Bài soạn ngắn ngữ văn 10 kết nối bài Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân

[toc:ul]

[Đọc] Câu 1: Đoạn chữ in đậm này là sa-pô của văn bản. Hãy nhớ lại các chức năng thông thường của một sa-pô.

Trả lời: Hoàn thiện tiêu đề, tóm tắt nội dung, chứng minh tính thời sự, nêu rõ hoàn cảnh, thông báo bố cục, thu hút người đọc.

[Đọc] Câu 2: Trò rối nước ở Việt Nam ra đời từ bao giờ?

Trả lời: Tương truyền, múa tối nước được hình thành từ thế kỉ XI – XII. 

[Đọc] Câu 3: Không gian biểu diễn đặc trưng của múa rối nước.

Trả lời: 

• Múa rối nước trước kia được biểu diễn trên thủy đình, dựng trên mặt ao làng với lối kiến trúc mái chùa cong cùng mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã,…

• Ngày nay, thủy đình được dựng ngay trong các nhà hát và trong các khu du lịch sinh thái, sân khấu là hồ nhân tạo.

[Đọc] Câu 4: Trong trò rối nước, con rối đã được chế tác và điều khiển như thế nào?

Trả lời: 

• Chế tác: những con rối được đẽo gọt từ gỗ sung, tạo hình ngộ nghĩnh.

• Điều khiển: người điều khiển sử dụng hệ thống sào kết hợp với dây được gắn ở phần thân dưới để điều khiển con rối.

[Đọc] Câu 5: Việc bảo tồn, phát triển rối nước có điểm gì chung với bảo tồn, phát triển các loại hình nghệ thuật cổ truyền khác của dân tộc?

Trả lời: Đó là đang gặp khó khăn trong việc đến với khán giả vì hiện nay có rất nhiều loại hình nghệ thuật mới ra đời, du nhập từ nước ngoài như Kpop, hiphop,… hấp dẫn hơn, thu hút và bắt mắt hơn. Rõ ràng, đứng trong bối cảnh của xã hội hiện đại, múa rối nước không thể cạnh tranh với những bộ môn đó.

[Trả lời câu hỏi] Câu 1: Tóm tắt những thông tin chính của văn bản

Trả lời:

• Múa rối nước được hình thành cách đây rất lâu, từ thế kỉ XI - XII.

• Múa rối nước thường được biểu diễn trong hội làng, lễ Tết, sau này là các sân khấu, nhà hát.

• Tạo hình và kĩ thuật biểu diễn của nghệ thuật múa rối nước, dù đã có sự thay đổi về không gian biểu diễn nhưng các nghệ nhân vẫn đang cố gắng truyền tải nét truyền thống tới khán giả.

• Sự khác nhau về hai loại hình rối nước và rối cạn.

• Múa rối nước trong bối cảnh xã hội hiện đại 4.0.

[Trả lời câu hỏi] Câu 2: Tìm trong văn bản những thông tin cho phép khẳng định múa rối nước là “môn nghệ thuật thấm đẫm tinh thần Việt”

Trả lời: 

• Sự hình thành: Múa rối nước vốn thường được biểu diễn trong các buổi hội làng hay các dịp lễ tết, khi bà con đã thu xếp xong việc đồng áng để cùng ra đình góp vui.

• Không gian, chất liệu biểu diễn: 

  + Để diễn được trò rối nước, người ta phải dựng lên nhà rối trên mặt ao làng với lối kiến trúc mái chùa cong cong cùng mành tre, cờ phướn, võng lõng, cổng hàng mã, ...

  + Âm thanh và ánh sáng: cần tiếng đàn, tiếng hát, tiếng trống mõ, tiếng kèn sáo và cả những tiếng pháo phụ trợ để thật tròn vai.

[Trả lời câu hỏi] Câu 3: Nêu đặc điểm của cách triển khai thông tin trong văn bản. Hãy phân tích mức độ thuyết phục của cách triển khai ấy.

Trả lời: 

• Nguồn gốc

• Không gian và thời gian biểu diễn

• Tạo hình và kĩ thuật biểu diễn

• Các loại hình múa rối: múa rối nước và múa rối cạn

• Những khó khăn và thách thức của nghệ thuật múa rối nước trong bối cảnh xã hội 4.0 hiện đại

Cách triển khai này giúp người đọc dễ dàng nhận biết và nắm được các thông tin của loại hình nghệ thuật múa rối nước, vừa rõ ràng vừa mạch lạc nên có sức thuyết phục cao đối với người đọc.

[Trả lời câu hỏi] Câu 4: Nêu nhận xét về phần sa-pô của văn bản, từ đó rút ra cách viết sa-pô cho một văn bản thông tin nói chung.

Trả lời: 

• Sa-pô giúp hoàn thiện tiêu đề bằng cách nói rõ chủ đề bài viết và góc độ mà bạn lựa chọn xử lý giúp độc giả hình dung bài báo nói gì và thu hút người đọc bởi những từ khóa.

• Cách viết sa-pô đối với một văn bản thông tin nói chung là: Phần sa-pô phải được trình bày ở đầu văn bản. Về nội dung, phần sa-pô phải bao quát và tóm tắt được nội dung của toàn văn bản.

[Trả lời câu hỏi] Câu 5: Nếu được phép bổ sung vào văn bản những thông tin về các câu chuyện được kể trên sân khấu rối nước, bạn có thể nói điều gì?

Trả lời: Em có thể bổ sung những vở múa rối nước nổi tiếng như Bật cờ, Múa rồng, Em bé chăn trâu, Cày cấy, Cậu ếch,... và một số nhà hát múa rối hiện nay như Nhà hát múa rối Thăng Long, Nhà hát múa rối Trung ương,...

[Trả lời câu hỏi] Câu 6: Từ văn bản được học, hãy nêu cảm xúc, suy nghĩ của bạn về rối nước nói riêng và nghệ thuật cổ truyền của dân tộc nói chung.

Trả lời: Nghệ thuật dân gian đóng vai trò quan trọng và là linh hồn của nền văn hóa của cả một dân tộc. Nghệ thuật dân gian mỗi vùng miền sẽ có 1 sắc thái khác nhau và mang giá trị nhân văn, thẩm mĩ riêng. Tuy nhiên thời đại 4.0 phát triên đồng nghĩa với việc khán giả dần ít được tiếp xúc với các loại hình dân gian truyền thống của Việt Nam. Em mong mọi người và những nghệ nhân múa rối nước sẽ cố gắng bảo tồn và duy trì loại hình nghệ thuật đậm đà bản sắc này của Việt Nam.

[Kết nối đọc - viết] Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về chủ đề: Múa rối nước – món quà kì diệu từ đồng ruộng Việt Nam.

Trả lời: Múa rối nước là một thể loại của loại hình sân khấu Việt Nam. Được sinh ra từ nền văn hóa nông nghiệp lúa nước của nông dân vùng châu thổ sông Hồng, nó mang đậm tính văn hóa phương Đông và Đông Nam Á. Cơ sở hình thành của múa rối nước còn có quan hệ mật thiết với nền nông nghiệp lúa nước. Đặc điểm đất tự nhiên với khí hậu quyết định phương thức sản xuất nông nghiệp lúc nước của cư dân người Việt, là tiền đề cho việc hình thành quần cư làng xã. Múa rối nước Rối nước thường được diễn vào những ngày nông nhàn, ngày xuân, trong các lễ hội. Thông qua các câu chuyện được nghệ sỹ rối nước thể hiện, người xem sẽ cảm nhận được sắc thái của hội làng, gửi gắm vào đó những mơ ước bình dị cho cuộc sống. Múa rối nước đã nhanh chóng trở thành nghệ thuật truyền thống, có thể sánh ngang với tuồng, chèo là những bộ môn nghệ thuật có vị trí cao trong nền sân khấu dân tộc.