Bài soạn siêu ngắn: Sự phát triển của từ vựng - Ngữ văn lớp 9

[toc:ul]

[Luyện tập] Câu 1: Từ chân trong các câu sau là từ nhiều nghĩa. Hãy xác định: Ở câu nào, từ chân dùng với nghĩa gốc. Ở câu nào, từ chân được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ....

Trả lời:

• (a) từ chân được dùng với nghĩa gốc
• (b) từ chân được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức hoán dụ.
• (c ) từ chân được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ.
• (d) từ chân được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ.

[Luyện tập] Câu 2: Từ điển tiếng Việt (Sđd) định nghĩa từ trà như sau: Trà: búp hoặc lá cây chè đã sao, đã chế biến, để pha nước uống. Pha trà. Ấm trà ngon. Hết tuần trà. Dựa vào định nghĩa trên...

Trả lời:

• Nhận xét: Trà dùng theo nghĩa chuyển
• Nghĩa chuyển dùng theo: Phương thức ẩn dụ.

[Luyện tập] Câu 3: Từ điển tiếng Việt (Sđd) nêu nghĩa gốc của từ đồng hồ như sau: Đồng hồ: dụng cụ đo giờ phút một cách chính xác. Đồng hồ đeo tay. Đồng hồ báo thức. Dựa vào những cách dùng như: đồng hồ điện, đồng hồ nước...

Trả lời:

đồng hồ điện, đồng hồ nước, đồng hồ xăng…từ “đồng hồ” được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ, chỉ những khí cụ dùng để đo có bề ngoài giống đồng hồ.

[Luyện tập] Câu 4: Hãy tìm ví dụ để chứng minh rằng các từ : Hội chứng, ngân hàng, sốt, là những từ nhiều nghĩa? 

Trả lời:

Hội chứng:

• Nghĩa gốc: các triệu chứng cùng xuất hiện của bệnh. Ví dụ: Hội chứng viêm đường hô hấp cấp rất phức tạp.
• Nghĩa chuyển: Tập hợp nhiều sự kiện, hiện tượng, một vấn đề xã hội phổ biến.  Ví dụ: Hội chứng “phong bì”

Ngân hàng:

• Nghĩa gốc: tổ chức kinh tế hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh và quản lí các nghiệp vụ tiền tệ, tín dụng. Ví dụ: Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam.
• Nghĩa chuyển: Tập họp, lưu giữ, bảo quản. Ví dụ: ngân hàng máu…

Sốt:

• Nghĩa gốc: Một loại bệnh. Ví dụ: Anh ấy bị sốt đến 40 độ.
• Nghĩa chuyển: ở trạng thái tăng đột ngột về nhu cầu, khiến hàng trở nên khan hiếm, giá tăng nhanh. Ví dụ: cơn sốt hàng điện tử,…

Vua:

• Nghĩa gốc: người đứng đầu nhà nước quân chủ. Ví dụ: Năm 1010, vua Lí Thái Tổ dời đô về Thăng Long.
• Nghĩa chuyển: người được coi là nhất trong một lĩnh vực nhất định. Ví dụ: vua dầu hỏa…

[Luyện tập] Câu 5: Đọc hai câu thơ sau: Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng/ Thấy một mặt trời trên lăng rất đỏ (Viễn Phương, Viếng lăng Bác) Từ mặt trời trong câu thơ thứ hai được sử dụng theo phép tu từ từ vựng nào...

Trả lời:

Phép tu từ: ẩn dụ

-> Đây không phảI là hiện tượng phát triển nghĩa của từ, bởi nó không làm cho từ có thêm nghĩa mới và không thể đưa vào để giải thích trong từ điển.