Bài soạn siêu ngắn: Các phương châm hội thoại (tiếp) - Ngữ văn lớp 9

[toc:ul]

[Luyện tập] Câu 1: Trong kho tàng tục ngữ, ca dao Việt Nam có nhiều câu như: (tham khảo SGK)...

Trả lời:

Qua những câu ca dao, tục ngữ đó, cha ông khuyên dạy chúng ta phải biết suy nghĩ, lựa chọn ngôn ngữ khi giao tiếp. Và cần phải có thái độ tôn trọng, lịch sự với người đối thoại.

Một số câu ca dao, tục ngữ có nội dung tương tự là:

Chẳng được miếng thịt miếng xôi

Cũng được lời nói cho nguôi tấm lòng

Một lời nói quan tiền thúng thóc

Một lời núi dùi đục cẳng tay.

Chim khôn kêu tiếng rảnh rang 

Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe. 

Vàng thì thử lửa thử than 

Chuông kê thử tiếng, người ngoan thử lời.

[Luyện tập] Câu 2: Phép tu từ từ vựng nào đã học (so sánh, ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ, điệp ngữ, nói quá, nói giảm, nói tránh) có liên quan trực tiếp tới phương châm lịch sự? Cho ví dụ.

Trả lời:

Phép tu từ, từ vựng có liên quan trực tiếp tới phương châm lịch sử là: nói giảm nói tránh.

Ví dụ:

Bài văn của bạn chưa được hay

Thay vì nói: Bài văn của bạn không hay.

[Luyện tập] Câu 3: Chọn từ ngữ để điền vào chỗ trống cho thích hợp: (tham khảo SGK)...

Trả lời:

a. nói mát

b. nói hớt

c. nói móc

d. nói leo

e. ra đầu ra đũa

[Luyện tập] Câu 4: Vận dụng những phương châm hội thoại đã học để giải thích vì sao người nói đôi khi phải dùng những cách nói như: a. Nhân tiện đây xin hỏi;/ b. cực chẳng đã tôi phải nói, tôi nói điều này có gì không phải mong anh…

Trả lời:

a. Phương châm quan hệ

• Sử dụng khi người nói muốn hỏi một vấn đè nào đó không thuộc đề tài đang trao đổi.

b.phương châm lịch sự

• Sử dụng khi người nói muốn ngầm xin lỗi trước người nghe về những điều mình sắp nói.

c.phương châm lịch sự

• Sử dụng khi người nói muốn nhắc nhở người nghe phải tôn trọng.

[Luyện tập] Câu 5: Giải thích nghĩa của các thành ngữ sau và cho biết mỗi thành ngữ liên quan đến phương châm hội thoại nào: nói băm nói bổ; nói như đấm vào tai; điều nặng tiếng nhẹ; nửa úp nửa mở; mồm loa mép giãi; đánh trống lảng; nói như dùi đục chấm mắm cáy.

Trả lời:

• Nói băm nói bổ: nói bộp chát, xỉa xói (đây là phương châm lịch sự).
• Nói như đấm vào tai: nói mạnh, trái ý người khác, khó tiếp thu (đây là phương châm lịch sự).
• Điều nặng tiếng nhẹ: nói trách móc chỉ chiết (đây là phương châm lịch sự).
• Nửa úp nửa mở: thái độ mập mờ, ỡm ờ, không nói hết ý (đây là phương châm cách thức).
• Mồm loa tép nhảy: nói nhiều, lắm lời, đanh đá, nói át người khác (đây là phương châm lịch sự).
• Đánh trống lảng: né tránh, không muốn vào tham dự một việc nào đó, (đây là phương châm quan hệ).
• Nói như dùi đục chấm mấm cáy: nói không khéo léo, thô kệch, thiếu tế nhị (đây là phương châm lịch sự).