Bài soạn ngắn ngữ văn 10 kết nối bài Chùm thơ hai-cư (haiku) Nhật Bản

[toc:ul]

[Đọc] Câu 1: Hãy hình dung về màu sắc không khí của khung cảnh được gợi tả trong bài thơ.

Trả lời: 

• Màu sắc: nâu của cành cây khô, đen của con quạ.
• Không khí: lạnh lẽo, u ám, ảm đạm.

[Đọc] Câu 2: Ấn tượng mà hình ảnh "hoa triêu nhan" và "dây gàu" gợi ra cho bạn là gì?

Trả lời: Gợi ra một sức sống căng tràn của thiên nhiên.

[Đọc] Câu 3: Khi nhắc đến "con ốc" và "núi Phu-gi", người ta thường nghĩ đến những đặc điểm nào của chúng?

Trả lời: 

• “Con ốc”: một con vật nhỏ bé, chậm chạp, sống thụ động.

• “Núi Phu-gi”:một ngọn núi nổi tiếng ở Nhật Bản, nó gợi lên sự hùng vĩ, tráng lệ của tự nhiên.

[Trả lời câu hỏi] Câu 1: Hãy nhận diện hình ảnh trung tâm ở từng bài thơ hai-cư trên và cho biết đặc điểm chung của các hình ảnh ấy

Trả lời:  

• Bài 1: hình ảnh con quạ
• Bài 2: Hoa triêu nhan
• Bài 3: Con ốc nhỏ

[Trả lời câu hỏi] Câu 2: Xác định mối quan hệ giữa hình ảnh trung tâm trong bài thơ của Ba-sô với các yếu tố thời gian và không gian.

Trả lời: Hình ảnh cánh quả đậu trên cành khô vào một buổi chiều mùa thu tạo nên một khung cảnh đìu hiu, vắng vẻ.

[Trả lời câu hỏi] Câu 3: Bài thơ của Chi-ô được triển khai xoay quanh phát hiện nào? Theo bạn, vì sao phát hiện này lại dẫn dắt nhân vật trữ tình sang "xin nước nhà bên"?

Trả lời: Phát hiện những bông hoa triêu nhan đang quấn lấy dây gàu bên giếng. Trước cái đẹp, trước sự sống, nhà thơ nâng niu, trân trọng, không muốn phá vỡ nên lựa chọn “xin nước nhà bên” để cái đẹp luôn hiện hữu.

[Trả lời câu hỏi] Câu 4: Từ những đặc điểm thường được liên hệ khi hình dung về “con ốc" và "núi Phu-gi", hãy nhận xét về tương quan giữa hai hình ảnh này.

Trả lời: Hai hình ảnh mang tính đối lập. Con ốc thì nhỏ bé mà ngọn núi Phu-gi lại rất đồ sộ, hùng vĩ. Hình ảnh con ốc nhỏ bé đang trèo lên núi Phu-gi là hình ảnh biểu tượng cho con người trên quãng đường chinh phục ước mơ lớn lao của cuộc đời.

[Trả lời câu hỏi] Câu 5: Khoảnh khắc được thể hiện trong bài thơ của Ba-sô có thể khơi gợi những cảm xúc gỉ ở người đọc?

Trả lời: Khơi gợi lên trong bạn đọc cảm giác cô đơn, nhỏ bé, đượm buồn giữa một không gian trống trải và tĩnh lặng.

[Trả lời câu hỏi] Câu 6: Từ bài thơ của Chi-ô, hãy bình luận về ý nghĩa triết lí trong cách ứng xử của con người đối với thiên nhiên mà bài thơ gợi ra.

Trả lời: Triết lí về cách ứng xử của con người đối với thiên nhiên trong bài thơ: trân trọng, nâng niu, bảo vệ sự sống tự nhiên dù là nhỏ bé.

[Trả lời câu hỏi] Câu 7: Bạn cảm nhận như thế nào về hành trinh "chậm rì" của con ốc trong bài thơ của Ít-sa?

Trả lời: Là hành trình con người nỗ lực chinh phục những đỉnh cao của cuộc đời. Để đạt được thành công, không có con đường nào nhanh chóng, mỗi bước đi đều phải cẩn thận, nỗ lực và cố gắng hết sức.  

[Kết nối đọc - viết] Từ việc đọc ba bài thơ trên, hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày về điều bạn cảm thấy thú vị nhất ở thể thơ hai-cư.

Trả lời: Thơ hai-cư là một thể loại thơ khá phổ biến ở Nhật Bản. Các bài thơ hai cư khá ngắn, nhưng lại có tính cô đọng, hàm súc cao, thường mang chủ đề thiên nhiên với hình ảnh trung tâm là cây cỏ, động vật. Trong thơ bắt buộc phải có kigo (quý ngữ) nghĩa là từ miêu tả mùa màng một cách gián tiếp. Trong bài không nói rõ xuân, hạ, thu, đông nhưng sẽ nhắc đến hoa anh đào, lá úa vàng, tuyết phủ trắng... Ngoài ra bài thơ sẽ liên kết một hình ảnh bao la của vũ trụ ăn khớp với một hình ảnh bé nhỏ của đời thường. Có thể nói, đó chính là điểm đặc biệt, hấp dẫn của các bài thơ hai-cư.