Bài soạn siêu ngắn: Khái quát văn học dân gian - Ngữ văn lớp 10

[toc:ul]

Câu 1: Trình bày những đặc trưng cơ bản của văn học dân gian

a) Văn học dân gian mang tính truyền miệng.

b) Là sản phẩm của quá trình sáng tác tập thể.

Câu 2: Văn học dân gian Việt Nam có những thế loại nào? Hãy định nghĩa ngắn gọn và nêu ví dụ (tên tác phẩm) theo từng thể loại.

• Thần thoại: kể về những vị thần. Ví dụ: Thần trụ trời; Ông trời, Nữ thần Mặt Trăng,...

• Sử thi: xây dựng những hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng kể về một sự kiện, biến cố của một cộng đồng.

Ví dụ: Sử thi Đăm Săn, Sử thi Lấy hoa bạc, hoa hồng, Sử thi Xinh Nhã,...

• Truyền thuyết: kể về sự kiện và nhân vật lịch sử theo xu hướng lí tưởng hóa, thể hiện sự ngưỡng mộ và tôn vinh hoặc phê phán.

Ví dụ: Truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh; Truyền thuyết Thánh Gióng...

• Truyện cổ tích: có cốt truyện, sự hư cấu, kể về số phận của người bình thường, thể hiện tinh thần nhân đạo và lạc quan.

Ví dụ: Tấm Cám, Thạch Sanh, Cây Khế,...

• Truyện ngụ ngôn: nêu lên triết lý nhân sinh và kinh nghiệm sống.

Ví dụ: Đeo nhạc cho mèo, Con quạ và cái bình nước, Cáo cụt đuôi,...

• Truyện cười: tác phẩm tự sự gây cười nhằm giải trí hoặc phê phán.

Ví dụ: Treo biển, Lợn cưới áo mới, Tam đại con gà, Nhưng nó phải bằng hai mày,...

• Tục ngữ: Những câu nói ngắn gọn, hàm súc để đúc kết kinh nghiệm thực tiễn

Ví dụ: Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau; Cọp chết để da người ta chết để tiếng,...

• Câu đố: Bài văn vần hoặc câu nói nhằm nhử thách, giải trí, cung cấp tri thức

Ví dụ: “Thân em xưa ở bụi tre/ Mùa đông xếp lại, mùa hè mở ra” (Cái quạt giấy)

• Ca dao: tác phẩm thơ trữ tình dân gian, thường kết hợp với âm nhạc khi diễn xướng, thể hiện nội tâm con người.

Ví dụ: Ca dao than thân - tình nghĩa; Ca dao hài hước - châm biếm...

• Vè: lối kể mộc mạc, nói về các sự việc, sự kiện của làng, của nước và mang tính thời sự.

Ví dụ: Bà còng đi chợ trời mưa, Vè nói ngược, Cái ngủ mày ngủ cho lâu,...

• Truyện thơ: truyện kể bằng thơ

Ví dụ: Quan Âm Thị Kính, Thạch Sanh,...

• Chèo: Tác phẩm kịch hát, ca ngợi cái tốt, phê phán cái xấu.

Ví dụ: Quan Âm Thị Kính, Bài ca giữ nước, Đồng tiền vạn lịch,...

Câu 3: Tóm tắt nội dung các giá trị của văn học dân gian

• Văn học dân gian là kho tàng tri thức vô cùng phong phú về đời sống các dân tộc

• Răn dạy đạo lí làm người: sống lương thiện và lạc quan

• Tạo nên bản sắc riêng cho nền văn học dân tộc