cái đẹp với người khát vọng cái đẹp, là người viết chữ đẹp và người muốn xin chữ. Chính trong mối quan hệ đặc biệt đó đã làm nổi bật tính cách của từng nhân vật và chủ đề của truyện. Điều thú vị là cả hai con người ấy ở vị trí đối địch mà vẫn là những người bạn tri ân tri kỉ. Bời họ biết phát hiện ra cái đẹp, trân trọng cái đẹp. Họ có tâm hồn nghệ sĩ.