Soạn văn 7 ngắn nhất bài: Sống chết mặc bay

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học

Câu 1: Sống chết mặc bay có thể chia làm mấy đoạn? Mỗi đoạn nói gì?

Câu 2: Phép tương phản (cũng gọi là đối lập) trong nghệ thuật là việc tạo ra những hành động, những cảnh tượng, những tính cách trái ngược nhau để qua đó làm nổi bật một ý tưởng bộ phận trong tác phẩm hoặc tư tưởng chính của tác phẩm.

Dựa vào định nghĩa trên em hãy:

a. Chỉ ra hai mặt tương phản cơ bản trong truyện Sống chết mặc bay.

b. Phân tích làm rõ từng mặt tương phản đó.

c. Chỉ ra hai mặt tương phản, hình ảnh tên quan phủ đi hộ đê được tác giả khắc hoạ như thê nào?

d. Nêu lên dụng ý của tác giả trong việc dựng lên cảnh tương phán này.

Câu 3: Trong nghệ thuật văn chương còn có phép tăng cấp (lần lượt đưa thêm chi tiết và chi tiết sau phải cao hơn chi tiết trước), qua đó làm rõ thêm bản chất một sự việc, một hiện tượng muốn nói. Trong Sống chết mặc bay, tác giả đã kết hợp khéo léo phép tương phản và phép tăng cấp để bộc lộ rõ nét tính cách của nhân vật.

Em hãy phân tích, chứng minh ý kiến trên bằng cách trả lời các câu hỏi sau:

a. Sự tăng cấp trong việc mmieeu tả mức độ của trời mưa, của đôh nước sông dâng cao, của nguy cơ vỡ đê, của cảnh hộ đê vất vả, căng thẳng của người dân là thế nào?

b. Sự tăng cấp trong việc miêu tả mức độ dam mê bài bạc của quan phủ như thế nào?

c. Hãy nhận xét về tác dụng của việc kết hợp hai nghệ thuật tương phản và tăng cấp trong việc vạch trần bản chất “ lòng lang dạ thú” của tên quan phú trước sinh mạng của người dân.

Câu 4: Hãy pháp biểu chung về giá trị hiện thực, nhân đạo và nghệ thuật (ngôn ngữ, hình tượng,...) của truyện Sống chết mặc bay.

Câu 5: Những hình thức ngôn ngữ đã được vận dụng trong truyện Sống chết mặc bay là gì?

Câu 6: Qua ngôn ngữ đối thoại của quan phủ, em thấy tính cách của nhân vật đó như thế nào? Hãy nêu nhận xét về mối quan hệ giữa ngôn ngữ và tính cách nhân vật.

II. Soạn bài siêu ngắn: Sống chết mặc bay

Câu 1: Truyện ngắn Sống chết mặc bay có thể chia làm 3 đoạn:

• Đoạn 1: Từ đầu đến “Khúc đê này hỏng mất”: Nguy cơ đê bị vỡ và sự chống đỡ của người dân.
• Đoạn 2: Tiếp theo đến “Điếu, mày!”: Quan phụ mẫu vô trách nhiệm, mải mê bài bạc trong khi đi hộ đê
• Đoạn 3: Còn lại => Đê bị vỡ, nhân dân lâm vào cảnh thảm sầu

Câu 2: a. Hai mặt tương phản cơ bản: 

• Người dân vật lộn bảo vệ đê 
• Viên quan đi hộ đê 

b. Người hộ đê: Làm việc liên tục, mệt lử cả.

c. Viên quan: Viên quan đi hộ đê thì ngồi trong đình ở chỗ cao ráo, an toàn. Người gãi chân, kẻ quạt mát, các tay chân ngồi hầu bài

d. Dụng ý của tác giả: so sánh để làm nổi bật sự đối lập

Câu 3: a. Phép tăng cấp: miêu tả tình cảnh nguy ngập của khúc đê.

Mưa mỗi lúc một tầm tã -> Nước sông càng dâng cao -> Dân chúng thì đuối sức, mệt lử cả rồi.

b. Phép tăng cấp miêu tả mức độ dam mê bài bạc:

không cùng dân chống đỡ -> ngồi trong đình vững chãi, an toàn -> Bao kẻ phải hầu hạ quan

c. Tác dụng của việc kết hợp hai nghệ thuật tương phản và tăng cấp:

• Tố cáo và phê phán hành động ham mê bài bạc và vô trách nhiệm của viên quan
• Đánh bạc khi làm công vụ, liên quan đến tính mạng và tài sản của dân chúng thì đó là sự vô trách nhiệm

Câu 4: Giá trị hiện thực: Phản ánh bộ mặt của giai cấp thống trị, làm cho dân chúng khốn khổ vì đê vỡ, nước lụt

• Giá trị nhân đạo: cảm thông với sự vất vả, khốn khổ của người lao động trước cảnh thiên tai, sự vô trách nhiệm của quan trên.
• Giá trị nghệ thuật: sử dụng biện pháp tương phản, tăng cấp, kết hợp với lời bình luận trực tiếp để tố cáo và phê phán

Câu 5: Các hình thức đã được vận dụng trong truyện Sống chết mặc bay: tự sự, miêu tả, biểu cảm, người kể chuyện, nhân vật, độc thoại nội tâm, đối thoại.

Câu 6: Qua ngôn ngữ đối thoại của quan phủ, có thể tháy hắn hiện lên với là một tên có tính cách xấu xa, bỉ ổi, vô trách nhiệm. Vì thế tự sự ngôn ngữ có vai trò vô cùng quan trọng trong việc thể hiện tính cách của nhân vật. 

III. Soạn bài ngắn nhất: Sống chết mặc bay

Câu 1: Bố cục truyện Sống chết mặc bay gồm 3 phần: Từ đầu đến “Khúc đê này hỏng mất” (Nguy cơ đê bị vỡ, sự chống đỡ); Tiếp theo đến “Điếu, mày!” (Quan phụ mẫu vô trách nhiệm, mải mê bài bạc không lo cho dân); Còn lại (Đê bị vỡ, nhân dân lâm vào cảnh thảm sầu)

Câu 2: Hai mặt tương phản cơ bản là người dân phải chống chội với việc vỡ đê và Viên quan. Người dân làm việc liên tục, chống chọi với mưa gió mệt lử cả. Còn Viên quan đi hộ đê ngồi trong chỗ an toàn, nhàn nhã, mải mê bài bạc.

Câu 3: Phép tăng cấp miêu tả tình cảnh nguy ngập của khúc đê với mưa tầm tả, nước sông dâng cao, dân chúng đuối sức, còn hình ảnh viên quan thì mê cờ bạc, ngồi vững chải an toàn, kẻ hầu người hạ, khi thua thì giận dữ, khi đê vỡ thì tỏ ra bình thản.

=> Tác dụng: làm cho tính chất tố cáo và phê phán viên quan thêm sâu sắc (không lo cho dân, ác độc)

Tác giả sử dụng 2 mặt tương phản để so sánh nhằm làm nổi bật sự đối lập đó.

Câu 4: Giá trị hiện thực: 

• Bộ mặt độc ác của giai cấp thống trị (quan lieu)
• Sự khốn khổ của người dân

Giá trị nhân đạo: 

• Cảm thông với người dân (vất vả, bị chèn ép)
• Phê phán thái độ vô trách nhiệm của quan lieu

Giá trị nghệ thuật: 

• Biện pháp tương phản, tăng cấp, kết hợp với lời bình luận trực tiếp 
• Thể hiện các hành động, lời nói để bộc lộ nhân vật

Câu 5: Tác giả đã sử dụng các ngôn ngữ: tự sự, miêu tả, biểu cảm, người kể chuyện, nhân vật, độc thoại nội tâm, đối thoại.

Câu 6: Tính cách của quan phủ qua đối thoại:

• Một tên có tính cách xấu xa, bỉ ổi
• Một tên quan vô trách nhiệm, tham lam và tàn bạo

=> qua những từ ngữ mà nhân vật nói, ta cũng hiểu được bản chất con người

IV. Soạn bài cực ngắn: Sống chết mặc bay

Câu 1: Bố cục truyện Sống chết mặc bay gồm 3 phần: 

(1) … “Khúc đê này hỏng mất” => Đê sắp vỡ và sự chống đỡ của nhân dân

(2)  …“Điếu, mày!” => quan trên vô trách nhiệm, chỉ lo cờ bạc

(3) Còn lại => Đê bị vỡ và nhân dân khốn đốn

Câu 2: Hai mặt tương phản cơ bản là:

• Một bên là người dân (vật lộn, chống chọi với mưa gió hết sức căng thẳng, vất vả)
• Bên kia là viên quan đi hộ đê (ngồi trong chỗ an toàn, nhàn nhã, mải mê bài bạc, coi việc đánh bài là trên hết, mặc dân sống chết khi đê vỡ)

=> Hai hình ảnh tương phản nhau để làm nổi bật sự vất vả và sự sung sướng của sự đối lập.

Câu 3: Tác giả đã kết hợp hai nghệ thuật tương phản và tăng cấp trong việc vạch trần bản chất “ lòng lang dạ thú” của tên quan phú trước sinh mạng của người dân:

• Mức độ dam mê bài bạc của quan phủ: chơi bài nhàn nhã, ung dung. Gắt gao khi có người quấy rầy. Quan quát mắng khi báo vỡ đê và sung sướng vì ván bài ù.
• Tình cảnh nguy ngập của khúc đê: Mưa mỗi lúc một tầm tã. Nước sông càng dâng cao. Dân chúng thì đuối sức, mệt lử cả rồi.

Câu 4: Giá trị của truyện:  

• Hiện thực: sự độc ác, tàn nhẫn, vô trách nhiệm 
• Nhân đạo: cảm thông sự vất vả / phê phán thái độ vô trách nhiệm
• Nghệ thuật: Tương phản, tăng cấp và lời bình trực tiếp; hành động lời nói bộc lộ nhân vật

Câu 5: Hình thức Ngôn ngữ tự sự, miêu tả, biểu cảm, người kể chuyện, nhân vật, độc thoại nội tâm, đối thoại được tác giả sử dụng tài tình trong truyện.

Câu 6: Ta thấy quan phủ trong truyện là “một tên vô trách nhiệm, tham lam, không lo cho dân, là một người có tính cách xấu xa, bỉ ổi” được thể hiện qua ngôn ngũ đối thoại của hắn. => qua đó ta thấy ngôn ngữ tự sự vô cùng quan trọng, thể hiện tính cách nhân vật.